Các nguyên tắc giải quyết tranh chấp thương mại bằng trọng tài thương mại

Giải quyết tranh chấp bằng trọng tài thương mại là phương thức giải quyết tranh chấp đang ngày càng trở nên phổ biến hiện nay. Trong quá trình giải quyết các tranh chấp thương mại tại trọng tài thương mại, các trọng phải tuân thủ theo các nguyên tắc nhất định đã được quy định cụ thể. Nếu vi phạm nguyên tắc này việc giải quyết tranh chấp bằng trọng tài thương mại sẽ bị coi là vi phạm pháp luật và không có giá trị với các chủ thể tham gia cũng như không được nhà nước bảo hộ. Vậy các nguyên tắc giải quyết tranh chấp bằng trọng tài thương mại được pháp luật hiện hành quy định thế nào? Hãy cùng chúng tôi tìm hiểu qua bài viết sau.

Khái niệm, đặc điểm của hình thức giải quyết tranh chấp thương mại bằng trọng tài thương mại

Tranh chấp thương mại là những mâu thuẫn, bất đồng về quyền và nghĩa vụ giữa các bên trong quá trình thực hiện các hoạt động thương mại.

Hoạt động thương mại là hoạt động nhằm mục đích sinh lợi, bao gồm mua bán hàng hóa, cung ứng dịch vụ, đầu tư, xúc tiến thương mại và các hoạt động nhằm mục đích sinh lợi khác.

Giải quyết tranh chấp bằng trọng tài thương mại là phương thức giải quyết tranh chấp thông qua hoạt động của Trọng tài viên với tư cách là bên thứ ba độc lập nhằm chấm dứt các xung đột bằng việc đưa ra phán quyết trọng tài buộc các bên tôn trọng và thực hiện.

Trọng tài viên là người được các bên lựa chọn hoặc được Trung tâm tọng tại hoặc tòa án chỉ định để giải quyết tranh chấp theo quy định của Luật trọng tài thương mại 2010.

Giải quyết tranh chấp bằng trọng tài thương mại có các đặc điểm cơ bản sau:

Thứ nhất, trọng tài chỉ giải quyết tranh chấp thương mại khi có yêu cầu của các bên tranh chấp và tranh chấp đó phải thuộc thẩm quyền giải quyết của trọng tài.

Thứ hai, chủ thể giải quyết tranh chấp thương mại là các Trọng tài viên thực hiện thông qua Hội đồng trọng tài gồm một Trọng tài viên độc lập hoặc hội đồng trọng tài gồm nhiều trọng tài viên.

Thứ ba, giải quyết tranh chấp thương mại bằng trọng tài thương mại đảm bảo sự kết hợp hai yếu tố: thỏa thuận và phán quyết.

Thứ tư, trọng tài là một cơ chế giải quyết tranh chấp đảm bảo tính bí mật. Theo quy định tại khoản 4 Điều 4 Luật trọng tài thương mại thì việc giải quyết tranh chấp bằng trọng tài được tiến hành không công khai, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác.

Các nguyên tắc giải quyết tranh chấp thương mại bằng trọng tài thương mại

Có thể hiểu nguyên tắc giải quyết tranh chấp thương mại bằng trọng tài thương mại là tư tưởng chỉ đạo xuyên suốt cần tuân thủ khi giải quyết các tranh chấp thương mại. Căn cứ theo quy định tại Điều 4 Luật Trọng tài thương mại 2010, các nguyên tắc giải quyết tranh chấp thương mại bằng trọng tài bao gồm:

Thứ nhất, Trọng tài viên phải tôn trọng thoả thuận của các bên nếu thỏa thuận đó không vi phạm điều cấm và trái đạo đức xã hội. Đây là nguyên tắc thể hiện sự tự do của các chủ thể khi lựa chọn phương thức giải quyết tranh chấp là trọng tài. Các bên có quyền tự do thỏa thuận về việc lựa chọn hình thức trọng tài, Trung tâm trọng tài hay trọng tài viên… Việc thỏa thuận lựa chọn của các bên được lập thành văn bản hoặc các hình thức khác có giá trị tương đương văn bản gọi là thỏa thuận trọng tài.

Thứ hai, Trọng tài viên phải độc lập, khách quan, vô tư và tuân theo quy định của pháp luật. Đây là nguyên tắc quan trọng giúp đảm bảo việc giải quyết tranh chấp tại trọng tài thương mại khách quan, vô tư, đúng pháp luật từ đó giúp bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của các bên.

Thứ ba, các bên tranh chấp đều bình đẳng về quyền và nghĩa vụ. Hội đồng trọng tài có trách nhiệm tạo điều kiện để họ thực hiện các quyền và nghĩa vụ của mình. Việc quy định nguyên tắc này có ý nghĩa quan trọng với các bên tranh chấp, bởi nếu không đảm bảo quyền bình đẳng giữa các bên trong tố tụng, quyền lợi của các bên cũng sẽ không được bảo đảm.

Thứ tư, giải quyết tranh chấp bằng Trọng tài được tiến hành không công khai, trừ trường hợp các bên có thỏa thuận khác. Nguyên tắc này giúp việc giải quyết tranh chấp tại trọng tài đảm bảo tính bí mật và giữ được uy tín của các bên tranh chấp.

Thứ năm, phán quyết trọng tài là chung thẩm hay còn gọi là xét xử một lần. Có thể hiểu là khi trọng tài đã ra phán quyết, phán quyết trọng tài là chung thẩm, có hiệu lực thi hành ngày mà không được kháng cáo, kháng nghị. Bởi vậy mà các trọng tài viên phải là người có trình độ chuyên môn giỏi, có kĩ năng, kinh nghiệm để đưa ra phán quyết chính xác, đảm bảo quyền và lợi ích của các bên. Nguyên tắc này giúp việc giải quyết tranh chấp tại trọng tài thương mại kết thúc nhanh chóng, dứt điểm, tránh dây dưa kéo dài vì phải qua nhiều cấp xét xử.