Trong thời buổi kinh tế thị trường hiện nay thì môi trường chính là vấn đề nóng bỏng được chính phủ các quốc gia quan tâm hàng đầu, trong đó có Việt Nam. Cùng với sự phát triển kinh tế - xã hội, tốc độ đô thị hóa nhanh, sự di dân tự do từ các tỉnh về thành phố lớn, việc xây dựng các công trình, các khu chung cư nhiều… nên đối mặt với những thách thức to lớn từ ô nhiễm môi trường và biến đổi khí hậu. Điều này làm ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống sinh hoạt sản xuất của con người và sự tồn tại của các sinh vật khác. Nhận thấy được các vấn đề này, các điều luật về bảo vệ môi trường được nghiên cứu và cập nhật thường xuyên để phù hợp với hiện tại.

Trong phạm vi bài viết này, Luật Hoàng Anh sẽ phân tích các quy định về xây dựng, thẩm định và công bố tiêu chuẩn môi trường theo Điều 104 Luật Bảo vệ môi trường số 72/2020/QH14 ngày 17 tháng 11 năm 2020 (sau đây được gọi là Luật Bảo vệ môi trường năm 2020).

Thẩm quyền, trình tự, thủ tục xây dựng, thẩm định tiêu chuẩn môi

Căn cứ theo khoản 1 Điều 104 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định như sau:

“1. Thẩm quyền, trình tự, thủ tục xây dựng, thẩm định tiêu chuẩn môi trường thực hiện theo quy định của pháp luật về tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật.”

Tiêu chuẩn môi trường là quy định tự nguyện áp dụng mức giới hạn của thông số về chất lượng môi trường, hàm lượng của chất ô nhiễm có trong chất thải, các yêu cầu kỹ thuật và quản lý được cơ quan nhà nước có thẩm quyền hoặc tổ chức công bố theo quy định của pháp luật về tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật.

Quy chuẩn kỹ thuật môi trường là quy định bắt buộc áp dụng mức giới hạn của thông số về chất lượng môi trường, hàm lượng của chất ô nhiễm có trong nguyên liệu, nhiên liệu, vật liệu, thiết bị, sản phẩm, hàng hóa, chất thải, các yêu cầu kỹ thuật và quản lý được cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành theo quy định của pháp luật về tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật.

Theo đó, việc xây dựng, thẩm định tiêu chuẩn môi trường phải được dựa trên căn cứ pháp lý là Luật Bảo vệ môi trường năm 2020. Các thông số đưa ra cần phù hợp với thực tiễn và đảm bảo tính tương đồng với Luật Bảo vệ môi trường mới, để khi Luật có hiệu lực thì các Tiêu chuẩn vẫn có giá trị và tiếp tục được áp dụng.

Trách nhiệm của Bộ Tài nguyên và Môi trường

Khoản 2 Điều 104 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định Bộ Tài nguyên và Môi trường tổ chức xây dựng và đề nghị thẩm định tiêu chuẩn quốc gia về môi trường.

Ví dụ: Quyết định số 1677/QĐ-BTNMT ngày 05 tháng 7 năm 2019 của Bộ Tài nguyên và Môi trường về ban hành quy chế quản lý hoạt động xây dựng tiêu chuẩn quốc gia và quy chuẩn kỹ thuật quốc gia của Bộ Tài nguyên và Môi trường.

Theo đó, Điều 2 Quyết định này quy định về các lĩnh vực tiêu chuẩn bao gồm:

“1. Tiêu chuẩn về môi trường;

2. Tiêu chuẩn về địa chất, khoáng sản;

3. Tiêu chuẩn về khí tượng, thủy văn;

4. Tiêu chuẩn về tài nguyên nước;

5. Tiêu chuẩn về đo đạc bản đồ và thông tin địa lý;

6. Tiêu chuẩn về đất đai;

7. Tiêu chuẩn về viễn thám;

8. Tiêu chuẩn về biển, hải đảo;

9. Tiêu chuẩn về thông tin, dữ liệu tài nguyên và môi trường;

10. Các lĩnh vực tiêu chuẩn khác theo yêu cầu quản lý trong từng thời kỳ.”

Trách nhiệm của Bộ Khoa học và Công nghệ

Khoản 3 Điều 104 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định:

“3. Bộ Khoa học và Công nghệ tổ chức thẩm định và công bố tiêu chuẩn quốc gia về môi trường.”

Ví dụ: Quyết định số 4211/QĐ-BKHCN ngày 28 tháng 12 năm 2018 của Bộ Khoa học và Công nghệ về việc công bố tiêu chuẩn quốc gia.

Theo đó, Điều 1 Quyết định này quy định công bố 03 tiêu chuẩn quốc gia sau:

“1. TCVN ISO/TS 14027:2018 ISO/TS 14027-2017: Nhãn môi trường và công bố nhãn môi trường - Xây dựng các quy tắc phân loại sản phẩm

2. TCVN ISO/TR 14047:2018 ISO/TR 14047-2012: Quản lý môi trường - Đánh giá vòng đời của sản phẩm - Hướng dẫn minh họa cách áp dụng TCVN ISO 14044 đối với các tình huống đánh giá tác động

3. TCVN ISO 14052:2018 ISO 14052:2017: Quản lý môi trường - Hạch toán chi phí dòng vật liệu - Hướng dẫn thực hiện trong chuỗi cung ứng.”

Trách nhiệm của Cơ quan, tổ chức xây dựng và công bố tiêu chuẩn cơ sở về môi trường

Khoản 4 Điều 104 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định Cơ quan, tổ chức xây dựng và công bố tiêu chuẩn cơ sở về môi trường theo quy định của pháp luật về tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật.

Tiêu chuẩn cơ sở là tiêu chuẩn về sản phẩm hàng hóa, dịch vụ,quá trình, môi trường,.. giúp cho doanh nghiệp có căn cứ pháp lý để thực hiện sản xuất kinh doanh, do doanh nghiệp tự thực hiện xây dựng, công bố, chịu trách nhiệm trước cơ quan nhà nước và người tiêu dùng. Ở đây là tiêu chuẩn cơ sở về môi trường.

Tổ chức, cơ sở sản xuất, nhập khẩu sản phẩm, hàng hóa, dịch vụ, quá trình, môi trường làm phát sinh ảnh hưởng tác động đến môi trường đều phải công bố tiêu chuẩn môi trường cơ sở và tiêu chuẩn này được áp dụng trong phạm vi quản lý của tổ chức đó.

Xem thêm: Tổng hợp bài viết về luật bảo vệ môi trường

Luật Hoàng Anh