Bảo vệ môi trường đang là vấn đề lớn mang tính toàn cầu nói chung và ở Việt Nam nói riêng. Song song với quá trình phát triển của nền kinh tế công nghiệp thì môi trường cũng đang ngày càng bị đe dọa nghiêm trọng do hoạt động sinh hoạt và kinh doanh sản xuất của con người. Theo thống kế, có hàng nghìn tấn rác thải ra môi trường mỗi ngày và dẫn đến nguy cơ ô nhiễm môi trường trầm trọng. Nhận thấy được tính cấp thiết của vấn đề này, Nhà nước và Chính phủ đã đưa ra các quy định về bảo vệ môi trường nhằm hướng dẫn các tổ chức, cá nhân có hành động hợp lý nhất.

Tiếp nối phần 2, trong phạm vi bài viết này, Luật Hoàng Anh sẽ làm rõ các yêu cầu tiếp theo về quản lý chất thải theo Điều 72 Luật Bảo vệ môi trường số 72/2020/QH14 ngày 17 tháng 11 năm 2020 (sau đây được gọi là Luật Bảo vệ môi trường năm 2020).

Chính sách của Nhà nước

Căn cứ theo khoản 5 Điều 72 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định như sau:

“5. Nhà nước có chính sách xã hội hóa công tác thu gom, vận chuyển, tái sử dụng, tái chế, xử lý và thu hồi năng lượng từ quá trình xử lý chất thải; áp dụng công nghệ xử lý chất thải tiên tiến, thân thiện môi trường, kỹ thuật hiện có tốt nhất nhằm giảm thiểu, kiểm soát chất thải thứ cấp phát sinh, hạn chế tối đa lượng chất thải rắn phải chôn lấp; khuyến khích đồng xử lý chất thải, sử dụng chất thải làm nguyên liệu, nhiên liệu, vật liệu thay thế.”

Chất thải là bao bì, túi nilon, túi đựng thức ăn, giấy… hay tất cả những gì chúng ta không dùng tới và thải ra môi trường xung quanh.

Chất thải bao gồm chất thải sinh hoạt (hữu cơ, vô cơ, tái chế), chất thải văn phòng, chất thải công nghiệp, nông nghiệp, chất thải xây dựng, chất thải y tế. Chất thải được chia thành nhiều loại theo tính chất và mức độ phân hủy của nó và có thể gây ô nhiễm môi trường nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe con người.

Để hạn chế lượng chất thải phát sinh ra môi trường, nhà nước khuyến khích việc tái chế, tái sử dụng chất thải làm nguyên nhiên liệu thay thế. Đồng thời khuyến khích sử dụng các thiết bị công nghệ thân thiện với môi trường và kỹ thuật cao để việc xử lý chất thải được triệt để, hạn chế khí thừa phát tán ra ngoài.

Trách nhiệm của Bộ Tài nguyên và Môi trường

Khoản 6 Điều 72 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định:

“6. Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường ban hành danh mục chất thải nguy hại, chất thải công nghiệp phải kiểm soát và chất thải rắn công nghiệp thông thường; yêu cầu kỹ thuật về bảo vệ môi trường đối với phương tiện vận chuyển chất thải rắn sinh hoạt, chất thải rắn công nghiệp thông thường và chất thải nguy hại.”

Ví dụ: Nghị định số 09/VBHN-BTNMT ngày 25 tháng 10 năm 2019 về quản lý chất thải và phế liệu. Theo đó, việc phân định, áp mã, phân loại và lưu giữ chất thải nguy hại được quy định tại Điều 5 Nghị định này như sau:

“1. Việc phân định chất thải nguy hại được thực hiện theo mã, danh mục và ngưỡng chất thải nguy hại.

