Trong thời gian qua, Việt Nam đã đạt được những thành tựu to lớn trong lĩnh vực tăng trưởng nền kinh tế quốc gia, nâng cao đời sống tinh thần và vật chất của người dân. Tuy nhiên, quá trình phát triển nền kinh tế công nghiệp đã bộc lộ nhiều bất cập và tạo ra nhiều áp lực lớn lên môi trường, các hệ sinh thái và đa dạng sinh học. Mối liên hệ giữa đa djang sinh học và sức khỏe con người đang dần trở thành một vấn đề chính trị quốc tế bởi những bằng chứng khoa học được xây dựng dựa trên các tác động sức khỏe toàn cầu do tổn thất đa dạng sinh học gây ra. Đồng thời, nó cũng liên hệ chặt chẽ với biến đổi khí hậu. Trước thực tế này, đòi hỏi các cơ quan nhà nước của Việt Nam phải có kế hoạch quản lý cụ thể nhằm bảo tồn và phát triển bền vững đa dạng sinh học.

Trong phạm vi bài viết này, Luật Hoàng Anh sẽ làm rõ các nội dung về phân khu chức năng và ranh giới khu bảo tồn theo Điều 26 Luật Đa dạng sinh học số 32/VBHN-VPQH ngày 10 tháng 12 năm 2018 (sau đây được gọi là Luật Đa dạng sinh học năm 2018).

Căn cứ khoản 1 Điều 26 Luật Đa dạng sinh học năm 2018 quy định như sau:

“1. Khu bảo tồn có các phân khu chức năng sau đây:

a) Phân khu bảo vệ nghiêm ngặt;

b) Phân khu phục hồi sinh thái;

c) Phân khu dịch vụ - hành chính.”

Khu bảo tồn thiên nhiên (sau đây gọi là khu bảo tồn) là khu vực địa lý được xác lập ranh giới và phân khu chức năng để bảo tồn đa dạng sinh học, bao gồm:

a) Vườn quốc gia;

b) Khu dự trữ thiên nhiên;

c) Khu bảo tồn loài - sinh cảnh;

d) Khu bảo vệ cảnh quan.

Theo đó, phân khu bảo vệ nghiêm ngặt là khu vực được đảm bảo toàn nguyên vẹn và quản lý bảo vệ chặt chẽ nhằm theo dõi diễn biến tự nhiên, nghiêm cấm mọi hành vi làm thay đổi cảnh quan tự nhiên của khu bảo tồn.

Phân khu phục hồi sinh thái là khu vực được quản lý, bảo vệ chặt chẽ để hệ sinh thái phục hồi, tái sinh tự nhiên; nghiêm cấm việc du nhập những loài động vật, thực vật không có nguồn gốc tại khu bảo tồn.

Khu bảo vệ cảnh quan là khu vực được xác lập để bảo tồn các giá trị cao về lịch sử, văn hóa, cảnh quan tự nhiên.

Nội dung này được quy định chi tiết tại khoản 2 Điều 26 Luật Đa dạng sinh học năm 2018.

Theo đó, khu bảo tồn phải được cắm mốc để xác lập ranh giới; phân khu bảo vệ nghiêm ngặt trong khu bảo tồn phải được xác định diện tích, vị trí trên thực địa hoặc tọa độ trên mặt nước biển.

Ví dụ: Tổng diện tích của khu bảo tồn thiên nhiên Phong Điền là 40.814,3 ha, bản đồ đề xuất khoanh vùng lõi gồm 3 phân khu chức năng. Trong đó, phân khu bảo vệ nghiêm ngặt là 2.8054,43 ha; phân khu phục hồi sinh thái (10.862,05 ha); phân khu dịch vụ - hành chính (1.898,05 ha). Phân khu bảo vệ nghiêm ngặt phân bố ở cả rừng giàu và rừng trung bình. Trong phân khu phục hồi sinh thái có hai vùng, một vùng ở xã Phong Mỹ và một vùng khác ở xã Phong Xuân, vùng phục hồi sinh thái này phân bố ở bốn dạng che phủ: rừng nghèo, rừng phục hồi, thảm cỏ và cây bụi. Ngoài ra cũng có hai vùng được xác định làm khu dịch vụ - hành chính, một vùng ở xã Phong Mỹ và một vùng khác ở xã Phong Xuân, phân khu dịch vụ - hành chính chủ yếu phân bố ở những địa điểm đất bằng phẳng và dễ tiếp cận.

Khoản 3 Điều 26 Luật Đa dạng sinh học năm 2018 quy định như sau:

“3. Ban quản lý khu bảo tồn hoặc tổ chức được giao quản lý khu bảo tồn chủ trì phối hợp với Ủy ban nhân dân các cấp nơi có khu bảo tồn tổ chức việc cắm mốc phân định ranh giới khu bảo tồn.”

Ví dụ: Quyết định số 2412/QĐ-UBND ngày 11 tháng 7 năm 2017 của Ủy Ban Nhân Dân Tỉnh Đồng Nai Về việc phê duyệt quy hoạch khảo cổ học trên địa bàn tỉnh Đồng Nai đến năm 2025, định hướng đến năm 2035.

Theo đó, tiến độ thực hiện quy hoạch như sau:

Căn cứ vào giá trị khoa học - tiềm năng của các di tích khảo cổ học còn có khả năng nghiên cứu, bảo tồn, phát huy giá trị di sản; tiến độ thực hiện công việc theo quy hoạch như sau:

- Năm 2017:

+ Khai quật di tích Suối Chồn (xã Bảo Vinh, thị xã Long Khánh).

+ Vẽ sơ đồ phân bố một số địa điểm khảo cổ học sẽ được đưa vào quy hoạch với tỷ lệ 1/500 và cắm biển báo, cắm mốc ranh giới phạm vi bảo vệ địa điểm khảo cổ học.