Nguyên tắc ứng phó, khắc phục sự cố tràn dầu, hóa chất độc trên biển là gì? (Phần 1)

Việt Nam là quốc gia có đường bờ biển dài hơn 3.260 km, vùng đặc quyền kinh tế biển gấp khoảng ba lần diện tích đất liền, với hai quần đảo Hoàng Sa và Trường Sa và hơn 3.000 đảo lớn, nhỏ. Tài nguyên và lợi thế do biển mang lại hứa hẹn nhiều triển vọng to lớn đối với sự phát triển của đất nước. Trong quá trình khai thác, sử dụng tài nguyên hải đảo, nhiều hoạt động của con người đã trực tiếp hoặc gián tiếp ảnh hưởng đến tài nguyên biển, gây ra các vụ tràn dầu, hóa chất độc, chất thải trên biển. Vậy, làm thế nào để xử lý các sự cố này một cách nhanh chóng và hiệu quả?

Trong phạm vi bài viết này, Luật Hoàng Anh sẽ làm rõ các nguyên tắc ứng phó, khắc phục sự cố tràn dầu, hóa chất độc trên biển theo Điều 52 Luật Tài nguyên, môi trường biển và hải đảo số 82/2015/QH13 ngày 25 tháng 06 năm 2015 (sau đây được gọi tắt là Luật Tài nguyên, môi trường biển và hải đảo năm 2015)

Nguyên tắc ứng phó, khắc phục sự cố

Căn cứ theo khoản 1 Điều 52 Luật Tài nguyên, môi trường biển và hải đảo năm 2015 quy định về nguyên tắc sau:

“1. Ứng phó, khắc phục sự cố tràn dầu, hóa chất độc trên biển là trách nhiệm của cơ quan, tổ chức và cá nhân.”

Sự cố tràn hóa chất là sự phát tán không thể kiểm soát của các hóa chất độc hại ở dạng rắn, lỏng hoặc khí.

Tràn dầu là sự giải phóng hydrocarbon dầu mỏ lỏng vào môi trường do các hoạt động của con người và gây ra ô nhiễm môi trường. Đây cũng là thuật ngữ thường được đề cập trong các vụ tràn dầu xảy ra trên môi trường biển hoặc sông.

Theo Điều 3 Quyết định số 02/2013/QĐ-TTg Ban hành Quy chế hoạt động ứng phó sự cố tràn dầu ngày 14/01/2013 của Thủ tướng Chính phủ Quyết định ban hành Quy chế hoạt động ứng phó sự cố tràn dầu. Quyết định 63/2014/QĐ-TTg Sửa đổi, bổ sung một số điều của Quy chế hoạt động ứng phó sự cố tràn dầu ban hành kèm theo Quyết định số 02/2013/QĐ-TTg ngày 14 tháng 01 năm 2013 của Thủ tướng Chính phủ ngày 11 tháng 11 năm 2014 thì sự cố tràn dầu là hiện tượng dầu từ các phương tiện chứa, vận chuyển khác nhau, từ các công trình và các mỏ dầu thoát ra ngoài môi trường tự nhiên do sự cố kỹ thuật, thiên tai hoặc do con người gây ra.

Theo đó, Ứng phó sự cố tràn dầu là các hoạt động sử dụng lực lượng, phương tiện, thiết bị, vật tư nhằm xử lý kịp thời, loại trừ hoặc hạn chế tối đa nguồn dầu tràn ra môi trường. Khắc phục hậu quả sự cố tràn dầu là các hoạt động nhằm làm sạch đất, nước, hệ sinh thái khu vực bị nhiễm dầu và các biện pháp hạn chế thiệt hại, phục hồi môi sinh, môi trường sau sự cố tràn dầu.

Nguyên tắc phòng ngừa

Nguyên tắc thứ hai được nhắc đến là Chú trọng công tác phòng ngừa, chủ động xây dựng kế hoạch, đầu tư trang thiết bị, vật tư, nguồn nhân lực để sẵn sàng ứng phó khi xảy ra sự cố tràn dầu, hóa chất độc trên biển.

Theo đó, hoạt động ứng phó sự cố tràn dầu là tất cả các hoạt động từ việc chuẩn bị, ứng phó, khắc phục, giải quyết hậu quả sự cố tràn dầu. Kế hoạch ứng phó sự cố tràn dầu là dự kiến các nguy cơ, tình huống sự cố có khả năng xảy ra tràn dầu cùng các phương án ứng phó trong tình huống dự kiến đó, các chương trình huấn luyện, diễn tập để đảm bảo sự sẵn sàng các nguồn lực kịp thời ứng phó khi sự cố tràn dầu xảy ra trên thực tế.

Nguyên tắc phân cấp

Nguyên tắc thứ ba trong ứng phó, khắc phục sứ cố tràn dầu, hóa chất độc trên biển là các sự cố tràn dầu, hóa chất độc trên biển phải được phân cấp để phân công trách nhiệm ứng phó.

Theo đó, sự cố tràn dầu, hóa chất độc trên biển được phẩn theo 03 cấp:

• Ứng phó sự cố cấp cơ sở
• Ứng phó sự cố cấp khu vực
• Ứng phó sự cố cấp quốc gia

Báo cáo, xử lý thông tin kịp thời

Nguyên tắc thứ 4 là Thông tin sự cố tràn dầu, hóa chất độc trên biển phải được báo cáo, xử lý kịp thời.

Tràn dầu, hóa chất độc trên biển là sự cố có ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường biển và nguồn nước. Thời gian vừa qua, không ít sự cố tràn dầu, hóa chất độc hại xảy ra trên vùng biển Việt Nam, ảnh hưởng sâu sắc đến đời sống sinh hoạt và kinh tế của nhiều người dân. Chính vì vậy, khi phát hiện ra sự cố tràn dầu, hóa chất độc cần phải được thông tin một cách nhanh chóng và đưa ra cách xử lý kịp thời, ngăn chặn hậu quả về sau.