2. Các chất thải nguy hại phải được phân loại theo mã chất thải nguy hại để lưu giữ trong các bao bì hoặc thiết bị lưu chứa phù hợp. Được sử dụng chung bao bì hoặc thiết bị lưu chứa đối với các mã chất thải nguy hại có cùng tính chất, không có khả năng gây phản ứng, tương tác lẫn nhau và có khả năng xử lý bằng cùng một phương pháp.

3. Nước thải nguy hại được xử lý đạt quy chuẩn kỹ thuật môi trường trong hệ thống xử lý nước thải tại cơ sở phát sinh thì được quản lý theo quy định về quản lý nước thải tại Chương V Nghị định này.

4. Chất thải nguy hại phải được phân loại bắt đầu từ thời điểm đưa vào lưu giữ hoặc chuyển đi xử lý.”

Trách nhiệm của Ủy ban nhân dân cấp tỉnh

Khoản 7 Điều 72 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định:

“7. Ủy ban nhân dân cấp tỉnh chịu trách nhiệm quản lý chất thải trên địa bàn; ban hành quy định về quản lý chất thải và thực hiện chính sách ưu đãi, hỗ trợ cho hoạt động quản lý chất thải theo quy định của pháp luật.”

Ví dụ: Quyết định số 31/2020/QĐ-UBND ngày 17 tháng 11 năm 2020 của Ủy ban nhân dân tỉnh Bạc Liêu về phân cấp quản lý chất thải rắn trên địa bàn tỉnh Bạc Liêu.

Theo đó, nguyên tắc quản lý chất thải rắn được quy định tại Điều 3 như sau:

“1. Các Sở, Ban, Ngành cấp tỉnh, các cơ quan, đơn vị có liên quan; Ủy ban nhân dân cấp huyện và Ủy ban nhân dân cấp xã quản lý chất thải rắn theo quy định của pháp luật và theo quy định này.

2. Chất thải phải được phân loại tại nguồn phát sinh, được tái chế, tái sử dụng, xử lý và thu hồi các thành phần có ích làm nguyên liệu và sản xuất năng lượng.

3. Khuyến khích các cơ sở xử lý chất thải rắn áp dụng các công nghệ xử lý chất thải thân thiện với môi trường và có khả năng giảm thiểu tối đa việc chôn lấp chất thải sau xử lý.

4. Việc đầu tư xây dựng cơ sở xử lý chất thải phải tuân thủ theo quy định pháp luật về xây dựng và pháp luật bảo vệ môi trường có liên quan.

5. Nước thải phát sinh từ quá trình xử lý chất thải rắn phải được thu gom, xử lý đạt quy chuẩn kỹ thuật môi trường trước khi thải ra môi trường.

6. Quản lý chất thải rắn là trách nhiệm và nghĩa vụ của mọi cơ quan, tổ chức, cá nhân có hoạt động làm phát sinh chất thải rắn.

7. Cơ quan, tổ chức, cá nhân phát sinh chất thải rắn có trách nhiệm phân loại tại nguồn phù hợp với mục đích quản lý, xử lý và phải nộp phí cho hoạt động thu gom, vận chuyển, xử lý chất thải rắn theo quy định của pháp luật.

8. Hạn chế sử dụng túi ni lông khó phân hủy để chứa chất thải rắn sau phân loại, khuyến khích sử dụng túi ni lông dễ phân hủy, thân thiện với môi trường để thay thế các túi ni lông khó phân hủy.”

Quy định của Chính phủ

Khoản 8 Điều 72 Luật Bảo vệ môi trường năm 2020 quy định Chính phủ quy định chi tiết về phòng ngừa, giảm thiểu, phân loại, thu gom, vận chuyển, tái sử dụng, tái chế và xử lý chất thải.

Ví dụ: Nghị định số 38/2015/NĐ-CP ngày 24 tháng 04 năm 2015 của Chính phủ về quản lý chất thải và phế liệu.

Xem thêm: Tổng hợp bài viết về luật bảo vệ môi trường

Luật Hoàng Anh