Bảo vệ môi trường đang là vấn đề lớn mang tính toàn cầu nói chung và ở Việt Nam nói riêng. Song song với quá trình phát triển của nền kinh tế công nghiệp thì môi trường cũng đang ngày càng bị đe dọa nghiêm trọng do hoạt động sinh hoạt và kinh doanh sản xuất của con người. Theo thống kế, có hàng nghìn tấn rác thải ra môi trường mỗi ngày và dẫn đến nguy cơ ô nhiễm môi trường trầm trọng. Nhận thấy được tính cấp thiết của vấn đề này, Nhà nước và Chính phủ đã đưa ra các quy định về bảo vệ môi trường nhằm hướng dẫn các tổ chức, cá nhân có hành động hợp lý nhất.

Trong phạm vi bài viết này, Luật Hoàng Anh sẽ làm rõ các yêu cầu chung về quản lý chất thải rắn sinh hoạt, chất thải nguy hại và chất thải rắn công nghiệp thông thường theo Điều 72 Luật Bảo vệ môi trường số 72/2020/QH14 ngày 17 tháng 11 năm 2020 (sau đây được gọi là Luật Bảo vệ môi trường năm 2020).

Yêu cầu chung về quản lý chất thải rắn sinh hoạt, chất thải nguy hại và chất thải rắn công nghiệp thông thường.

Căn cứ theo điểm a khoản 1 Điều 72 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định như sau:

“a) Chất thải phải được quản lý trong toàn bộ quá trình phát sinh, giảm thiểu, phân loại, thu gom, lưu giữ, trung chuyển, vận chuyển, tái sử dụng, tái chế, xử lý, tiêu hủy;

b) Chủ nguồn thải chất thải nguy hại, chất thải rắn công nghiệp thông thường có trách nhiệm tái sử dụng, tái chế, xử lý và thu hồi năng lượng từ chất thải hoặc chuyển giao cho cơ sở có chức năng, giấy phép môi trường phù hợp để xử lý;

c) Chủ nguồn thải chất thải công nghiệp phải kiểm soát có trách nhiệm phân định chất thải là chất thải nguy hại hoặc chất thải rắn công nghiệp thông thường thông qua hoạt động lấy, phân tích mẫu do cơ sở có chức năng, đủ năng lực thực hiện theo quy định của pháp luật Chất thải công nghiệp sau khi phân định phải được quản lý theo quy định của pháp luật;

d) Chất thải đáp ứng tiêu chuẩn, quy chuẩn kỹ thuật của nguyên liệu, nhiên liệu, vật liệu theo quy định của pháp luật về chất lượng sản phẩm, hàng hóa được quản lý như sản phẩm, hàng hóa và được phép sử dụng trực tiếp làm nguyên liệu, nhiên liệu, vật liệu cho hoạt động sản xuất;

đ) Tổ chức, cá nhân vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt, chất thải nguy hại, chất thải rắn công nghiệp thông thường phải xử lý có trách nhiệm vận chuyển chất thải đến cơ sở có chức năng, giấy phép môi trường phù hợp hoặc chuyển giao cho tổ chức, cá nhân vận chuyển khác để vận chuyển đến cơ sở có chức năng, giấy phép môi trường phù hợp;

e) Việc quản lý chất thải phóng xạ được thực hiện theo quy định của pháp luật về năng lượng nguyên tử.”

Chất thải hay còn gọi là rác thải có thể là bao bì, túi nilon, túi đựng thức ăn, giấy… Như vậy, rác thải là là tất cả những gì chúng ta không dùng tới và thải ra môi trường xung quanh.

Chất thải bao gồm chất thải sinh hoạt (hữu cơ, vô cơ, tái chế), chất thải văn phòng, chất thải công nghiệp, nông nghiệp, chất thải xây dựng, chất thải y tế. Chất thải được chia thành nhiều loại theo tính chất và mức độ phân hủy của nó.

Chất thải nguy hại là những hợp chất có tính gây nguy hại trực tiếp và có thể gây bệnh cho con người.  Vì vậy pháp luật yêu cầu cá nhân tổ chức có trách nhiệm trong quản lý chất thải, mỗi người đều phải chịu trách nhiệm thu gom, xử lý với rác thải của mình và trên địa bàn của mình.

Đối với những loại rác thải khó thu gom, xử lý và khó phân hủy thì phải được thực hiện theo đúng quy trình mà pháp luật hướng dẫn, nếu có thể tái chế thì nên được tái chế, tái sử dụng để giảm lượng rác thải ra môi trường và hạn chế sử dụng các loại bao bì, thiết bị có khả năng tự phân hủy kém hoặc có thời gian phân hủy lâu.

Chất thải phóng xạ là những loại chất thải có chứa tác nhân phóng xạ hoặc nhiễm bẩn phóng xạ. Phóng xạ có thể làm biến đổi gen, đột biến sinh học hoặc gây bệnh cho cơ thể sinh vật, đồng thời có thể phá hủy sự sống trên một khu vực nhất định. Vì vậy, việc quản lý chất thải phóng xạ là vấn đề đáng quan tâm và cần có những yêu cầu cụ thể để người dân nâng cao nhận thức và phóng tránh kịp thời.

Ví dụ: Thông tư số 22/2014/TT-BKHCM ngày 25 tháng 08 năm 2014 của Bộ Khoa học và Công nghệ quy định về quản lý chất thải phóng xạ và nguồn phóng xạ đã qua sử dụng.

Trên đây là yêu cầu chung của pháp luật về quản lý chất thải. Các nội dung tiếp theo sẽ được Luật Hoàng Anh làm rõ ở Phần 2.

Xem thêm: Tổng hợp bài viết về luật bảo vệ môi trường

Luật Hoàng Anh