Trong thời gian qua, Việt Nam đã đạt được những thành tựu to lớn trong lĩnh vực tăng trưởng nền kinh tế quốc gia, nâng cao đời sống tinh thần và vật chất của người dân. Cũng chính các hoạt động sản xuất của con người là một trong những nguyên nhân chính gây nên mất đa dạng sinh học, trong đó sản xuất nông nghiệp và nuôi trồng thủy sản ảnh hưởng rất lớn đối với suy giảm đa dạng sinh học tại Việt Nam. Vì vậy, nước ta đang phải đối mặt với tình trạng suy thoái đa dạng sinh học đang diễn ra ngày càng lớn. Trước thực tế này, đòi hỏi các cơ quan nhà nước của Việt Nam phải có kế hoạch quản lý cụ thể nhằm bảo tồn và phát triển bền vững đa dạng sinh học và theo dõi, thống kê số liệu thường xuyên để kịp thời đưa ra các phương án khắc phục bảo tồn và phát triển bền vững đa dạng sinh học trên quốc gia.

Trong phạm vi bài viết này, Luật Hoàng Anh sẽ làm rõ các nội dung về phát triển bền vững hệ sinh thái tự nhiên trên vùng núi đá vôi và vùng đất chưa sử dụng không thuộc hệ sinh thái rừng theo Điều 36 Luật Đa dạng sinh học số 32/VBHN-VPQH ngày 10 tháng 12 năm 2018 (sau đây được gọi là Luật Đa dạng sinh học năm 2018).

Tổng quan vùng núi đá vôi và vùng đất chưa sử dụng không thuộc hệ sinh thái rừng

Căn cứ vào khoản 1 Điều 36 Luật Đa dạng sinh học năm 2018 quy định như sau:

“1. Vùng núi đá vôi và vùng đất chưa sử dụng không thuộc hệ sinh thái rừng có hệ sinh thái tự nhiên đặc thù hoặc đại diện cho một vừng phải được điều tra, đánh giá hiện trạng đa dạng sinh học và xác lập chế độ phát triển bền vững.”

Việt nam hiện có trên 1 triệu ha núi đá vôi, chiếm khoảng 7% diện tích đất Lâm nghiệp, trong đó có khoảng 0,6 triệu ha diện tích có rừng (chiếm 55%). Hầu hết diện tích rừng trên núi đá vôi được quy hoạch là rừng phòng hộ và rừng đặc dụng, rừng trên núi đá vôi phân bố tập trung nhất ở vùng Đông Bắc, Tây Bắc và Bắc Trung Bộ. Do quá trình phong hóa diễn ra rất chậm và lâu dài, núi đá vôi tạo nên nhiều cảnh quan thiên nhiên kỳ thú và huyền bí gắn với bản sắc văn hóa của dân tộc thu hút du khách và các nhà nghiên cứu khoa học về sinh thái.

Hệ sinh thái vùng núi đá vôi là một hệ sinh thái đặc biệt rất nhạy cảm, có lịch sử địa chất lâu dài, được hình thành trên nền đất đặc biệt là đá vôi, điều kiện thuỷ văn thường là khô hạn, vì vậy nếu bị phá huỷ thì rất khó có thể khôi phục. Ở các vùng núi đá vôi có khu hệ sinh vật đặc thù, mang tính chỉ thị, đó là những nhóm loài ưa sống trong điều kiện khắc nghiệt.

Các vùng núi đá vôi ở nước ta như Hương Tích (Hà Tây), Bích Động (Ninh Bình), Phong Nha (Quảng Bình) và các hang động khác ở Vịnh Hạ Long (Quảng Ninh), Ngũ Hành Sơn (Đà Nẵng), Hà Tiên (Kiên Giang)…

Đất chưa sử dụng là đất chưa có đủ điều kiện hoặc chưa được xác định để sử dụng vào mục đích sản xuất nông nghiệp, nuôi trồng thủy sản, lâm nghiệp, chưa xác định là đất khu dân cư nông thôn, đô thị, chuyên dùng và Nhà nước chưa giao cho tổ chức, hộ gia đình và cá nhân nào sử dụng ổn định lâu dài.

Bởi những đặc điểm và tính chất đặc biệt của các khu vực này mà hệ sinh thái ở đây có những đặc điểm riêng biệt và đặc thù, là đại diện cho hệ sinh thái toàn bộ khu vực.

Trách nhiệm điều tra, thống kê, đánh giá hiện trạng đa dạng sinh học và phát triển bền vững hệ sinh thái tự nhiên

Nội dung này được quy định cụ thể tại khoản 2 Điều 36 Luật Đa dạng sinh học năm 2018.

Theo đó, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh điều tra, thống kê, đánh giá hiện trạng đa dạng sinh học và xác lập chế độ phát triển bền vững hệ sinh thái tự nhiên trên vùng núi đá vôi và vùng đất chưa sử dụng không thuộc hệ sinh thái rừng.

Đa dạng sinh học là sự phong phú của nhiều nhiều dạng, loài và các biến dị di truyền của mọi sinh vật trong đời sống tự nhiên, sự đa dạng và phong phú này được chia làm nhiều cấp độ tổ chức sinh giới đặc biệt là với các dạng hệ sinh thái của môi trường trên trái đất.

Phát triển bền vững là sự phát triển về mọi mặt trong xã hội hiện tại, đáp ứng nhu cầu của thế hệ hiện tại mà vẫn khổng làm tổn hại, vẫn đảm bảo sự tiếp tục phát triển, vẫn đáp ứng các nhu cầu đó trong tương lai xa và hiện là mục tiêu hướng tới của nhiều quốc gia trên thế giới và bảo vệ môi trường. Như vậy việc xác lập chế độ phát triển bền vững hệ sinh thái tự nhiên tại các vùng núi đá vôi và vùng đất chưa được sử dụng là nhiệm vụ rất quan trọng nhằm đảm bảo tính bền vững về kinh tế - xã hội, và đặc biệt là môi trường trước tình trạng suy thoái đa dạng sinh học như hiện nay.

Xem thêm: Tổng hợp bài viết về Luật Đa dạng sinh học năm 2018

Luật Hoàng Anh