Bảo vệ môi trường đang là vấn đề lớn mang tính toàn cầu nói chung và ở Việt Nam nói riêng. Song song với quá trình phát triển của nền kinh tế công nghiệp thì môi trường cũng đang ngày càng bị đe dọa nghiêm trọng do hoạt động sinh hoạt và kinh doanh sản xuất của con người. Ô nhiễm đại dương là một trong những vấn đề môi trường vô cùng nhức nhối của nhân loại. Theo thống kế, có hàng nghìn tấn chất thải ra đại dương mỗi ngày và dẫn đến nguy cơ ô nhiễm môi trường trầm trọng. Nhận thấy được tính cấp thiết của vấn đề này, Nhà nước và Chính phủ đã đưa ra các quy định về bảo vệ môi trường nhằm hướng dẫn các tổ chức, cá nhân có hành động hợp lý nhất.

Tiếp nối phần 1, trong phạm vi bài viết này, Luật Hoàng Anh sẽ làm rõ các nội dung tiếp theo về bảo vệ môi trường đối với chất thải nhựa và chống ô nhiễm rác thải đại dương theo Điều 73 Luật Bảo vệ môi trường số 72/2020/QH14 ngày 17 tháng 11 năm 2020 (sau đây được gọi là Luật Bảo vệ môi trường năm 2020).

Thu gom, phân loại chất thải nhựa

Căn cứ theo khoản 4 Điều 73 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định như sau:

“4. Chất thải nhựa phải được thu gom, phân loại để tái sử dụng, tái chế hoặc xử lý theo quy định của pháp luật. Chất thải nhựa không thể tái chế phải được chuyển giao cho cơ sở có chức năng xử lý theo quy định. Chất thải nhựa phát sinh từ hoạt động kinh tế trên biển phải được thu gom để tái sử dụng, tái chế hoặc xử lý và không được xả thải xuống biển.”

Chất thải nhựa chỉ chung những sản phẩm làm bằng nhựa đã qua sử dụng hoặc không được dùng đến và bị đem vứt bỏ. Chất thải nhựa bao gồm: túi nhựa, chai nhựa, cốc nhựa, ống hút nhựa, đồ chơi cũ bằng nhựa… những sản phẩm này có đặc điểm là thời gian phân hủy lâu, có thể lên tới hàng trăm, hàng ngàn năm.

Theo báo Môi trường & Đô thị đưa tin, trong tổng số các loại rác thải nhựa thải ra môi trường thì có hơn 50% là từ đồ nhựa dùng 1 lần, và con số này đang không ngừng tăng lên mỗi ngày. Các hoạt động kinh tế trên biển làm phát sinh các loại chất thải như rác thải từ du lịch (chai nhựa, túi nilon, bao bì…), hoạt động đánh bắt hải sản trực tiếp xả thải ra môi trường. Điều này gây nguy hại cực lớn cho môi trường và cả sức khỏe của chính chúng ta.

Vì vậy, nhà nước khuyến khích tái sử dụng, tái chế các sản phẩm nhựa để hạn chế lượng rác thải ra môi trường. Nếu không thể tái chế thì phải được thu gom và giao cho cơ quan có chức năng tái chế và xử lý, không được xả thải trực tiếp vào môi trường.

Khuyến khích việc tái sử dụng, tái chế chất thải nhựa

Khoản 5 Điều 73 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định:

“5. Nhà nước khuyến khích việc tái sử dụng, tái chế chất thải nhựa phục vụ hoạt động sản xuất hàng hóa, vật liệu xây dựng, công trình giao thông; khuyến khích nghiên cứu, phát triển hệ thống thu gom và xử lý rác thải nhựa trôi nổi trên biển và đại dương; có chính sách thúc đẩy tái sử dụng, tái chế chất thải nhựa.”

Do những tiện ích và thói quen tiêu dùng nên các sản phẩm nhựa, đặc biệt là các bao bì nhựa đã và đang được dùng ngày càng nhiều. Điều đó dẫn đến lượng nhựa phế thải trong rác thải ngày càng lớn gây nên những sức ép lớn về môi trường.

Ví dụ: Viện VLXD - Bộ Xây dựng trong nhiều năm qua đã rất chú trọng nghiên cứu tái chế các loại phế thải công nghiệp để sản xuất VLXD như việc nghiên cứu sử dụng thành công dịch kiềm đen, một trong những phế thải của các nhà máy giấy để sản xuất phụ gia dẻo hoá cho bê tông hoặc nghiên cứu sử dụng tro xỉ của các nhà máy nhiệt điện, luyện thép để làm phụ gia cho xi măng.

Trách nhiệm của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh

Nội dung này được quy định tại khoản 6 Điều 73 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020.

Theo đó, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh chỉ đạo tổ chức thu gom, xử lý chất thải nhựa trên địa bàn; tuyên truyền, vận động việc hạn chế sử dụng bao bì nhựa khó phân hủy sinh học và sản phẩm nhựa sử dụng một lần; tuyên truyền về tác hại của việc thải bỏ ngư cụ trực tiếp xuống biển, rác thải nhựa đối với hệ sinh thái.

Ví dụ: Chỉ thị số 06/CT-UBND ngày 23 tháng 10 năm 2020 của Ủy ban nhân dân tỉnh Bạc Liêu về tăng cường quản lý, giảm thiểu, phân loại, thu gom, tái sử dụng, tái chế và xử lý chất thải nhựa trên địa bàn tỉnh Bạc Liêu.

Quy định của Chính phủ

Khoản 7 Điều 73 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định Chính phủ quy định lộ trình hạn chế sản xuất, nhập khẩu sản phẩm nhựa sử dụng một lần, bao bì nhựa khó phân hủy sinh học và sản phẩm, hàng hóa chứa vi nhựa.

Ví dụ: Quyết định số 1316/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ về Phê duyệt Đề án tăng cường công tác quản lý chất thải nhựa ở Việt Nam.

Xem thêm: Tổng hợp bài viết về luật bảo vệ môi trường

Luật Hoàng Anh