Kiểm toán độc lập là gì? Đặc điểm, mục đích của kiểm toán độc lập?

Để đảm bảo tính khách quan và chính xác của báo cáo tài chính, kiểm toán độc lập đang ngày càng có vai trò quan trọng, đặc biệt là trong bối cảnh nền kinh tế thị trường hiện nay. Vậy pháp luật quy định như thế nào về kiểm toán độc lập. Hãy Gọi Ngay để được Luật Sư tư vấn Miễn Phí hoặc tìm hiểu các thông tin pháp lý cần thiết thông qua bài viết dưới đây.

Cơ sở pháp lý

• Luật kiểm toán độc lập 2011;
• Nghị định 17/2012/NĐ-CP quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật kiểm toán độc lập.

Kiểm toán độc lập là gì?

Theo quy định tại Điều 5 Luật kiểm toán độc lập 2011 quy định:

“Kiểm toán độc lập là việc kiểm toán viên hành nghề, doanh nghiệp kiểm toán, chi nhánh doanh nghiệp kiểm toán nước ngoài tại Việt Nam kiểm tra, đưa ra ý kiến độc lập của mình về báo cáo tài chính và công việc kiểm toán khác theo hợp đồng kiểm toán.”

Trong đó:

Kiểm toán viên là người được cấp chứng chỉ kiểm toán viên theo quy định của pháp luật hoặc người có chứng chỉ của nước ngoài được Bộ Tài chính công nhận và đạt kỳ thi sát hạch về pháp luật Việt Nam. Kiểm toán viên hành nghề là kiểm toán viên đã được cấp Giấy chứng nhận đăng ký hành nghề kiểm toán.

Doanh nghiệp kiểm toán là doanh nghiệp có đủ điều kiện để kinh doanh dịch vụ kiểm toán theo quy định của Luật này và các quy định khác của pháp luật có liên quan.

Chi nhánh doanh nghiệp kiểm toán nước ngoài tại Việt Nam là đơn vị phụ thuộc của doanh nghiệp kiểm toán nước ngoài, không có tư cách pháp nhân, được doanh nghiệp kiểm toán nước ngoài bảo đảm chịu trách nhiệm về mọi nghĩa vụ, cam kết của chi nhánh tại Việt Nam.

Như vậy, hiểu đơn giản kiểm toán độc lập là hoạt động kiểm toán doa một bên thứ ba ngoài doanh nghiệp tiến hành. Bên thứ ba là kiểm toán viên độc lập, doanh nghiệp kiểm toán hoặc các chi nhánh doanh nghiệp kiểm toán nước ngoài tại Việt Nam. Doanh nghiệp sẽ thỏa thuận với bên thứ ba bằng hợp đồng kiểm toán để thực hiện các công việc kiểm tra, rà soát và nêu ý kiến về báo cáo tài chính của doanh nghiệp được kiểm toán cũng như thực hiện các công việc kiểm toán khác theo thỏa thuận.

Giá trị pháp lý của báo cáo kiểm toán

Báo cáo kiểm toán là văn bản do kiểm toán viên hành nghề, doanh nghiệp kiểm toán, chi nhánh doanh nghiệp kiểm toán nước ngoài tại Việt Nam lập sau khi kết thúc việc kiểm toán, đưa ra ý kiến về báo cáo tài chính và những nội dung khác đã được kiểm toán theo hợp đồng kiểm toán.

Báo cáo kiểm toán đóng vai trò quan trọng trong kiểm toán độc lập và có giá trị cụ thể như sau:

- Báo cáo kiểm toán về báo cáo tài chính đánh giá tính trung thực và hợp lý của báo cáo tài chính, phù hợp với chuẩn mực kế toán, chế độ kế toán do cơ quan, tổ chức có thẩm quyền ban hành.

- Báo cáo kiểm toán tuân thủ đánh giá việc tuân thủ pháp luật, quy chế, quy định trong quản lý, sử dụng tiền, tài sản và các nguồn lực khác của đơn vị được kiểm toán.

- Báo cáo kiểm toán hoạt động đánh giá tính kinh tế, hiệu lực và hiệu quả trong quản lý, sử dụng tiền, tài sản và các nguồn lực khác của đơn vị được kiểm toán.

- Báo cáo kiểm toán được sử dụng để:

+ Cổ đông, nhà đầu tư, bên tham gia liên doanh, liên kết, khách hàng và tổ chức, cá nhân khác có quyền lợi trực tiếp hoặc liên quan đến đơn vị được kiểm toán xử lý các quan hệ về quyền lợi và nghĩa vụ của các bên có liên quan;

+ Cơ quan nhà nước quản lý điều hành theo chức năng, nhiệm vụ được giao;

+ Đơn vị được kiểm toán phát hiện, xử lý và ngăn ngừa kịp thời sai sót, yếu kém trong hoạt động của đơn vị.

Đặc điểm của kiểm toán độc lập

Từ khái niệm ta có thể đưa ra một số đặc điểm cơ bản của kiểm toán độc lập như sau:

Thứ nhất: Hoạt động một các độc lập

Hoạt động kiểm toán độc lập hoạt động không phụ thuộc vào doanh nghiệp là đối tượng kiểm toán mà được thực hiện bởi một bên thứ ba, một tổ chức riêng được thành lập theo thủ tục riêng, có tiềm lực tài chính riêng và có đội ngũ kiểm toán viên chuyên môn cao, kỹ năng tốt. Người thực hiện kiểm toán độc lập là bên thứ ba nên kết quả của quá trình kiểm toán sẽ được đảm bảo tính khách quan và độ chính xác cao.

