Môi trường cung cấp nguồn tài nguyên đa dạng và phong phú để phục vụ đời sống sinh hoạt và sản xuất của người dân, điển hình là môi trường nước mặt. Nước mặt được coi là nguồn nước tồn tại trên bề mặt đấy liền hoặc hải đảo. Vì thế, mọi hoạt động sinh hoạt hay sản xuất của con người đều có ảnh hưởng không nhỏ đến môi trường nước mặt.

Trong bài viết này, Luật Hoàng Anh sẽ phân tích 3 quy định chung về bảo vệ môi trường nước mặt theo quy định tại Điều 7 Luật Bảo vệ môi trường số 72/2020/QH14 ngày 17 tháng 11 năm 2020 (sau đây sẽ gọi tắt là Luật Bảo vệ môi trường năm 2020).

Chất lượng nước, trầm tích và môi trường thủy sinh của nguồn nước mặt phải được theo dõi, đánh giá; khả năng chịu tải của môi trường nước mặt phải được tính toán, xác định và công bố.

Nội dung này đã được quy định rất rõ ràng và cụ thể tại khoản 1 Điều 7 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020.

Trầm tích là các thể lắng đọng các vật liệu đất đá sinh ra từ quá trình địa chất hoặc thiên nhiên khác.

Sức chịu tải của môi trường nước là khả năng tiếp nhận thêm chất gây ô nhiễm mà vẫn bảo đảm nồng độ các chất ô nhiễm không vượt quá giá trị giới hạn được quy định trong quy chuẩn kỹ thuật môi trường cho mục đích sử dụng nguồn tiếp nhất.

Theo đó, tất cả các thông tin số liệu về nguồn thải, tổng lượng thải vào môi trường nước mặt được nghiên cứu và theo dõi phải được công bố một cách minh bạch, rõ ràng để mọi người có nhận thức về môi trường nước mà mình sử dụng. Đồng thời, chỉ đạo tổ chức đánh giá thiệt hại do ô nhiễm và xử lý ô nhiễm môi trường nước mặt trên từng địa bản. Từ đó, đưa ra các kế hoạch quản lý và giải quyết hợp lý nhất.

Nguồn thải vào môi trường nước mặt phải được quản lý phù hợp với mục đích sử dụng và khả năng chịu tải của môi trường nước mặt.

Căn cứ vào khoản 2 Điều 7 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020, quy định:

“2. Nguồn thải vào môi trường nước mặt phải được quản lý phù hợp với mục đích sử dụng và khả năng chịu tải của môi trường nước mặt. Không phê duyệt kết quả thẩm định báo cáo đánh giá tác động môi trường hoặc cấp giấy phép môi trường cho dự án đầu tư mới có hoạt động xả nước thải trực tiếp vào môi trường nước mặt không còn khả năng chịu tải theo công bố của cơ quan nhà nước có thẩm quyền, trừ trường hợp chủ dự án đầu tư có phương án xử lý nước thải đạt quy chuẩn kỹ thuật môi trường về chất lượng nước mặt trước khi thải vào môi trường tiếp nhận hoặc có phương án tuần hoàn, tái sử dụng để không làm phát sinh thêm nước thải hoặc trường hợp dự án đầu tư xử lý ô nhiễm, cải tạo, phục hồi, cải thiện chất lượng môi trường khu vực bị ô nhiễm.”

Đánh giá tác động môi trường là quá trình phân tích, đánh giá, nhận dạng, dự báo tác động đến môi trường của dự án đầu tư và đưa ra biện pháp giảm thiểu tác động xấu đến môi trường. Giấy phép môi trường là văn bản do cơ quan quản lý nhà nước quản lý có thẩm quyền cấp cho tổ chức, cá nhân có hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ được phép xả chất thải ra môi trường, quản lý chất thải, nhập khẩu phế liệu từ nước ngoài làm nguyên liệu sản xuất kèm theo yêu cầu, điều kiện về bảo vệ môi trường theo quy định của pháp luật.

Quy chuẩn kỹ thuật môi trường là quy định bắt buộc áp dụng mức giới hạn của thông số về chất lượng môi trường, hàm lượng có trong nguyên liệu, nhiên liệu, vật liệu, thiết bị, sản phẩm, hàng hóa, chất thải, các yêu cầu kỹ thuật và quản lý được cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành theo quy định của pháp luật về tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật.

Song song với quá trình đô thì hóa, các công trình nhà máy, xí nghiệp cũng mọc lên càng dày đặc đe dọa đến nguồn nước mặt. Vì vậy, điều luật này quy định các chủ đầu tư dự án, chủ nguồn thải phải đưa ra phương án giải quyết đạt tiêu chuẩn để bảo vệ môi trường.

Bảo vệ môi trường nước sông phải trên cơ sở tiếp cận quản lý tổng hợp theo lưu vực, phải gắn liền với bảo tồn đa dạng sinh học, bảo vệ môi trường thủy sinh, quản lý hành lang bảo vệ nguồn nước, khai thác và sử dụng hợp lý nguồn nước.

Khoản 3 Điều 7 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định:

“Bảo vệ môi trường nước sông phải trên cơ sở tiếp cận quản lý tổng hợp theo lưu vực, phải gắn liền với bảo tồn đa dạng sinh học, bảo vệ môi trường thủy sinh, quản lý hành lang bảo vệ nguồn nước, khai thác và sử dụng hợp lý nguồn nước.”

Lưu vực sông là vùng đất mà trong phạm vi đó nước mặt, nước dưới đất chảy tự nhiên vào sông và thoát ra một cửa chung hoặc thoát ra biển, lưu vực sông gồm có lưu vực sông liên tỉnh và lưu vực sông nội tỉnh.

Hành lang bảo vệ nguồn nước là phần đất giới hạn dọc theo nguồn nước hoặc bao quanh nguồn nước do cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định.

Như vậy, bảo vệ môi trường nước mặt và đa dạng sinh học phải đi kèm với nhau. Nước là tài nguyên quý giá và đang từng bước giảm đi, vì vậy nhà nước đã quy định cần phải có kế hoạch khai thác và sử dụng tiết kiệm, hợp lý nguồn nước.

Xem thêm: Tổng hợp bài viết về luật bảo vệ môi trường

Luật Hoàng Anh