Đất hay thổ nhưỡng là lớp ngoài cùng của thạch quyển. Đất đóng vai trò rất quan trọng trong sự tồn tại và phát triển của con người và các sinh vật khác. Là môi trường nuôi dưỡng cây cối, sinh vật, là nơi để con người sinh sống và thực hiện các hoạt động sản xuất, sinh hoạt. Tuy nhiên, hiện nay, tình trạng ô nhiễm môi trường đất ngày một nghiêm trọng do bị nhiễm các chất thải, hóa chất độc hại hay do hoạt động khai thác không hợp lý của con người.

Vì vậy, Nhà nước đã đưa ra các quy định về bảo vệ môi trường đất để hướng dẫn người thân thi hành và hành động bảo vệ môi trường hợp lý nhất. Trong phạm vi bài viết này, Luật Hoàng Anh sẽ phân tích nội dung về xử lý, cải tạo và phục hổi môi trường đất theo quy định tại Điều 18 Luật Bảo vệ môi trường số 72/2020/QH14 ngày 17 tháng 11 năm 2020 (sau đây sẽ được gọi tắt là Luật Bảo vệ môi trường năm 2020.)

Điều tra, đánh giá, phân loại khu vực ô nhiễm môi trường đất, xác định nguyên nhân, phạm vi và mức độ ô nhiễm, xử lý, cải tạo và phục hồi môi trường đất.

Căn cứ theo khoản 1 Điều 18 Luât Bảo vệ môi trường năm 2020, quy định:

“1. Điều tra, đánh giá, phân loại khu vực ô nhiễm môi trường đất, xác định nguyên nhân, phạm vi và mức độ ô nhiễm, xử lý, cải tạo và phục hồi môi trường đất.”

Khu vực ô nhiễm môi trường đất là khu vực đất có chất ô nhiễm vượt mức cho phép theo quy chuẩn kỹ thuật môi trường, gây ảnh hưởng xấu đến môi trường và sức khỏe cộng đồng.

Theo đó, chất lượng môi trường phải được thường xuyên theo dõi, đánh giá và phân vùng theo quy định của pháp luật. Gồm có khu vực ô nhiễm, khu vực ô nhiễm nghiêm trọng và khu vực đặc biệt nghiêm trọng. Từ đó đề ra các phương hướng xử lý và phục hồi phù hợp, hiệu quả nhất.

Thực hiện biện pháp kiểm soát khu vực ô nhiễm môi trường đất gồm khoanh vùng, cảnh báo, không cho phép hoặc hạn chế hoạt động nhằm giảm thiểu tác động đến sức khỏe con người.

Khoản 2 Điều 18 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định thực hiện biện pháp kiểm soát khu vực ô nhiễm môi trường đất gồm khoanh vùng, cảnh báo, không cho phép hoặc hạn chế hoạt động nhằm giảm thiểu tác động đến sức khỏe con người.

Kiểm soát ô nhiễm là một từ dùng trong quản lý môi trường, bao gồm việc kiểm soát khí thải và chất thải vào không khí, nước và đất. Nếu không có việc kiểm soát ô nhiễm, các chất thải từ các hoạt động tiêu thụ, sản xuất, vận tải, đốt nhiên liệu tạo nhiệt, và các hoạt động khác của con người sẽ làm tích tụ hoặc phát tán chất ô nhiễm sẽ làm giảm chất lượng môi trường sống. Trong các cấp kiểm soát, phòng chống ô nhiễm và giảm thiểu chất thải được coi như là các biện pháp hiệu quả nhất.

Như vậy, việc thực hiện các biện pháp kiểm soát khu vực ô nhiễm môi trường đất là hết sức quan trọng. Theo đó ưu tiên khoanh vùng ô nhiễm và thông báo đến người dân để hạn chế hoạt động tại các khu vực này.

Lập, thực hiện phương án xử lý, cải tạo và phục hồi môi trường đất; ưu tiên xử lý các khu vực có mức độ ô nhiễm nghiêm trọng, ô nhiễm đặc biệt nghiêm trọng.

Nội dung này đã được quy định rõ ràng tại khoản 3 Điều 18 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020:

“3. Lập, thực hiện phương án xử lý, cải tạo và phục hồi môi trường đất; ưu tiên xử lý các khu vực có mức độ ô nhiễm nghiêm trọng, ô nhiễm đặc biệt nghiêm trọng.”

Ô nhiễm môi trường đất là hiện tượng thay đổi tính chất theo chiều hướng xấu, khi đó các loại hóa chất độc hại vượt mức cho phép, từ đó khiến nguồn tài nguyên bị ô nhiễm, ảnh hưởng đến đời sống của con người.

Theo đó, các khu vực ô nhiễm nghiêm trọng và đặc biệt nghiêm trọng cần được ưu tiên xử lý trước tiên để tránh gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người và các sinh vật khác. Các hành động xử lý, phục hồi môi trường đất cần được lập kế hoạch rõ ràng minh bạch để đạt được hiệu quả cao nhất.

Quan trắc, đánh giá chất lượng môi trường đất sau xử lý, cải tạo và phục hồi môi trường đất.

Khoản 4 Điều 18 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định:

“4. Quan trắc, đánh giá chất lượng môi trường đất sau xử lý, cải tạo và phục hồi môi trường đất.”

Chất lượng môi trường được xác định dựa trên tiêu chí đạt tiêu chuẩn môi trường và quy chuẩn kỹ thuật. Tiêu chuẩn môi trường là quy định tự nguyện áp dụng mức giới hạn của thông số về chất lượng môi trường, hàm lượng của chất ô nhiẽm có trong chất thải, các yêu cầu kỹ thuật và quản lý được cơ quan nhà nước có thẩm quyền hoặc tổ chức công bố theo quy định của pháp luật về tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật. Quy chuẩn kỹ thuật môi trường là quy định bắt buộc áp dụng mức giới hạn của thông số về chất lượng môi trường, hàm lượng của chất ô nhiễm có trong nguyên liệu, nhiên liệu, vật liệu, thiết bị, sản phẩm, hàng hóa, chất thải, các yêu cầu kỹ thuật và quản lý được cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành theo quy định của pháp luật về tiêu chuẩn và quy chuẩn kỹ thuật.

Theo đó, chất lượng môi trường phải thường xuyên được quan trắc, đánh giá ngay sau khi thực hiện các phương án cải tạo và phục hồi môi trường đất để xác định phân vùng lại và cho đi vào hoạt động.

Luật Hoàng Anh