Cùng với tốc độ phát triển kinh tế - xã hội thì tình trạng ô nhiễm, suy thoái, cạn kiệt tài nguyên môi trường cũng diễn ra phức tạp, có ảnh hưởng tiêu cực đến sự phát triển bền vững. Có thể thấy được, nước là nguồn tài nguyên quý giá, nước rất cần thiết cho hoạt động sống của con người cũng như các sinh vật. Đồng thời là nguồn tài nguyên thiết yếu cho sự phát triển bền vững của quốc gia. Tuy nhiên, hiện nay, nguồn nước sạch đã giảm đáng kể, tình trạng sử dụng nước không hợp lý mà lý do chủ yếu lại đến từ hoạt động sinh hoạt và sản xuất của con người. Đặc biệt, hiện nay Việt Nam đứng thứ tư trên thế giới về ô nhiễm rác thải biển, đặc biệt là tình trạng ô nhiễm rác thải nhựa, một vài những khu vực rừng ngập mặn tại Việt Nam cũng tràn ngập túi rác thải nilon. Chính vì vậy, việc quản lý, khai thác và sử dụng hợp lý, tiết kiệm nguồn nước đã trở thành mục tiêu hàng đầu của Nhà nước. Muốn vậy, trước hết cần phải nâng cao nhận thức của người dân về tầm quan trọng của nguồn nước đối với cuộc sống và phát triển kinh tế xã hội.

Trong phạm vi bài viết này, Luật Hoàng Anh sẽ trình bày các nội dung về khai thác, sử dụng tài nguyên nước cho sinh hoạt theo Điều 45 Luật Tài nguyên nước số 06/VBHN-VPQH ngày 04 tháng 1 năm 2017 (sau đây được gọi là Luật Tài nguyên nước năm 2017).

Biện pháp nhằm ưu tiên khai thác, sử dụng tài nguyên nước cho sinh hoạt

Nội dung này được quy định chi tiết tại khoản 1 Điều 45 Luật Tài nguyên nước năm 2017.

Theo đó, Nhà nước ưu tiên khai thác, sử dụng tài nguyên nước cho sinh hoạt bằng các biện pháp sau đây:

- Đầu tư, hỗ trợ các dự án cấp nước sinh hoạt, nước sạch, ưu tiên đối với vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng biên giới, hải đảo, vùng khan hiếm nước, vùng có nguồn nước bị ô nhiễm, suy thoái nghiêm trọng, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội khó khăn, vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn;

Cấp nước sạch nông thôn là nhiệm vụ quan trọng của cả hệ thống chính trị nhằm phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm an sinh xã hội, thu hẹp khoảng cách phát triển giữa các vùng miền, giữa nông thôn với đô thị, góp phần bảo vệ sức khỏe và nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân, đặc biệt là các vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, vùng khan hiếm, khó khăn về nguồn nước, tỷ lệ người dân sử dụng nước sạch đạt quy chuẩn thấp hơn nhiều so với mức trung bình của các nước.

Như vậy, Nhà nước hỗ trợ đầu tư xây dựng công trình dẫn nước, trữ nước, tạo nguồn cấp nước sinh hoạt cho các vùng khan hiếm, khó khăn về nguồn nước, vùng thường xuyên chịu ảnh hưởng thiên tai, hạn hán, xâm nhập mặn, lũ, ngập lụt, úng, ô nhiễm nguồn nước.

Đặc biệt, Nhà nước sẽ ưu tiên hỗ trợ đầu tư xây dựng, quản lý vận hành công trình cấp nước tập trung, cấp nước hộ gia đình cho vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số, miền núi, vùng bãi ngang, ven biển, biên giới, hải đảo.

- Có chính sách ưu đãi, khuyến khích tổ chức, cá nhân trong nước và ngoài nước đầu tư vào việc tìm kiếm, thăm dò, khai thác nguồn nước phục vụ cho sinh hoạt.

Hiện tại, Bộ Tài nguyên và môi trường đã triển khai lập quy hoạch tài nguyên nước các lưu vực sông trên quốc gia. Trong đó, có nội dung ưu tiên cho cấp nước sinh hoạt đồng thời, tập trung điều tra, tìm kiếm nguồn nước dưới đất, nhất là các tầng chứa nước nằm sâu để phục vụ cấp nước sinh hoạt ở các vùng thường xuyên bị xâm nhập mặn.

Trách nhiệm của Ủy ban nhân dân các cấp, cơ quan nhà nước

Ủy ban nhân dân các cấp, cơ quan nhà nước có thẩm quyền có trách nhiệm xây dựng và thực hiện quy hoạch, kế hoạch, dự án cấp nước sinh hoạt, nước sạch; thực hiện biện pháp khẩn cấp để bảo đảm nước sinh hoạt trong trường hợp hạn hán, thiếu nước hoặc sự cố ô nhiễm nguồn nước nghiêm trọng gây ra thiếu nước.

Trách nhiệm của tổ chức, cá nhân

Theo đó, tổ chức, cá nhân được cấp nước sinh hoạt có trách nhiệm tham gia đóng góp công sức, tài chính cho việc bảo vệ nguồn nước, khai thác, xử lý nước phục vụ cho sinh hoạt theo quy định của pháp luật.

Bảo vệ, phát triển tài nguyên nước không chỉ là nghĩa vụ của các cơ quan nhà nước, mà còn là nghĩa vụ của mọi tổ chức, cá nhân trong xã hội. Các chiến lược, chính sách, kế hoạch của Nhà nước về bảo vệ, phát triển tài nguyên nước chỉ phát huy tác dụng trên thực tế khi được cộng đồng tin cậy và thực hiện. Điều đó cho thấy hiệu quả công tác bảo vệ, phát triển tài nguyên nước phụ thuộc phần lớn vào hoạt động của các tổ chức, cá nhân trong xã hội.

Xem thêm tại: Tổng hợp bài viết về Luật Tài nguyên nước