Trong thời buổi kinh tế thị trường hiện nay thì môi trường chính là vấn đề nóng bỏng được chính phủ các quốc gia quan tâm hàng đầu, trong đó có Việt Nam. Cùng với sự phát triển kinh tế - xã hội, tốc độ đô thị hóa nhanh, sự di dân tự do từ các tỉnh về thành phố lớn, việc xây dựng các công trình, các khu chung cư nhiều… nên đối mặt với những thách thức to lớn từ ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu. Điều này làm ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống sinh hoạt sản xuất của con người và sự tồn tại của các sinh vật khác. Nhận thấy được các vấn đề này, các điều luật về bảo vệ môi trường được nghiên cứu và cập nhật thường xuyên để phù hợp với hiện tại. Đặc biệt là yêu cầu bắt buộc phải quan trắc môi trường đối với các cơ sở sản xuất kinh doanh có hoạt động phát sinh nguồn ô nhiễm.

Trong phạm vi bài viết này, Luật Hoàng Anh sẽ phân tích các quy định chung về quan trắc môi trường theo Điều 106 Luật Bảo vệ môi trường số 72/2020/QH14 ngày 17 tháng 11 năm 2020 (sau đây được gọi là Luật Bảo vệ môi trường năm 2020).

Quan trắc môi trường

Căn cứ vào khoản 1 Điều 106 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định như sau:

“1. Quan trắc môi trường bao gồm quan trắc chất thải và quan trắc môi trường, được thực hiện thông qua quan trắc tự động, liên tục, quan trắc định kỳ, quan trắc theo yêu cầu của cơ quan nhà nước có thẩm quyền.”

Quan trắc môi trường là hoạt động theo dõi, giám sát chất lượng môi trường định kỳ. Mục đích của việc làm này nhằm phân tích môi trường đang bị ảnh hưởng ở mức độ nào và hoạt động sản xuất kinh doanh có tác động như thế nào đến môi trường.

Đối với các dự án đầu tư, cơ sở, khu sản xuất, kinh doanh, dịch vụ tập trung, cụm công nghiệp có phát sinh chất thải ra môi trường

Khoản 2 Điều 106 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định:

“2. Dự án đầu tư, cơ sở, khu sản xuất, kinh doanh, dịch vụ tập trung, cụm công nghiệp có phát sinh chất thải ra môi trường phải thực hiện quan trắc theo quy định tại Điều 111 và Điều 112 của Luật này, bảo đảm tuân thủ quy chuẩn kỹ thuật môi trường.”

Chất thải là vật chất ở thể rắn, lỏng, khí hoặc ở dạng khác được thải ra từ hoạt động sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, sinh hoạt hoặc hoạt động khác.

Theo đó, đối với các dự án đầu tư, cơ sở, khu sản xuất, kinh doanh, dịch vụ tấp trung, cụm công nghiệp có phát sinh chất thải ra môi trường thì bắt buộc phải thực hiện quan trắc theo quy định về quan trắc nước thải và quan trắc bụi, khí thải công nghiệp. Việc quan trắc các loại chất thải này phải đảm bảo thời gian, tần suất, thông số theo quy định của pháp luật. Đối với các thông số được quan trắc tự động, liên tục thì không phải quan trắc định kỳ.

Khuyến khích tổ chức, cá nhân tham gia quan trắc môi trường và công bố thông tin về chất lượng môi trường cho cộng đồng theo quy định của pháp luật

Khoản 3 Điều 106 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định về việc khuyến khích tổ chức, cá nhân tham gia quan trắc môi trường và công bố thông tin về chất lượng môi trường cho cộng đồng theo quy định của pháp luật. Tổ chức, cá nhân quan trắc môi trường và công bố thông tin về chất lượng môi trường cho cộng đồng chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính chính xác của thông tin.

Bên cạnh các quy định về tính bắt buộc phải quan trắc môi trường của các cơ sở, sản xuất phát sinh chất thải ra môi trường, Nhà nước cũng đã có những chính sách khuyến khích tổ chức, cá nhân khác tham gia quan trắc môi trường và công khai với cộng đồng nhằm giúp mọi người hiểu rõ về chất lượng môi trường trên khu vực của mình và có những kế hoạch thích hợp.

Yêu cầu về hoạt động quan trắc môi trường

Nội dung này được quy định tại khoản 4 Điều 106 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020.

Theo đó, pháp luật quy định hoạt động quan trắc môi trường phải bảo đảm chất lượng và kiểm soát chất lượng, cung cấp kết quả quan trắc chính xác, tin cậy.

Cung cấp những thông tin về môi trường một cách định kỳ theo tháng hoặc năm từ đó giúp các cơ quan đơn vị quản lý hiệu quả. Kịp thời phát hiện những ảnh hưởng xấu từ đó có thể đánh giá chính xác được mức độ ô nhiễm có thể gây ảnh hưởng đến sức khỏe con người hay không. Chính vì lý do này mà các hoạt động quan trắc và thông tin, số liệu thu được phải đảm bảo uy tín và chính xác. Nếu có sai sót sẽ trực tiếp ảnh hưởng đến tầm nhìn và triển khai kế hoạch trên khu vực đó trong các thời gian sắp tới.

Phương tiện, thiết bị quan trắc môi trường

Khoản 5 Điều 106 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định như sau:

“5. Phương tiện, thiết bị quan trắc môi trường phải được kiểm định, hiệu chuẩn theo quy định của pháp luật về đo lường.”

Quan trắc môi trường gồm có quan trắc môi trường đất liền, quan trắc môi trường nước, quan trắc môi trường không khí, vì vậy các thiết bị, phương tiện đo lường cũng phải có những thay đổi nhất định để phù hợp với từng loại địa hình cũng như khu vực và được kiểm định thường xuyên.

Xem thêm: Tổng hợp bài viết về luật bảo vệ môi trường

Luật Hoàng Anh