Thứ hai: Kiểm toán độc lập phát sinh từ hợp động kiểm toán

Khi doanh nghiệp có nhu cầu kiểm toán sẽ thuê dịch vụ để kiểm toán viên hành nghề, chi nhánh doanh nghiệp kiểm toán ở nước ngoài tại Việt Nam thực hiện kiểm toán nhằm đánh giá những số liệu, vấn đề trong báo cáo tài chính của doanh nghiệp. Theo đó thì hoạt động kiểm toán độc lập sẽ được tiến hành theo thỏa thuận thống nhất giữa công ty dịch vụ kiểm toán và đơn vị cần kiểm toán, thể hiện bằng hợp đồng dịch vụ hoặc hợp đồng kiểm toán.

Thứ ba: Đối tượng của kiểm toán độc lập là báo cáo tài chính.

Công việc của kiểm toán chính là kiểm tra, xác minh tính trung thực của những báo cáo tài chính đó, từ đó giúp cung cấp những thông tin chính xác nhất về tình hình tài chính của tổ chức đó.

Thứ tư: Hoạt động kiểm toán độc lập nhằm mục đính chính là thu lợi nhuận

Bởi bản chất hoạt động kiểm toán độc lập được thực hiện theo hợp đồng dịch vụ thỏa thuận giữa doanh nghiệp với đơn vị kiểm toán các, vì vậy mà kiểm toán là một ngành nghề, được thực hiện bởi đội ngũ nhằm kiểm tra, xác minh các số liệu trong báo cáo tài chính, đổi lại họ sẽ nhận được thù lao tương ứng.

Mục đích của kiểm toán độc lập

Hoạt động kiểm toán độc lập nhằm góp phần công khai, minh bạch thông tin kinh tế, tài chính của đơn vị được kiểm toán và doanh nghiệp, tổ chức khác; làm lành mạnh môi trường đầu tư; thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, phòng, chống tham nhũng; phát hiện và ngăn chặn vi phạm pháp luật; nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý, điều hành kinh tế, tài chính của Nhà nước và hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.

Nguyên tắc hoạt động kiểm toán độc lập

Hoạt động kiểm toán độc lập phải đảm bảo các nguyên tắc sau đây:

1. Tuân thủ pháp luật và chịu trách nhiệm trước pháp luật về hoạt động nghề nghiệp và báo cáo kiểm toán.

2. Tuân thủ chuẩn mực kiểm toán và chuẩn mực đạo đức nghề nghiệp kế toán, kiểm toán Việt Nam; đối với công việc kiểm toán theo hợp đồng kiểm toán mà yêu cầu áp dụng chuẩn mực kiểm toán khác thì phải tuân thủ chuẩn mực kiểm toán đó.

3. Độc lập, trung thực, khách quan.

4. Bảo mật thông tin.

Vai trò của kiểm toán độc lập

Thứ nhất: Kiểm tra, xác minh tính trung thực của những báo cáo tài chính

Báo cáo tài chính là bức tranh phản ảnh tình hình hoạt động của doanh nghiệp. Từ báo cáo tài chính doanh nghiệp sẽ nắm được doanh nghiệp của mình đang đứng ở vị trí nào trên thị trường cũng như tình trạng, khả năng tồn tại và phát triển của doanh nghiệp ra sao cũng như là cơ sở để nộp thuế thu nhập doanh nghiệp cho các cơ quan về thuế. Đi kèm với tầm quan trọng của báo cáo tài chính, thì việc kiểm toán độc lập là việc xác thực thông tin trên báo cáo tài chính là chính xác, kịp thời và trung thực, tạo niềm tin cho những bên quan tâm.

Thứ hai: Kiểm toán độc lập nâng cao hiệu quả và năng lực quản lý cho doanh nghiệp.

Thông qua kiểm toán báo cáo tài chính, chủ doanh nghiệp có thể để nắm bắt, xác minh được tình hình tài chính kế toán của công ty mình theo từng kỳ hạn. Từ đó sẽ giúp cho chủ doanh nghiệp có được cách nhìn, cách kiểm soát tài chính cho doanh nghiệp mình, tìm ra hướng đi, đưa ra các quyết định cho hoạt động của doanh nghiệp.

Có thể thấy hoạt động kiểm toán báo cáo tài chính cho doanh nghiệp là một công cụ đắc lực và hiệu quả trong việc hạn chế được các rủi ro, phát hiện được các thế mạnh trong tài chính doanh nghiệp. Vì vậy, Nhà nước khuyến khích doanh nghiệp, tổ chức thuê doanh nghiệp kiểm toán, chi nhánh doanh nghiệp kiểm toán nước ngoài tại Việt Nam thực hiện kiểm toán báo cáo tài chính, báo cáo quyết toán dự án hoàn thành và các công việc kiểm toán khác trước khi nộp cho cơ quan nhà nước có thẩm quyền hoặc trước khi công khai tài chính.