Trong thời gian qua, Việt Nam đã đạt được những thành tựu to lớn trong lĩnh vực tăng trưởng nền kinh tế quốc gia, nâng cao đời sống tinh thần và vật chất của người dân. Tuy nhiên, quá trình phát triển nền kinh tế công nghiệp đã bộc lộ nhiều bất cập và tạo ra nhiều áp lực lớn lên môi trường, các hệ sinh thái và đa dạng sinh học. Tình trạng ô nhiễm môi trường xảy ra phức tạp ảnh hưởng nặng nề đến môi trường và chất lượng sống của cộng đồng. Trước thực tế này, đòi hỏi Việt Nam phải đưa ra các biện pháp cụ thể để quản lý và hạn chế các tác động tiêu cực với môi trường, bảo đảm lợi ích của cộng đồng. Đặc biệt, Chính phủ là cơ quan hành chính nhà nước cao nhất của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam, thực hiện quyền hành pháp, là cơ quan chấp hành của Quốc hội, chịu trách nhiệm quan trọng trong các công tác bảo vệ môi trường.

Trong phạm vi bài viết này, Luật Hoàng Anh sẽ làm rõ các trách nhiệm quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường của Chính phủ theo Điều 165 Luật Bảo vệ môi trường số 72/2020/QH14 ngày 17 tháng 11 năm 2020 (sau đây được gọi là Luật Bảo vệ môi trường năm 2020).

Thống nhất quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường trong phạm vi cả nước

Khoản 1 Điều 165 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định:

“1. Thống nhất quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường trong phạm vi cả nước; ban hành hoặc trình cấp có thẩm quyền ban hành văn bản quy phạm pháp luật, cơ chế, chính sách về bảo vệ môi trường.”

Hoạt động bảo vệ môi trường là hoạt động phòng ngừa, hạn chế tác động xấu đến môi trường; ứng phó sự cố môi trường; khắc phục ô nhiễm, suy thoái môi trường, cải thiện chất lượng môi trường; sử dụng hợp lý tài nguyên thiên nhiên, đa dạng sinh học và ứng phó với biến đổi khí hậu.

Quản lý nhà nước là cụm từ chia thành hai về Quản lí và Nhà nước. Đó là hoạt động thực thi quyền lực nhà nước của các cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền nhằm ổn định kinh tế, chính trị, xã hội và phát triển đất nước theo hướng tích cực. Hoạt động quản lí nhà nước được thực hiện bằng sức mạnh cưỡng chế nhà nước.

Theo đó, Chính phủ là cơ quan có trọng trách cao nhất sẽ tiến hành việc thống nhất các nội dung quản lý về môi trường trên phạm vi cả nước và ban hành các quy định hướng dẫn thực hiện các nội dung đó.

Quyết định chính sách về bảo vệ, cải thiện và giữ gìn môi trường

Nội dung này được quy định tại khoản 2 Điều 165 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020.

Theo đó, quyết định chính sách về bảo vệ, cải thiện và giữ gìn môi trường; chỉ đạo tập trung giải quyết, khắc phục tình trạng ô nhiễm môi trường, suy thoái môi trường, cải thiện chất lượng môi trường ở các khu vực trọng điểm; kiểm soát ô nhiễm, ứng phó và khắc phục sự cố môi trường; phát triển năng lượng sạch, sản xuất và tiêu dùng bền vững; phát triển ngành công nghiệp môi trường, dịch vụ môi trường.

Trong đó:

Ô nhiễm môi trường là sự biến đổi tính chất vật lý, hóa học, sinh học của thành phần môi trường không phù hợp với quy chuẩn kỹ thuật môi trường, tiêu chuẩn môi trường gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người, sinh vật và tự nhiên.

Suy thoái môi trường là sự suy giảm về chất lượng, số lượng của thành phần môi trường, gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người, sinh vật và tự nhiên.

Sự cố môi trường là sự cố xảy ra trong quá trình hoạt động của con người hoặc do biến đổi bất thường của tự nhiên, gây ô nhiễm, suy thoái môi trường nghiêm trọng.

Kiện toàn hệ thống cơ quan quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường đáp ứng yêu cầu quản lý

Khoản 3 Điều 165 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định:

“3. Kiện toàn hệ thống cơ quan quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường đáp ứng yêu cầu quản lý; phân công, phân cấp thực hiện quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường; bố trí nguồn lực cho hoạt động bảo vệ môi trường; chỉ đạo nghiên cứu ứng dụng khoa học, công nghệ; hội nhập và hợp tác quốc tế về bảo vệ môi trường.”

Hội nhập và hợp tác quốc tế về bảo vệ môi trường được thực hiện trên cơ sở bình đẳng, cùng có lợi, tăng cường sức mạnh tổng hợp và nâng cao vị thế, uy tín của quốc gia, tôn trọng độc lập chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ, tuân thủ pháp luật của mỗi bên, pháp luật quốc tế và cam kết trong các điều ước quốc tế, thỏa thuận quốc tế có liên quan đến môi trường.

Các tổ chức, cá nhân nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ, ứng dụng chuyển giao công nghệ nhằm xây dựng và củng cố mạnh mẽ mạng lưới các cơ sở đào tạo uy tín, nâng cao thương hiệu các cơ sở nghiên cứu của Việt Nam trên trường quốc tế, đồng thời góp phần đào tạo nguồn nhân lực chất lượng cao cho lĩnh vực tài nguyên và môi trường của Việt Nam.

Hguồn lực cho bảo vệ môi trường là nguồn nhân lực, vật lực và tri thức (công nghệ, quy trình, năng lực quản lý) để thực hiện công tác bảo vệ môi trường nhằm đạt mục tiêu bảo vệ môi trường đặt ra.

Báo cáo Quốc hội về công tác bảo vệ môi trường

Khoản 4 Điều 165 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định hằng năm, báo cáo Quốc hội về công tác bảo vệ môi trường.                                                                                          

Theo Hiến pháp năm 2013 của Nước Cộng hòa xã hội Chủ nghĩa Việt Nam, Chính phủ chịu trách nhiệm trước Quốc hội và báo cáo công tác trước Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội, Chủ tịch nước.

Xem thêm: Tổng hợp bài viết về luật bảo vệ môi trường

Luật Hoàng Anh