Trong thời buổi kinh tế thị trường hiện nay thì môi trường chính là vấn đề nóng bỏng được chính phủ các quốc gia quan tâm hàng đầu, trong đó có Việt Nam. Trong điều kiện đất nước ta đang đẩy mạnh công nghiệp hóa, các hoạt động sản xuất công nghiệp, kinh doanh, dịch vụ ngày càng đa dạng và đang tạo ra những tác động, áp lực rất lớn lên môi trường. Vì vậy, việc thu thập thông tin về môi trường là rất quan trọng và cấp thiết trong tình hình hiện nay. Điều này cũng đòi hỏi phải có một hệ thống thông tin quản lý ổn định, đảm bảo tính thống nhất và lưu trữ lâu dài. Nhận thấy vấn đề này, chính phủ đã đưa ra các quy định về hệ thống thông tin về môi trường để hệ thống hóa các thông tin và hướng dẫn tổ chức, cá nhân thực hiện đúng đắn nhất.

Trong phạm vi bài viết này, Luật Hoàng Anh sẽ phân tích các quy định về hệ thống thông tin, cơ sở dữ liệu môi trường theo Điều 115 Luật Bảo vệ môi trường số 72/2020/QH14 ngày 17 tháng 11 năm 2020 (sau đây được gọi là Luật Bảo vệ môi trường năm 2020).

Hệ thống thông tin môi trường

Căn cứ theo khoản 1 Điều 115 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định về hệ thống thông tin môi trường như sau:

“a) Nhà nước có chính sách đầu tư xây dựng, vận hành hệ thống thông tin môi trường, hướng tới phát triển nền tảng số, kinh tế số về môi trường;

b) Bộ Tài nguyên và Môi trường có trách nhiệm xây dựng, quản lý, khai thác hệ thống thông tin môi trường quốc gia; hướng dẫn triển khai hệ thống thông tin môi trường Bộ, ngành, cấp tỉnh;

c) Bộ, cơ quan ngang Bộ, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có trách nhiệm xây dựng, quản lý, khai thác hệ thống thông tin môi trường Bộ, ngành, cấp tỉnh, bảo đảm đồng bộ với hệ thống thông tin môi trường quốc gia.”

Hệ thống thông tin là một hệ thống bao gồm các yếu tố có quan hệ với nhau cùng làm nhiệm vụ thu thập, xử lý, lưu trữ và phân phối thông tin và dữ liệu và cung cấp một cơ chế phản hồi để đạt được một mục tiêu định trước.

Như vậy, hệ thống thông tin môi trường được hiểu là một hệ thống dựa trên máy tính để lưu trữ, quản ý và phân tích các thông tin về môi trường và các dữ liệu liên quan. Hệ thống thông tin môi trường chứa đựng các thông tin về mô ta mặt đất như dòng chảy, đất…, khu vực dưới đất như nước ngầm, mỏ khoáng sản…, dữ liệu về hoạt động môi trường ví dụ khai thác, khoan…, thông tin lưu trữ về quan trắc môi trường dữ liệu về luồng khí ô nhiễm… Theo đó, một hệ thống thông tin môi trường khá đồ sộ và có ý nghĩa quan trọng trong công tác bảo vệ môi trường. Do vậy Nhà nước có trách nhiệm trong xây dựng và vận hành hệ thống thông tin môi trường. Bộ Tài Nguyên và Môi trường sẽ chịu trách nhiệm xây dựng, quản lý và khai thác thông số trên hệ thống và đưa ra các nội dung triển khai dựa trên các thông số này.

Cơ sở dữ liệu môi trường

Nội dung này được quy định cụ thể tại khoản 2 Điều 115 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020.

Theo đó, cơ sở dữ liệu môi trường được quy định như sau:

a) Cơ sở dữ liệu môi trường là tập hợp thông tin về môi trường được xây dựng, cập nhật, lưu trữ và quản lý đáp ứng yêu cầu truy nhập, cung cấp, sử dụng thống nhất từ trung ương đến địa phương, phục vụ công tác quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường, cung cấp dịch vụ công về môi trường;

b) Bộ Tài nguyên và Môi trường xây dựng, quản lý cơ sở dữ liệu môi trường quốc gia; hướng dẫn các Bộ, cơ quan ngang Bộ, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh tổ chức triển khai cơ sở dữ liệu về môi trường của mình;

c) Bộ, cơ quan ngang Bộ, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có trách nhiệm tổ chức triển khai cơ sở dữ liệu môi trường của mình; bảo đảm tích hợp, kết nối, liên thông với cơ sở dữ liệu môi trường quốc gia.

Xây dựng cơ sở dữ liệu môi trường nhằm cung cấp chính xác, kịp thời thông tin cơ bản về môi trường phục vụ công tác quản lý nhà nước, đáp ứng các yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo sự thống nhất giữa các thông tin môi trường; đảm bảo kết nốt, chia sẻ cơ sở dữ liệu môi trường quốc gia với cơ sở của các Bộ, ngành ở Trung ương và địa phương. Đồng thời đáp ứng giải quyết dịch vụ công, các thủ tục hành chính, thanh trsa, kiểm tra theo nguyên tắc hoàn thiện đến đâu, kết nối và chia sẻ ngay đến đó.

Chính phủ quy định chi tiết Điều này.

Khoản 3 Điều 115 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định Chính phủ quy định chi tiết Điều này.

Ví dụ: Nghị định số 73/2017/NĐ-CP ngày 14 tháng 06 năm 2017 của Chính phủ về thu thập, quản lý, khai thác và sử dụng thông tin, dữ liệu tài nguyên môi trường.

Xem thêm: Tổng hợp bài viết về luật bảo vệ môi trường

Luật Hoàng Anh