Trong thời gian qua, Việt Nam đã đạt được những thành tựu to lớn trong lĩnh vực tăng trưởng nền kinh tế quốc gia, nâng cao đời sống tinh thần và vật chất của người dân. Cũng chính các hoạt động sản xuất của con người là một trong những nguyên nhân chính gây nên mất đa dạng sinh học, trong đó sản xuất nông nghiệp và nuôi trồng thủy sản ảnh hưởng rất lớn đối với suy giảm đa dạng sinh học tại Việt Nam. Vì vậy, nước ta đang phải đối mặt với tình trạng suy thoái đa dạng sinh học đang diễn ra ngày càng lớn, tiêu biểu là sự biến mất của các hệ động thực vật quan trọng trong điều hòa khí hậu và các loài quý hiếm. Trước thực tế này, đòi hỏi các cơ quan nhà nước của Việt Nam phải có đặt ra cách trách nhiệm rõ ràng và phù hợp nhằm huy động nguồn lực để bảo tồn và phát triển bền vững các loài sinh vật.

Tiếp nối phần 1, trong phạm vi bài viết này, Luật Hoàng Anh sẽ làm rõ các quyền còn lại của tổ chức, cá nhân quản lý cơ sở bảo tồn đa dạng sinh học theo khoản 1 Điều 43 Luật Đa dạng sinh học số 32/VBHN-VPQH ngày 10 tháng 12 năm 2018 (sau đây được gọi là Luật Đa dạng sinh học năm 2018).

Hợp đồng tiếp cận nguồn gen và chia sẻ lợi ích phát sinh từ nguồn gen do mình quản lý

Căn cứ điểm d khoản 1 Điều 43 Luật Đa dạng sinh học năm 2018 quy định như sau:

“d) Hợp đồng tiếp cận nguồn gen và chia sẻ lợi ích phát sinh từ nguồn gen do mình quản lý;”

Trong đó:

Nguồn gen bao gồm các loài sinh vật, các mẫu vật di truyền trong khu bảo tồn, cơ sở bảo tồn đa dạng sinh học, cơ sở nghiên cứu khoa học và phát triển công nghệ và trong tự nhiên.

Mẫu vật di truyền là mẫu vật thực vật, động vật, vi sinh vật và nấm mang các đơn vị chức năng di truyền còn khả năng tái sinh.

Theo đó, “Hợp đồng tiếp cận nguồn gen và chia sẻ lợi ích” là hợp đồng thỏa thuận giữa Bên cung cấp và Bên tiếp cận về các điều khoản và điều kiện để thực hiện hoạt động tiếp cận nguồn gen cho các mục đích sử dụng và chia sẻ lợi ích từ việc sử dụng nguồn gen.

Nuôi, trồng, nuôi sinh sản, cứu hộ loài thuộc Danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ; lưu giữ giống cây trồng, vật nuôi, vi sinh vật và nấm đặc hữu; lưu giữ, bảo quản nguồn gen và mẫu vật di truyền

Nội dung này được quy định cụ thể tại điểm đ khoản 1 Điều 43 Luật Đa dạng sinh học năm 2018.

Theo đó, tổ chức, cá nhân quản lý cơ sở bảo tồn đa dạng sinh học có quyền nuôi, trồng, nuôi sinh sản, cứu hộ loài thuộc Danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ; lưu giữ giống cây trồng, vật nuôi, vi sinh vật và nấm đặc hữu; lưu giữ, bảo quản nguồn gen và mẫu vật di truyền.

Trong đó, Danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ được quy định trong Phụ lục I Nghị định số 160/2013/NĐ-CP ngày 12 tháng 11 năm 2013 về tiêu chí xác định và chế độ quản lý loài thuộc danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ, được chia theo ngành, lớp cụ thể bao gồm tên gọi theo Việt Nam và tên khoa học.

Ví dụ: Bách đài loan (Taiwania cryptomerioides), Hoàng liên gai (Berberis spp.), Sâm ngọc linh (Panax vietnamensis), Báo hoa mai (Panthera pardus) …

Trao đổi, tặng cho loài thuộc Danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ phục vụ mục đích bảo tồn đa dạng sinh học, nghiên cứu khoa học, du lịch sinh thái theo quy định của pháp luật

Điểm e khoản 1 Điều 43 Luật Đa dạng sinh học năm 2018 quy định như sau:

“e) Trao đổi, tặng cho loài thuộc Danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ phục vụ mục đích bảo tồn đa dạng sinh học, nghiên cứu khoa học, du lịch sinh thái theo quy định của pháp luật;”

Bảo tồn đa dạng sinh học là việc bảo vệ sự phong phú của các hệ sinh thái tự nhiên quan trọng, đặc thù hoặc đại diện; bảo vệ môi trường sống tự nhiên thường xuyên hoặc theo mùa của loài hoang dã, cảnh quan môi trường, nét đẹp độc đáo của tự nhiên; nuôi, trồng, chăm sóc loài thuộc Danh mục loài nguy cấp, quý, hiếm được ưu tiên bảo vệ; lưu giữ và bảo quản lâu dài các mẫu vật di truyền.

Theo đó, nghiên cứu khoa học căn cứ vào hoạt động tìm kiếm, điều tra, đánh giá dựa trên các thông số, kiến thức từ cơ sở bảo tồn để phát hiện những đặc tính mới, giống loài mới, từ đó đưa ra những phương pháp hoặc phương tiện kỹ thuật cao hơn nhằm mục đích bảo tồn và phát triển bền vững đa dạng sinh học.

Cơ sở bảo tồn đa dạng sinh học là cơ sở chăm sóc, nuôi dưỡng, cứu hộ, nhân giống loài hoang dã, cây trồng, vật nuôi, vi sinh vật và nấm đặc hữu, có giá trị; lưu giữ, bảo quản nguồn gen và mẫu vật di truyền phục vụ mục đích nghiên cứu khoa học, bảo tồn và phát triển đa dạng sinh học, đặc biệt là các hoạt động du lịch sinh thái thu hút một lượng du khách lớn theo hàng năm đã đem lại nguồn lợi nhuận đáng kể. Các hoạt động du lịch này không chỉ góp phần quảng bá nét đẹp tự nhiên của quốc gia mà còn nâng cao trách nhiệm giữ gìn cơ sở và bảo tồn hệ sinh thái trên phạm vi quản lý.

Ngoài các quyền trên, điểm g khoản 1 Điều 43 Luật Đa dạng sinh học năm 2018 quy định tổ chức, cá nhân quản lý cơ sở bảo tồn đa dạng sinh học có những quyền cơ bản khác theo quy định của pháp luật.

Xem thêm: Tổng hợp bài viết về Luật Đa dạng sinh học năm 2018

Luật Hoàng Anh