Quy định về thực hiện điều kiện giao dịch chung như thế nào?

Căn cứ theo Khoản 6 Điều 3 của Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng năm 2010 thì điều kiện giao dịch chung được hiểu là những quy định, quy tắc bán hàng, cung ứng dịch vụ do tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ công bố và áp dụng đối với người tiêu dùng. Vậy để bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng thì việc thực hiện điều kiện giao dịch chung được pháp luật quy định như thế nào, cùng tìm hiểu thông qua Điều 18 của Luật này như sau:

“Điều 18. Thực hiện điều kiện giao dịch chung

1. Tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ sử dụng điều kiện giao dịch chung có trách nhiệm thông báo công khai điều kiện giao dịch chung trước khi giao dịch với người tiêu dùng.

2. Điều kiện giao dịch chung phải xác định rõ thời điểm áp dụng và phải được niêm yết ở nơi thuận lợi tại địa điểm giao dịch để người tiêu dùng có thể nhìn thấy.”

Cũng theo khoản 1 Điều 406 Bộ luật Dân sự năm 2015, điều kiện giao dịch chung được hiểu là những điều khoản ổn định do một bên công bố để áp dụng chung cho bên được đề nghị giao kết hợp đồng; nếu bên được đề nghị chấp nhận giao kết hợp đồng thì coi như chấp nhận các điều khoản này. Theo quy định này thì điều kiện giao dịch chung là những điều khoản mang tính nguyên tắc chung, được áp dụng đối với tất cả các bên tham gia hợp đồng. Những điều kiện giao dịch chung phải được công khai để bên xác lập giao dịch biết hoặc phải biết về điều kiện đó. Nếu bên được đề nghị chấp nhận giao kết hợp đồng thì coi như chấp nhận các điều khoản này. Khi đã chấp nhận những điều kiện giao dịch này, bên được đề nghị sẽ phải chịu trách nhiệm về những thay đổi trong quá trình thực hiện hợp đồng.

- Thông báo công khai điều kiện giao dịch chung trước khi giao dịch

Tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ sử dụng điều kiện giao dịch chung có trách nhiệm thông báo công khai điều kiện giao dịch chung trước khi giao dịch với người tiêu dùng.

Ví dụ cá nhân kinh doanh cửa hàng quần áo, khi chủ cửa hàng này muốn xác lập một số các điều khoản về “đổi – trả” áp dụng cho mọi khách hàng khi mua hàng ở cửa hàng. Vậy đây được coi là điều kiện giao dịch chung và cửa hàng bắt buộc phải công khai với mọi khách hàng về vấn đề này khi mua hàng, còn khi họ đến đổi – trả mà phía người bán lúc này mới thông báo thì không đúng theo quy định của pháp luật, và cửa hàng phải chịu trách nhiệm về vấn đề này.

- Điều kiện giao dịch chung phải xác định rõ thời điểm áp dụng và phải được niêm yết ở nơi thuận lợi tại địa điểm giao dịch

Căn cứ theo Khoản 2 Điều 406 Bộ luật Dân sự năm 2015 về điều kiện giao dịch chung trong giao kết hợp đồng thì “Điều kiện giao dịch chung chỉ có hiệu lực với bên xác lập giao dịch trong trường hợp điều kiện giao dịch này đã được công khai để bên xác lập giao dịch biết hoặc phải biết về điều kiện đó. Trình tự, thể thức công khai điều kiện giao dịch chung thực hiện theo quy định của pháp luật”.

Trước khi áp dụng điều kiện giao dịch chung thuộc danh mục hàng hóa, dịch vụ phải đăng ký theo quy định của Thủ tướng Chính phủ, tổ chức, cá nhân kinh doanh phải thực hiện việc đăng ký theo quy định của Nghị định số 99/2011/NĐ-CP của Chính phủ quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của luật bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng. Điều kiện giao dịch chung chỉ được áp dụng đối với người tiêu dùng khi việc đăng ký được hoàn thành theo quy định tại Điều 14 nghị định này.

Điều kiện giao dịch chung phải xác định rõ thời điểm áp dụng và phải được niêm yết ở nơi thuận lợi tại địa điểm giao dịch để người tiêu dùng có thể nhìn thấy. Ví dụ, ngôn ngữ sử dụng trong điều kiện giao dịch chung với khách hàng là bằng tiếng Việt vì chủ yếu người tiêu dùng là người Việt; bên cạnh đó thì nền giấy và màu mực thể hiện nội dung điều kiện giao dịch chung phải tương phản nhau, ngôn ngữ rõ ràng, dễ hiểu, được đặt tại nơi người tiêu dùng có thể nhìn thấy, như vậy mới thể hiện được sự công khai của điều kiện giao dịch chung. Một ví dụ nữa đó là Hãng hàng không quốc gia Việt Nam (Vietnam Airlines) đưa ra điều kiện giao dịch chung trên trang web của hãng về thay đổi/hoàn vé trong đợt dịch Covid-19 vừa qua như sau:

“Đối với vé có ngày bay khởi hành từ 01/05/2021 đến 30/06/2021 và yêu cầu hủy chỗ không sử dụng tối thiểu 3 tiếng trước giờ bay:

+ Vé có điều kiện được phép thay đổi: Được thay đổi 01 lần miễn phí.

+ Vé có điều kiện không được phép thay đổi: Được thay đổi 01 lần với mức phí 360.000VND.

+ Khách hàng phải trả chênh lệch giá và thuế/phí/phụ thu phát sinh nếu có.

- Đối với khách hàng có quyết định cách ly của cơ quan có thẩm quyền/khách hàng bị ảnh hưởng bởi quyết định phong tỏa/hạn chế đi lại của chính phủ:

+ Được thay đổi 01 lần miễn phí với điều kiện hủy chỗ không sử dụng tối thiểu 3 tiếng trước giờ bay

+ Khách hàng phải trả chênh lệch giá và thuế/phí/phụ thu phát sinh nếu có.”[1]

Các quy định trên về thực hiện điều kiện giao dịch chung, cơ bản đã tạo ra cơ sở pháp lý cũng như tạo ra thị trường giao dịch hàng hóa, dịch vụ lành mạnh, an tâm hơn cho người tiêu dùng khi tham gia giao kết các loại hợp đồng theo mẫu, điều kiện giao dịch chung với tổ chức, cá nhân kinh doanh.

Luật Hoàng Anh

[1] https://www.vietnamairlines.com/vi/sites/Hoan-doi-Covid (truy cập trang web ngày 26/10/2021)