Trong những năm qua, môi trường đã và đang là vấn đề được Đảng, Nhà nước và nhân dân ta đặc biệt quan tâm. Song song với quá trình phát triển của nền kinh tế công nghiệp thì môi trường cũng đang ngày càng bị đe dọa nghiêm trọng do hoạt động sinh hoạt và kinh doanh sản xuất của con người. Theo thống kế, có hàng nghìn tấn chất thải ra đại dương mỗi ngày và dẫn đến nguy cơ ô nhiễm môi trường trầm trọng. Nhận thấy được tính cấp thiết của vấn đề này, Nhà nước và Chính phủ đã đặt ra những vấn đề về theo dõi, đánh giá toàn diện môi trường để có thể kiểm soát ô nhiễm nhanh chóng.

Trong phạm vi bài viết này, Luật Hoàng Anh sẽ làm rõ các nội dung về kiểm toán môi trường theo Điều 74 Luật Bảo vệ môi trường số 72/2020/QH14 ngày 17 tháng 11 năm 2020 (sau đây được gọi là Luật Bảo vệ môi trường năm 2020).

Kiểm toán môi trường

Căn cứ theo khoản 1 Điều 74 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định như sau:

“1. Kiểm toán môi trường là việc xem xét, đánh giá có hệ thống, toàn diện hiệu quả quản lý môi trường, kiểm soát ô nhiễm của cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ.”

Kiểm toán môi trường được nhìn nhận như là một công cụ cung cấp các thông tin về môi trường, làm cơ sở cho các đánh giá khả năng rủi ro về môi trường mà doanh nghiệp gây ra, nghĩa vụ môi trường của doanh nghiệp, cũng như mức độ thỏa mãn đối với các tiêu chuẩn hoặc luật lệ về môi trường. 

Theo đó, để bảo vệ môi trường một cách toàn diện và có hiệu quả thì không chỉ cần đến sự tổ chức, quản lý quá trình hoạt động của từng doanh nghiệp, cá nhân mà còn cần đến những đơn vị tổ chức chuyên trách quản lý, giám sát và thực hiện các công việc bảo vệ môi trường ở phạm vi lớn.

Nội dung kiểm toán môi trường

Kiểm toán môi trường giúp giảm các rủi ro về môi trường cũng như rủi ro về sức khỏe cộng đồng và cải thiện công tác quản trị môi trường ở mức độ doanh nghiệp.

Theo đó, khoản 2 Điều 74 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định nội dung chính của kiểm toán môi trường đối với cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ bao gồm:

a) Việc sử dụng năng lượng, hóa chất, nguyên liệu, phế liệu nhập khẩu từ nước ngoài làm nguyên liệu sản xuất;

b) Kiểm soát ô nhiễm và quản lý chất thải.

Tự thực hiện kiểm toán môi trường

Khoản 3 Điều 74 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định:

“3. Khuyến khích cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ tự thực hiện kiểm toán môi trường.”

Trước bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế, Việt Nam đang phải đối mặt với nhiều thách thức như: Ô nhiễm môi trường, suy giảm sinh học và biến đổi khí hậu. Trước những tác động của biến đổi khí hậu, Chính phủ Việt Nam đã ban hành nhiều chính sách quản lý và bảo vệ môi trường, Theo đó, mọi đơn vị, tổ chức, cá nhân đều phải có trách nhiệm thực hiện tốt để bảo vệ và nâng cao chất lượng môi trường.

Trách nhiệm của Bộ Tài nguyên và Môi trường

Khoản 4 Điều 74 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường hướng dẫn kỹ thuật hoạt động tự kiểm toán môi trường của cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ.

Với vai trò là công cụ quản lý quan trọng trong hệ công cụ quản lý của một quốc gia, hiện nay Kiểm toán Nhà nước là lực lượng nòng cốt đảm nhiệm KTMT.

Mặt khác, để công tác quản lý và bảo vệ môi trường được thực hiện tốt, cần tăng cường trách nhiệm xã hội của các đơn vị, tổ chức và cá nhân trong nền kinh tế, đặc biệt là các doanh nghiệp. Theo đó Bộ Tài nguyên và Môi trường sẽ có trách nhiệm hướng dẫn kỹ thuật hoạt động tự kiểm toán môi trường để tổ chức, cá nhân có hành động hợp lý nhất.

Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 đã ghi nhận kiểm toán môi trường như một công cụ khuyến khích để thực hiện quản lý môi trường. Tuy nhiên đến thời điểm hiện tại nội dung này chưa có văn bản hướng dẫn triển khai thực hiện. Thực tế nội dung kiểm toán môi trường đã được triển khai trong một số dự án, một số doanh nghiệp nhưng chủ yếu được lồng ghép ở các cuộc kiểm toán báo cáo tài chính, kiểm toán tuân thủ, kiểm toán năng lượng mà chưa có cuộc kiểm toán môi trường theo đúng nghĩa.

Xem thêm: Tổng hợp bài viết về luật bảo vệ môi trường

Luật Hoàng Anh