Hiện nay, môi trường đa dạng sinh học chính là một trong những vấn đề nóng bỏng được cả thế giới quan tâm hàng đầu. Trong đó, Việt Nam cũng là một trong những quốc gia có tài nguyên sinh học đa dạng, phong phú và giàu có nhất. Sự đa dạng này không chỉ ở sự có mặt của những loài động vật, thực vật hoang dã quý hiếm mà còn là những nguồn gen đặc hữu chỉ tồn tại ở một hoặc một số khu vực địa lý nhất định. Vì vậy, việc bảo tồn và phát triển bền vững đa dạng sinh học trong giai đoạn này đỡ trở thành những thách thức lớn của con người. Trước thực tế này, đòi hỏi các cơ quan nhà nước của Việt Nam phải đưa ra các quy định cụ thể về đa dạng sinh học nhằm phổ biến và nâng cao nhận thức khắp cộng đồng và ý thức bảo vệ sự đa dạng sinh học.

Trong phạm vi bài viết này, Luật Hoàng Anh sẽ làm rõ các nội dung về dịch vụ môi trường liên quan đến đa dạng sinh học theo Điều 74 Luật Đa dạng sinh học số 32/VBHN-VPQH ngày 10 tháng 12 năm 2028 (sau đây được gọi là Luật Đa dạng sinh học năm 2018).

Trách nhiệm trả tiền cho tổ chức, cá nhân cung cấp dịch vụ.

Căn cứ vào khoản 1 Điều 74 Luật Đa dạng sinh học năm 2018 quy định như sau:

“1. Tổ chức, cá nhân sử dụng dịch vụ môi trường liên quan đến đa dạng sinh học có trách nhiệm trả tiền cho tổ chức, cá nhân cung cấp dịch vụ.”

Dịch vụ môi trường là ngành kinh tế cung cấp dịch vụ đo lường, kiểm soát, hạn chế, phòng ngừa và giảm thiểu ô nhiễm môi trường nước, không khí, đất và sử dụng hiệu quả tài nguyên thiên nhiên; xử lý chất thải, các chất ô nhiễm khác; bảo tồn đa dạng sinh học và các dịch vụ khác có liên quan.

Đa dạng sinh học là sự phong phú về gen, loài sinh vật và hệ sinh thái trong tự nhiên. Như vậy, dịch vụ môi trường liên quan đến đa dạng sinh học là những dịch vụ đo lường, kiểm soát và thống kê dữ liệu về loài gen, loài sinh vật và các thành tố trong đa dạng sinh học, từ đó đưa ra các dịch vụ phòng ngừa và hạn chế tác động tiêu cực lên hệ sinh thái tự nhiên, bảo đảm sự tồn tại của các loài sinh vật và phát triển bền vững đa dạng sinh học. Theo đó, chi trả dịch vụ môi trường hay còn gọi là chi trả dịch vụ sinh thái là công cụ kinh tế sử dụng để những người hưởng lợi từ các dịch vụ hệ sinh thái chi trả cho những người duy trì, bảo vệ và phát triển các chức năng của hệ sinh thái đó

Có thể thấy, chi trả dịch vụ môi trường được coi là một công cụ hiệu quả trong bảo vệ môi trường và đa dạng sinh học, đồng thời duy trì nguồn tài chính cho hoạt động bảo tồn và phát triển bền vững đa dạng sinh học trên toàn quốc gia. Việc trả tiền dịch vụ môi trường liên quan đến đa dạng sinh học cho tổ chức, cá nhân cung cấp dịch vụ góp phần mang lại sự công bằng cho xã hội trong vấn đề hưởng thụ tài nguyên, nâng cao nhận thức của cộng đồng đối với vấn đề bảo tồn đa dạng sinh học, tăng cường ý thức trách nhiệm đối với các vấn đề chung của quốc gia và nhân loại.

Quy định của Chính phủ về dịch vụ môi trường liên quan đến đa dạng sinh học

Nội dung này được quy định chi tiết tại khoản 2 Điều 74 Luật Đa dạng sinh học năm 2018.

Theo đó, Chính phủ quy định cụ thể về dịch vụ môi trường liên quan đến đa dạng sinh học.

Ví dụ: Nghị định số 99/2010/NĐ-CP ngày 24 tháng 09 năm 2010 cuả Chính phủ về Chính sách chi trả dịch vụ môi trường rừng.

Trong đó, loại dịch vụ môi trường rừng được quy định trong Nghị định này gồm:

“a) Bảo vệ đất, hạn chế xói mòn và bồi lắng lòng hồ, lòng sông, lòng suối;

b) Điều tiết và duy trì nguồn nước cho sản xuất và đời sống xã hội;

c) Hấp thụ và lưu giữ các bon của rừng, giảm phát thải khí gây hiệu ứng nhà kính bằng các biện pháp ngăn chặn suy thoái rừng, giảm diện tích rừng và phát triển rừng bền vững;

d) Bảo vệ cảnh quan tự nhiên và bảo tồn đa dạng sinh học của các hệ sinh thái rừng phục vụ cho dịch vụ du lịch;

đ) Dịch vụ cung ứng bãi đẻ, nguồn thức ăn và con giống tự nhiên, sử dụng nguồn nước từ rừng cho nuôi trồng thủy sản.”

Như vậy, các tổ chức, cá nhân kinh doanh dịch vụ du lịch có hưởng lợi từ dịch vụ môi trường rừng phải chi trả tiền dịch vụ về bảo vệ cảnh quan tự nhiên và bảo tồn đa dạng sinh học của các hệ sinh thái rừng phục vụ cho dịch vụ du lịch.

Xem thêm: Tổng hợp bài viết về Luật Đa dạng sinh học năm 2018

Luật Hoàng Anh