Bảo vệ môi trường đang là vấn đề lớn mang tính toàn cầu nói chung và ở Việt Nam nói riêng. Theo thống kế, có hàng nghìn tấn rác thải ra môi trường mỗi ngày và dẫn đến nguy cơ ô nhiễm môi trường trầm trọng. Đi kèm với sự phát triển của nền kinh tế khoa học, các công nghệ máy móc kỹ thuật phát triển vượt bậc thì điều này cũng gây ra những đe dọa không nhỏ đến môi trường. Đặc biệt là những vấn đề thiệt hại do ô nhiễm, suy thoái môi trường cũng là những thách thức lớn của xã hội khi phải xác định thiệt hại và trách nhiệm bồi thường thiệt hại. Nhận thấy được tính cấp thiết của vấn đề này, Nhà nước và Chính phủ đã đưa ra các quy định về thiệt hại do ô nhiễm, suy thoái môi trường và nguyên tắc xác định trách nhiệm bồi thường thiệt hại về môi trường để xác định rõ trách nhiệm của toàn thể trong các công tác bảo vệ môi trường.

Trong phạm vi bài viết này, Luật Hoàng Anh sẽ làm rõ các yêu cầu về thiệt hại do ô nhiễm, suy thoái môi trường và nguyên tắc xác định trách nhiệm bồi thường thiệt hại về môi trường theo Điều 130 Luật Bảo vệ môi trường số 72/2020/QH14 ngày 17 tháng 11 năm 2020 (sau đây được gọi là Luật Bảo vệ môi trường năm 2020).

Xác định bồi thường thiệt hại khi có từ 02 tổ chức, cá nhân trở lên gây thiệt hại về môi trường

Nội dung này được quy định cụ thể tại khoản 3 Điều 130 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020.

Theo đó, trường hợp có từ 02 tổ chức, cá nhân trở lên gây thiệt hại về môi trường, việc bồi thường thiệt hại được quy định như sau:

“a) Trách nhiệm bồi thường thiệt hại về môi trường của từng đối tượng được xác định theo loại chất ô nhiễm, lượng phát thải và các yếu tố khác;

b) Trách nhiệm bồi thường thiệt hại về môi trường, chi trả chi phí xác định thiệt hại và thực hiện thủ tục yêu cầu bồi thường thiệt hại đối với từng đối tượng được xác định tương ứng với tỷ lệ gây thiệt hại trong tổng thiệt hại về môi trường; trường hợp các bên liên quan hoặc cơ quan quản lý nhà nước về môi trường không xác định được tỷ lệ chịu trách nhiệm thì cơ quan trọng tài hoặc Tòa án quyết định theo thẩm quyền.”

Việc xác định bồi thường thiệt hại về môi trường không hề đơn giản và xuất phát từ nhiều nguyên nhân khác nhau. Theo đó, đối với trường hợp có từ 02 tổ chức hay cá nhân gây ra thiệt hại thì sẽ được xác định theo tỷ lệ gây ra thiệt hại bao gồm các tiêu chí về thành phần môi trường như loại chất ô nhiễm, lưu lượng phát thải hoặc các yếu tố liên quan khác.

Trong nhiều trường hợp có thể không xác định được tỷ lệ chịu trách nhiệm bồi thường hại và có thể dẫn đến tranh chấp trong các khoản chi phí bồi thường thiệt hại, đây cũng là thách thức lớn cho nền pháp luật của Việt Nam. Theo đó, pháp luật Việt Nam hiện tại quy định với những trường hợp này sẽ do cơ quan trọng tài hoặc Tòa án có thẩm quyền quyết định tỷ lệ bồi thường thiệt hại.

Trường hợp không phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại về môi trường

Căn cứ vào khoản 4 Điều 130 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định như sau:

“4. Tổ chức, cá nhân tuân thủ đầy đủ các quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường, có hệ thống xử lý chất thải đạt yêu cầu và chứng minh được rằng không gây thiệt hại về môi trường thì không phải bồi thường thiệt hại về môi trường, không phải chịu các chi phí liên quan đến xác định thiệt hại và thực hiện thủ tục yêu cầu bồi thường thiệt hại.”

Bảo vệ môi trường là các hoạt động phòng ngừa, hạn chế tác động xấu đến môi trường; ứng phó sự cố môi trường; khắc phục ô nhiễm, suy thoái môi trường, cải thiện chất lượng môi trường; sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên, đa dạng sinh học và ứng phó với biến đổi khí hậu.

Thiệt hại về môi trường bao gồm thiệt hại trực tiếp đối với môi trường tự nhiên, hệ sinh thái và thiệt hại gián tiếp đến tài sản, tính mạng, sức khỏe của con người

Theo đó, tổ chức, cá nhân chứng minh được không gây ra thiệt hại về môi trường theo quy định pháp luật thì không phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại và các khoản chi phí liên quan. Trong đó, trách nhiệm bồi thường thiệt hại về vật chất là trách nhiệm bù đắp tổn thất về vật chất thực tế, được tính thành tiền do bên vi phạm nghĩa vụ gây ra, bao gồm tổn thất về tài sản, chỉ phí để ngăn chặn, hạn chế thiệt hại, thu nhập thực tế bị mất, bị giảm sút.

Xem thêm: Tổng hợp bài viết về luật bảo vệ môi trường

Luật Hoàng Anh