Hiện nay, môi trường là một trong các vấn đề nóng bỏng luôn được xã hội quan tâm. Tuy nhiên, song song với quá trình phát triển của nền kinh tế công nghiệp thì môi trường cũng đang ngày càng bị đe dọa nghiêm trọng mà nguyên nhân chủ yếu lại đến từ hoạt động sinh hoạt và kinh doanh sản xuất của con người. Vì vậy đòi hỏi xã hội phải có những giải pháp nhằm bảo vệ môi trường đồng thời phát triển nền kinh tế bền vững, đảm bảo cuộc sống của con người trên Trái Đất. Theo đó, việc phát triển thị trường các-bon được xem là yêu cầu cấp thiết, vừa góp phần tạo những giá trị kinh tế nhất định, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững đất nước, đồng thời là sự kết nối hợp tác để mở rộng quan hệ ngoại giao thông qua việc đầu tư khoa học, công nghệ và tài chính giữa vcasc qốc gia. Nhận thấy được tính cấp thiết của vấn đề này, Chính phủ đã đưa ra các quy định chi tiết về thị trường các-bon tại Việt Nam.

Trong phạm vi bài viết này, Luật Hoàng Anh sẽ làm rõ các yêu cầu đầu tiên về tổ chức và phát triển thị trường các-bon theo Điều 139 Luật Bảo vệ môi trường số 72/2020/QH14 ngày 17 tháng 11 năm 2020 (sau đây được gọi là Luật Bảo vệ môi trường năm 2020).

Khái niệm về thị trường các-bon

Căn cứ vào khoản 1 Điều 139 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định như sau:

“1. Thị trường các-bon trong nước gồm các hoạt động trao đổi hạn ngạch phát thải khí nhà kính và tín chỉ các-bon thu được từ cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ các-bon trong nước và quốc tế phù hợp với quy định của pháp luật và điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên.”

Thị trường các-bon được hiểu là việc cho phép các quốc gia có dư thùa quyền phát thải được bán cho hoặc mua từ các quốc gia phát thải nhiều/ít hơn mục tiêu cam kết.

Do CO2 là khí nhà kính quy đổi tương đương của mọi khí nhà kính nên thường được gọi đơn giản là mua bán, trao đổi các-bon và được xét là tín chỉ chỉ các-bon. Việc mua bán, trao đổi các-bon hình thành nên thị trường các-bon.

Các cơ sở được phân bổ hạn ngạch phát thải khí nhà kính và có quyền trao đổi, mua bán trên thị trường các-bon

Khoản 2 Điều 139 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định như sau:

“2. Các cơ sở phát thải khí nhà kính phải thực hiện kiểm kê khí nhà kính thuộc danh mục quy định tại khoản 3 Điều 91 của Luật này được phân bổ hạn ngạch phát thải khí nhà kính và có quyền trao đổi, mua bán trên thị trường các-bon trong nước.”

Theo pháp luật quy định thì Thủ tướng Chính phủ ban hành danh mục lĩnh vực, cơ sở phát thải khí nhà kính phải thực hiện kiểm kê khí nhà kính, cập nhật 02 năm một lần trên cơ sở tỷ trọng phát thải khí nhà kính phát thải khí nhà kính quốc gia; điều kiện và tình hình phát triển kinh tế-xã hội; tiêu thụ nhiên liệu, năng lượng trên đơn vị sản phẩm, dịch vụ đối với các cơ sở sản xuất, kinh doanh, dịch vụ.

Luật Bảo vệ môi trường có hiệu lực từ ngày 01 tháng 01 năm 2022. Theo đó, hiện nay đã có Dự thảo Quyết định của Thủ tướng Chính phủ ban hành danh mục lĩnh vực, cơ sở phát thải khí nhà kính phải thực hiện kiểm kê khí nhà kính năm 2022.

Căn cứ xác định hạn ngạch phát thải khí nhà kính

Nội dung này được quy định tại khoản 3 Điều 139 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020.

Theo đó, căn cứ xác định hạn ngạch phát thải khí nhà kính bao gồm:

a) Chiến lược quốc gia về biến đổi khí hậu và chiến lược, quy hoạch phát triển khác có liên quan;

b) Kết quả kiểm kê khí nhà kính cấp quốc gia, lĩnh vực và cơ sở thuộc danh mục quy định tại khoản 3 Điều 91 của Luật này;

c) Lộ trình, phương thức giảm nhẹ phát thải khí nhà kính phù hợp với điều kiện của đất nước và cam kết quốc tế.

Biến đổi khí hậu là sự thay đổi của hệ thống khí hậu gồm khí quyển, thủy quyển, sinh quyển, thạch quyển, băng quyển hiện tại và trong tương lai bởi các nguyên nhân tự nhiên và nhân tạo trong một giai đoạn nhất định tính bằng thập kỷ hay hàng triệu năm.

Các khí nhà kính giữ nhiệt trong khí quyển và gây ra hiện tượng ấm lên toàn cầu. Các khí nhà kính chính bao gồm khí cacbonic (CO2), mêtan (CH4) và nitrous oxide (N20).

Theo đó, hạn ngạch phát thải khí nhà kính là lượng khí nhà kính của quốc gia, tổ chức, cá nhân được phép phát thải trong một khoảng thời gian xác định, được tính theo tấn khí carbon dioxide (CO2) hoặc tấn khí carbon dioxide (CO2) tương đương.

Trên đây là 3 nội dung đầu tiên về tổ chức và phát triển thị trường các-bon. Các nội dung tiếp theo sẽ được Luật Hoàng Anh làm rõ ở Phần 2.

Xem thêm: Tổng hợp bài viết về luật bảo vệ môi trường

Luật Hoàng Anh