Thời hạn trưng dụng tài sản là gì?

Những quy định chung của pháp luật về trưng dụng tài sản

Khoản 1 Điều 2 Luật Trưng mua, trưng dụng tài sản năm 2008 quy định:

“Điều 2. Giải thích từ ngữ

1. Trưng dụng tài sản là việc Nhà nước sử dụng có thời hạn tài sản của tổ chức, cá nhân, hộ gia đình, cộng đồng dân cư thông qua quyết định hành chính trong trường hợp thật cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh và vì lợi ích quốc gia”

Theo khái niệm trên, thông qua quyết định hành chính, Nhà nước sử dụng tài sản của tổ chức, cá nhân, hộ gia đình, cộng đồng dân cư trong thời hạn nhất định trong trường hợp thật cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh và vì lợi ích quốc gia.

Việc trưng dụng tài sản chỉ được thực hiện khi Nhà nước có nhu cầu sử dụng tài sản mà các biện pháp huy động khác không thực hiện được, trong các trường hợp khi đất nước trong tình trạng chiến tranh hoặc trong tình trạng khẩn cấp về quốc phòng, an ninh quốc gia có nguy cơ bị đe dọa, khi mục tiêu quan trọng về an ninh quốc gia có khả năng bị xâm phạm hoặc cần được tăng cường bảo vệ, hay khi phải đối phó với nguy cơ hoặc để khắc phục thảm họa do thiên tai, dịch bệnh gây ra trên diện rộng hoặc nếu không ngăn chặn kịp thời sẽ gây hậu quả nghiêm trọng đến tính mạng, sức khỏe và tài sản của nhân dân, tài sản của Nhà nước.

Khi đó, Bộ trưởng Bộ Tài chính, Bộ trưởng Bộ Quốc phòng, Bộ trưởng Bộ Công an, Bộ trưởng Bộ Giao thông vận tải, Bộ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển nông thôn, Bộ trưởng Bộ Y tế, Bộ trưởng Bộ Công Thương, Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh là người có thẩm quyền quyết định trưng dụng tài sản của tổ chức, cá nhân, hộ gia đình, cộng đồng dân cư (Điều 24 Luật Trưng mua, trưng dụng tài sản năm 2008). 

Do Nhà nước sử dụng tài sản của tổ chức, cá nhân, hộ gia đình, cộng đồng dân cư trong một khoảng thời gian nhất định nên thời hạn trưng dụng tài sản là một trong những nội dung không thể thiếu trong quyết định trưng dụng tài sản. Điều 28 Luật Trưng mua, trưng dụng tài sản năm 2008 quy định cụ thể về thời hạn trưng dụng tài sản:

“Điều 28. Thời hạn trưng dụng tài sản

1. Thời hạn trưng dụng tài sản bắt đầu từ khi quyết định trưng dụng có hiệu lực thi hành đến:

a) Không quá ba mươi ngày, kể từ ngày bãi bỏ tình trạng chiến tranh, tình trạng khẩn cấp đối với trường hợp quy định tại khoản 1 Điều 5 của Luật này;

b) Không quá ba mươi ngày, đối với trường hợp quy định tại các khoản 2, 3 và 4 Điều 5 của Luật này.

2. Trường hợp hết thời hạn trưng dụng tài sản quy định tại khoản 1 Điều này nhưng mục đích của việc trưng dụng tài sản chưa hoàn thành thì được gia hạn nhưng thời gian gia hạn không quá mười lăm ngày.

3. Quyết định gia hạn trưng dụng tài sản phải được thể hiện bằng văn bản và gửi cho người có tài sản trưng dụng trước khi kết thúc thời hạn trưng dụng”.

Thời hạn trưng dụng trong trường hợp cụ thể

Theo quy định trên, thời hạn trưng dụng tài sản được quy định theo từng trường hợp cụ thể quy định tại Điều 5 Luật Trưng mua, trưng dụng tài sản năm 2008.

Khi đất nước trong tình trạng chiến tranh hoặc trong tình trạng khẩn cấp về quốc phòng theo quy định của pháp luật về quốc phòng và pháp luật về tình trạng khẩn cấp (là trạng thái xã hội của đất nước khi có nguy cơ trực tiếp bị xâm lược hoặc đã xảy ra hành vi xâm lược hoặc bạo loạn có vũ trang nhưng chưa đến mức tuyên bố tình trạng chiến tranh - khoản 10 Điều 2 Luật Quốc phòng năm 2018), thời hạn trưng dụng tài sản bắt đầu từ khi quyết định trưng dụng có hiệu lực thi hành đến không quá ba mươi ngày, kể từ ngày bãi bỏ tình trạng chiến tranh, tình trạng khẩn cấp.

Trong các trường hợp an ninh quốc gia của nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam bị những nhân tố bên trong, bên ngoài lãnh thổ Việt Nam có khả năng thực tế gây nguy hại; những đối tượng, địa điểm, công trình, cơ sở về chính trị, an ninh, quốc phòng, kinh tế, khoa học - kỹ thuật, văn hoá, xã hội thuộc danh mục cần được bảo vệ do pháp luật quy định có khả năng bị xâm phạm hoặc cần được tăng cường bảo vệ; hay khi phải đối phó với nguy cơ hoặc để khắc phục thảm họa do thiên tai, dịch bệnh gây ra trên diện rộng hoặc nếu không ngăn chặn kịp thời sẽ gây hậu quả nghiêm trọng đến tính mạng, sức khỏe và tài sản của nhân dân, tài sản của Nhà nước, thì thời hạn trưng dụng tài sản không quá ba mươi ngày bắt đầu từ khi quyết định trưng dụng có hiệu lực thi hành.

Gia hạn thời hạn trưng dụng tài sản

Thêm vào đó, trong trường hợp hết thời hạn trưng dụng tài sản theo quy định trên nhưng mục đích của việc trưng dụng tài sản chưa hoàn thành thì được gia hạn nhưng thời gian gia hạn không quá mười lăm ngày. Quyết định gia hạn trưng dụng tài sản phải được thể hiện bằng văn bản và gửi cho tổ chức, cá nhân, hộ gia đình, cộng đồng dân cư trong nước, tổ chức, cá nhân nước ngoài có quyền sở hữu tài sản hoặc quyền sử dụng tài sản thuộc đối tượng trưng dụng trước khi kết thúc thời hạn trưng dụng.

Luật Hoàng Anh