Hiện nay, môi trường là một trong các vấn đề nóng bỏng luôn được xã hội quan tâm. Tuy nhiên, song song với quá trình phát triển của nền kinh tế công nghiệp thì môi trường cũng đang ngày càng bị đe dọa nghiêm trọng mà nguyên nhân chủ yếu lại đến từ hoạt động sinh hoạt và kinh doanh sản xuất của con người. Vì vậy đòi hỏi xã hội phải có những giải pháp nhằm bảo vệ môi trường đồng thời phát triển nền kinh tế bền vững, đảm bảo cuộc sống của con người trên Trái Đất. Theo đó, việc phát triển thị trường các-bon được xem là yêu cầu cấp thiết, vừa góp phần tạo những giá trị kinh tế nhất định, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững đất nước, đồng thời là sự kết nối hợp tác để mở rộng quan hệ ngoại giao thông qua việc đầu tư khoa học, công nghệ và tài chính giữa vcasc qốc gia. Nhận thấy được tính cấp thiết của vấn đề này, Chính phủ đã đưa ra các quy định chi tiết về thị trường các-bon tại Việt Nam.

Tiếp nối Phần 1, trong phạm vi bài viết này, Luật Hoàng Anh sẽ làm rõ các yêu cầu tiếp theo về tổ chức và phát triển thị trường các-bon theo Điều 139 Luật Bảo vệ môi trường số 72/2020/QH14 ngày 17 tháng 11 năm 2020 (sau đây được gọi là Luật Bảo vệ môi trường năm 2020).

Mua bán hạn ngạch phát thải khí nhà kính

Khoản 4 Điều 139 Luật Hoàng Anh năm 2020 quy định:

“4. Cơ sở phát thải khí nhà kính chỉ được phát thải khí nhà kính trong hạn ngạch đã được phân bổ; trường hợp có nhu cầu phát thải vượt hạn ngạch được phân bổ thì mua hạn ngạch của đối tượng khác thông qua thị trường các-bon trong nước.”

Khoản 5 Điều 139 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định như sau:

“5. Cơ sở phát thải khí nhà kính thực hiện giảm phát thải khí nhà kính hoặc không sử dụng hết hạn ngạch phát thải được phân bổ thì được bán lại cho đối tượng khác có nhu cầu thông qua thị trường các-bon trong nước.”

Hạn ngạch phát thải khí nhà kính là lượng khí nhà kính của quốc gia, tổ chức, cá nhân được phép phát thải trong một khoảng thời gian xác định, được tính theo tấn khí carbon dioxide (CO2) hoặc tấn khí carbon dioxide (CO2) tương đương.

Như vậy, có thể coi hạn ngạch phát thải khí nhà kính trở thành một món hàng hóa đặc biệt. Các cơ sở phát thải khí nhà kính được phân bổ hạn ngạch phát thải khí nhà kính và có quyền trao đổi, mua bán trên thị trường các-bon trong nước. Cơ sở chỉ được phát thải khí nhà kính trong hạn ngạch phát thải khí nhà kính. Trường hợp có nhu cầu phát thải vượt hạn ngạch thì mua hạn ngạch của đối tượng khác thông qua thị trường các-bon trong nước.

Ngược lại, trường hợp không sử dụng hết hạn ngạch được phân bổ thì có thể bán lại cho các đối tượng khác thông qua thị trường các-bon trong nước.

Cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ các-bon trong nước và quốc tế

Nội dung này được quy định cụ thể tại khoản 6 Điều 139 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020.

Theo đó, cơ sở phát thải khí nhà kính tham gia các cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ các-bon trong nước và quốc tế phù hợp với quy định của pháp luật và điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên được phép trao đổi tín chỉ các-bon trên thị trường các-bon trong nước.

Thị trường các-bon được hiểu là việc cho phép các quốc gia có dư thùa quyền phát thải được bán cho hoặc mua từ các quốc gia phát thải nhiều/ít hơn mục tiêu cam kết.

Do CO2 là khí nhà kính quy đổi tương đương của mọi khí nhà kính nên thường được gọi đơn giản là mua bán, trao đổi các-bon và được xét là tín chỉ chỉ các-bon. Như vậy, cơ chế hoạt động của thị trường các-bon phải đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật của Việt Nam và các điều ước quốc tế mà Việt Nam là thành viên.

Cơ sở phát thải khí nhà kính tham gia thị trường các-bon trong nước thực hiện trao đổi, đấu giá, vay mượn, nộp trả, chuyển giao hạn ngạch, tín chỉ các-bon; thực hiện các cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ các-bon trong nước, quốc tế phù hợp với quy định của pháp luật và điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên.

Khoản 7 Điều 139 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định như sau:

“7. Cơ sở phát thải khí nhà kính tham gia thị trường các-bon trong nước thực hiện trao đổi, đấu giá, vay mượn, nộp trả, chuyển giao hạn ngạch, tín chỉ các-bon; thực hiện các cơ chế trao đổi, bù trừ tín chỉ các-bon trong nước, quốc tế phù hợp với quy định của pháp luật và điều ước quốc tế mà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên.”

Ví dụ về Điều ước quốc tế mà Việt Nam tham gia: Nghị định thư Kyoto của công ước khung của Liên Hợp Quốc về Biến đổi khí hậu năm 1997. Theo đó, Việt Nam tham gia phê chuẩn Nghị định thư từ ngày 25 tháng 9 năm 2002.

Như vậy, có thể coi hạn ngạch phát thải khí nhà kính trở thành một món hàng hóa đặc biệt. Các cơ sở phát thải khí nhà kính được phân bổ hạn ngạch phát thải khí nhà kính và có quyền trao đổi, mua bán, vay mượn, chuyển giao tín chỉ các bon trên thị trường các-bon trong nước và quốc tế phù hợp với quy định pháp luật trong nước và điều ước quốc tế mà Việt Nam đã tham gia.

Cùng Luật Hoàng Anh làm rõ các nội dung cuối cùng về trách nhiệm của cơ quan nhà nước trong tổ chức và phát triển thị trường các-bon ở Phần 3.

Xem thêm: Tổng hợp bài viết về luật bảo vệ môi trường

Luật Hoàng Anh