Trong thời gian qua, Việt Nam đã đạt được những thành tựu to lớn trong lĩnh vực tăng trưởng nền kinh tế quốc gia, nâng cao đời sống tinh thần và vật chất của người dân. Tuy nhiên, quá trình phát triển nền kinh tế công nghiệp đã bộc lộ nhiều bất cập và tạo ra nhiều áp lực lớn lên môi trường, các hệ sinh thái và đa dạng sinh học. Tình trạng ô nhiễm môi trường xảy ra phức tạp ảnh hưởng nặng nề đến môi trường và chất lượng sống của cộng đồng. Trong tình hình này, ngành công nghiệp môi trường trở thành lĩnh vực được quan tâm và chú trọng hàng đầu trong công cuộc phát triển kinh tế quốc gia đi kèm với bảo vệ môi trường. Trước thực tế đó, Nhà nước đã đưa ra các quy định chi tiết về phát triển ngành công nghiệp môi trường để thực tế hóa ngành công nghiệp môi trường trong nền kinh tế thị trường hiện nay.

Trong phạm vi bài viết này, Luật Hoàng Anh sẽ làm rõ các nội dung về phát triển ngành công nghiệp môi trường theo Điều 143 Luật Bảo vệ môi trường số 72/2020/QH14 ngày 17 tháng 11 năm 2020 (sau đây được gọi là Luật Bảo vệ môi trường năm 2020).

Khái niệm về công nghiệp môi trường

Căn cứ khoản 1 Điều 143 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định như sau:

“1. Công nghiệp môi trường là ngành kinh tế trong hệ thống ngành kinh tế Việt Nam cung cấp công nghệ, thiết bị và sản phẩm phục vụ yêu cầu về bảo vệ môi trường.”

Công nghiệp môi trường được coi là ngành tạo ra các giá trị gia tăng từ chính việc giải quyết các vấn đề về môi trường, có những đóng góp thiết thực và hiệu quả cho phát triển bền vừng chiếm vị thế quan trọng trong cơ cấu công nghiệp.

Trong thời kỳ kính tế-xã hội ngày càng phát triển đặt ra những yêu cầu về môi trường ngày càng lớn, liên tục và không ngừng tạo ra các nhu cầu nhằm kích thích phát triển kinh tế-xã hội toàn cầu. Công nghiệp môi trường vì thế mà được chú trọng và quan tâm hơn với các sản phẩm mới không chỉ đáp ứng phát triển kinh tế mà còn đảm bảo các yêu cầu về bảo vệ môi trường hiện nay.

Chính sách hỗ trợ của Nhà nước

Khoản 2 Điều 143 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định như sau:

“2. Nhà nước đầu tư và có chính sách hỗ trợ tổ chức, cá nhân phát triển công nghiệp môi trường, thực hiện lộ trình mở cửa thị trường hàng hóa môi trường phù hợp với cam kết quốc tế.”

Công nghiệp môi trường là một phân ngành thuộc ngành công nghiệp trong nhóm các ngành kinh tế cung cấp các công nghệ, thiết bị, sản phẩm và dịch vụ phục vụ nhu cầu xử lý chất thải, bảo đảm tiêu chuẩn cho công tác bảo vệ môi trường.

Công nghiệp môi trường có chức năng sản xuất, cung cấp các thiết bị, công nghệ xử lý nước thải; sản xuất thiết bị, phương tiện thu gom, vận chuyển, phân loại, xử lý chất thải rắn; cung cấp công nghệ, sản xuất các thiết bị, máy móc xử lý khí thải; sản xuất thiết bị phân tích, quan trắc và kiểm soát các thông số môi trường; sản xuất vật liệu, chế phẩm xử lý ô nhiễm môi trường; sản xuất máy móc, thiết bị xử lý nước cấp, năng lượng tái tạo, năng lượng sạch và tiết kiệm điện năng.

Ví dụ như Đề án phát triển ngành công nghiệp môi trường Việt Nam đến năm 2025 đã đề xuất hàng loạt giải pháp nhằm đạt được các mục tiêu đề ra. Theo đó, tiếp tục hoàn thiện chính sách pháp luật về công nghiệp môi trường. Cụ thể, rà soát, hoàn thiện, sửa đổi các cơ chế, chính sách và văn bản pháp luật về ngành công nghiệp môi trường, chính sách phát triển doanh nghiệp công nghiệp môi trường, chính sách khuyến khích nhập khẩu, chuyển giao công nghệ, thu hút đầu tư phát triển sản xuất thiết bị, phương tiện và sản phẩm bảo vệ môi trường chưa có khả năng sản xuất trong nước.

Chính phủ quy định chi tiết Điều này.

Nội dung này được quy định tại khoản 3 Điều 143 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020.

Ví dụ: Quyết định số 192/QĐ-TTg ngày 13 tháng 02 năm 2017 của Thủ tướng Chính phủ về phê duyệt “Đề án phát triển ngành công nghiệp môi trường Việt Nam đến năm 2025” với quan điểm như sau:

“a) Phát triển ngành công nghiệp môi trường là một nội dung quan trọng trong tổng thể phát triển kinh tế - xã hội của đất nước;

b) Phát triển đồng bộ các lĩnh vực cung cấp công nghệ, thiết bị, dịch vụ và sản phẩm phục vụ các yêu cầu về bảo vệ môi trường phù hợp với nhu cầu, điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và xu hướng phát triển của thế giới;

c) Nhà nước khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi để mọi tổ chức, cá nhân trong và ngoài nước đầu tư phát triển ngành công nghiệp môi trường Việt Nam.”

Xem thêm: Tổng hợp bài viết về luật bảo vệ môi trường

Luật Hoàng Anh