Áp dụng luật các tổ chức tín dụng, điều ước quốc tế, tập quán thương mại quốc tế và các luật có liên quan để điều chỉnh hoạt động của các tổ chức tín dụng?

1.Căn cứ pháp lý

Áp dụng các văn bản pháp luật là một trong những hoạt động quan trọng trong việc thực thi pháp luật. Nếu văn bản pháp luật được áp dụng đúng nguyên tắc, phù hợp sẽ làm tăng hiệu quả thực thi trên thực tế, đảm bảo kết quả công việc được xử lý chính xác. Nếu ngược lại không chỉ làm ảnh hưởng đến đối tượng được áp dụng, mà còn gây mâu thuẫn trong quan hệ hợp tác quốc tế. Theo đó, hoạt động của các tổ chức tín dụng được điều chỉnh bởi luật các tổ chức tín dụng, điều ước quốc tế, tập quán thương mại quốc tế và các luật liên quan. Nguyên tắc áp dụng được thực hiện theo quy định tại Điều 3 Luật tổ chức tín dụng năm 2010 sửa đổi bổ sung năm 2017, cụ thể:

“Điều 3. Áp dụng Luật các tổ chức tín dụng, điều ước quốc tế, tập quán thương mại quốc tế và các luật có liên quan
1. Việc thành lập, tổ chức và hoạt động, kiểm soát đặc biệt, tổ chức lại, giải thể tổ chức tín dụng; việc thành lập, tổ chức và hoạt động của chi nhánh ngân hàng nước ngoài, văn phòng đại diện của tổ chức tín dụng nước ngoài, tổ chức nước ngoài khác có hoạt động ngân hàng phải tuân theo quy định của Luật này và các quy định khác của pháp luật có liên quan.
2. Trường hợp có quy định khác nhau giữa Luật này và các luật khác có liên quan về thành lập, tổ chức, hoạt động, kiểm soát đặc biệt, tổ chức lại, giải thể tổ chức tín dụng; việc thành lập, tổ chức, hoạt động của chi nhánh ngân hàng nước ngoài, văn phòng đại diện của tổ chức tín dụng nước ngoài, tổ chức nước ngoài khác có hoạt động ngân hàng thì áp dụng theo quy định của Luật này.
3. Trường hợp điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên có quy định khác với quy định của Luật này thì áp dụng quy định của điều ước quốc tế đó.
4. Tổ chức, cá nhân tham gia hoạt động ngân hàng được quyền thỏa thuận áp dụng tập quán thương mại, bao gồm:
a) Tập quán thương mại quốc tế do Phòng thương mại quốc tế ban hành;
b) Tập quán thương mại khác không trái với pháp luật của Việt Nam”

2.Nội dung

Theo nguyên tắc áp dụng về việc áp dụng văn bản quy phạm pháp luật, thì văn bản pháp luật nào có hiệu lực pháp lý cao hơn thì được ưu tiên áp dụng. Việc áp dụng các văn bản pháp luật về điều chỉnh các hoạt động của các tổ chức tín dụng được thực hiện như sau:
-Một là, áp dụng luật quốc gia. Luật quốc gia điều chỉnh hoạt động của các tổ chức tín dụng bao gồm LTCTD và các quy định khác của pháp luật có liên quan như các nghị định, thông tư, nghị quyết, quyết định…Theo đó, luật quốc gia điều chỉnh các vấn đề về việc thành lập, tổ chức và hoạt động, kiểm soát đặc biệt, tổ chức lại, giải thể tổ chức tín dụng; việc thành lập, tổ chức và hoạt động của chi nhánh ngân hàng nước ngoài, văn phòng đại diện của tổ chức tín dụng nước ngoài, tổ chức nước ngoài khác có hoạt động ngân hàng. Tuy nhiên, không phải lúc nào các quy định pháp luật cũng có sự thống nhất với nhau, việc các văn bản có nội dung chồng chéo, mâu thuẫn với nhau là điều thường thấy trong hệ thống văn bản pháp luật của nước ta. Để giải quyết vấn đề đó, nguyên tắc áp dụng văn bản pháp luật có hiệu lực pháp lý cao hơn được công nhận và thực thi. Theo đó, trường hợp các văn bản pháp luật có quy định khác nhau về cùng một vấn đề thì ưu tiên áp dụng văn bản pháp luật có hiệu lực pháp lý cao hơn. Mà Điều 4 Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015 sửa đổi năm 2020 quy định hệ thống văn bản pháp luật nước ta đứng đầu là Hiến pháp, sau đó đến Bộ luật, luật, nghị quyết của Quốc hội. Trên cơ sở đó, nếu giữ quy định của LTCTD và các quy định khác của pháp luật quan có sự khác nhau thì LTCTD được ưu tiên áp dụng.
-Hai là, áp dụng điều ước quốc tế. Trong quá trình hội nhập, mở cửa nền kinh tế thì việc tham gia vào các điều ước quốc tế là một trong những hoạt động cơ bản của Nhà nước ta. Điều ước quốc tế được xây dựng dựa trên sự hợp tác giữ các quốc gia với nhau, trong đó quy định những nguyên tắc chung mà các quốc gia phải tuân theo. Trên tinh thần tôn trọng bạn bè quốc tế, cũng như đảm bảo quá trình hợp tác, phát triển được diễn ra tốt đẹp, Điều 156 Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật năm 2015 sửa đổi năm 2020 quy định về việc áp dụng văn bản quy phạm pháp luật đã ghi nhận: “Việc áp dụng văn bản quy phạm pháp luật trong nước không được cản trở việc thực hiện điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên. Trong trường hợp văn bản quy phạm pháp luật trong nước và điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên có quy định khác nhau về cùng một vấn đề thì áp dụng quy định của điều ước quốc tế đó, trừ Hiến pháp”. Dựa trên tinh thần đó, LTCTD đã quy định trường hợp điều ước quốc tế mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên có quy định khác với quy định của LTCTD thì áp dụng quy định của điều ước quốc tế đó.
-Ba là, áp dụng tập quán thương mại. Tập quán thương mại quốc tế là thói quen thương mại được hình thành lâu đời, có nội dung cụ thể, rõ ràng, được áp dụng liên tục và được thừa nhận trong quan hệ thương mại quốc tế[1]. Tập quán thương mại quốc tế không mang tính bắt buộc như luật quốc gia hay điều ước quốc tế, tức các chủ thể có thể lựa chọn áp dụng các tập quán thương mại khác nhau hoặc không. Nhưng một khi đã lựa chọn áp dụng thì các bên phải tuân thủ theo quy định của tập quán đó. Theo đó, cá nhân, pháp nhân tham gia hoạt động ngân hàng được quyền thỏa thuận áp dụng tập quán thương mại phù hợp với nhu cầu, lợi ích của mình. Tuy nhiên, các bên chỉ được thỏa thuận các tập quán thương mại sau:
(1) Tập quán thương mại quốc tế do Phòng thương mại quốc tế ban hành.
(2) Tập quán thương mại khác không trái với pháp luật của Việt Nam.

[1] Xem thêm