Ban kiểm soát và cơ cấu ban kiểm soát của tổ chức tín dụng?

1.Căn cứ pháp lý

Ban kiểm soát là bộ phận bắt buộc phải thành lập trong cơ cấu tổ chức của các tổ chức tín dụng. Để Ban kiểm soát thực hiện đúng chức năng, đem lại hiệu quả tối ưu trong quá trình hoạt động, pháp luật đã quy định các nguyên tắc chung trong việc thành lập, tổ chức Ban kiểm soát. Trên cơ sở đó, các tổ chức tín dụng thành lập, vận hành Ban kiểm soát sao cho phù hợp với quy mô, nhu cầu của mình. Theo đó, Điều 44 Luật các tổ chức tín dụng năm 2010 sửa đổi năm 2017 quy định về Ban kiểm soát và cơ cấu Ban kiểm soát của các tổ chức tín dụng như sau:

“Điều 44. Ban kiểm soát và cơ cấu Ban kiểm soát
1. Ban kiểm soát thực hiện kiểm toán nội bộ, kiểm soát, đánh giá việc chấp hành quy định của pháp luật, quy định nội bộ, Điều lệ và nghị quyết, quyết định của Đại hội đồng cổ đông, chủ sở hữu, Hội đồng quản trị, Hội đồng thành viên.
2. Ban kiểm soát của tổ chức tín dụng có ít nhất 03 thành viên, số lượng cụ thể do Điều lệ của tổ chức tín dụng quy định, trong đó phải có ít nhất một phần hai tổng số thành viên là thành viên chuyên trách, không đồng thời đảm nhiệm chức vụ, công việc khác tại tổ chức tín dụng hoặc doanh nghiệp khác.
3. Ban kiểm soát có bộ phận giúp việc, bộ phận kiểm toán nội bộ, được sử dụng các nguồn lực của tổ chức tín dụng, được thuê chuyên gia và tổ chức bên ngoài để thực hiện nhiệm vụ của mình.
4. Nhiệm kỳ của Ban kiểm soát không quá 05 năm. Nhiệm kỳ của thành viên Ban kiểm soát theo nhiệm kỳ của Ban kiểm soát. Thành viên Ban kiểm soát có thể được bầu hoặc bổ nhiệm lại với số nhiệm kỳ không hạn chế. Nhiệm kỳ của thành viên được bổ sung hoặc thay thế là thời hạn còn lại của nhiệm kỳ. Ban kiểm soát của nhiệm kỳ vừa kết thúc tiếp tục hoạt động cho đến khi Ban kiểm soát của nhiệm kỳ mới tiếp quản công việc.
5. Trường hợp số thành viên Ban kiểm soát không đủ hai phần ba tổng số thành viên của nhiệm kỳ hoặc không đủ số thành viên tối thiểu theo quy định tại Điều lệ của tổ chức tín dụng thì trong thời hạn 60 ngày, kể từ ngày không đủ số lượng thành viên, tổ chức tín dụng phải bổ sung đủ số lượng thành viên Ban kiểm soát”

2.Nội dung

Ban kiểm soát của một công ty là bộ phận có nhiệm vụ giúp các thành viên kiểm soát hoạt động quản trị và quản lý điều hành công ty. Ban kiểm soát có vai trò quan trọng trong hoạt động của các doanh nghiệp, đặc biệt đối với các tổ chức tín dụng. Các doanh nghiệp, tổ chức có thể tổ chức, vận hành Ban kiểm soát phù hợp với nhu cầu và quy mô của mình. Tuy nhiên, cũng như các cơ quan, bộ phận khác trong tổ chức, việc tổ chức Ban kiểm soát của các doanh nghiệp phải tuân thủ theo nguyên tắc chung mà pháp luật quy định. Những quy định đó là nền tảng, định hướng cho mọi hoạt động của Ban kiểm soát trong tổ chức. Trong đó, đối với các tổ chức tín dụng, Ban kiểm soát được thành lập phải đảm bảo các yếu tố sau:
-Về chức năng. Chức năng là những công việc, quyền và nghĩa vụ của Ban kiểm soát trong tổ chức tín dụng. Căn cứ vào quy định trên, có thể thấy Ban kiểm soát thực hiện chức năng đánh giá, giám sát hầu hết các hoạt động kinh doanh, nội bộ của tổ chức tín dụng, đảm bảo hoạt động hiệu quả, an toàn, ổn định. Cụ thể, Ban kiểm soát thực hiện các chức năng sau:
1. Kiểm toán nội bộ. Kiểm toán nội bộ là bộ phận chuyên trách thuộc Ban kiểm soát. Công việc kiểm toán nội bộ bao gồm: thực hiện rà soát, đánh giá độc lập, khách quan đối với hệ thống kiểm soát nội bộ; đánh giá độc lập về tính thích hợp và sự tuân thủ quy định, chính sách nội bộ, thủ tục, quy trình đã được thiết lập trong tổ chức tín dụng; đưa ra kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả của các hệ thống, quy trình, quy định, góp phần bảo đảm tổ chức tín dụng hoạt động an toàn, hiệu quả, đúng pháp luật.
2. Kiểm soát, đánh giá việc chấp hành quy định của pháp luật, quy định nội bộ, Điều lệ và nghị quyết, quyết định của Đại hội đồng cổ đông, chủ sở hữu, Hội đồng quản trị, Hội đồng thành viên. Việc chấp hành đúng, đầy đủ luật lệ là cơ sở để hoàn thành tốt mọi hoạt động của một tổ chức. Bên cạnh đó, trên cơ sở kiểm tra, phân tích, đánh giá việc chấp hành các quy định Ban kiểm soát có thể nắm bắt được điểm mạnh, điểm yếu, những hạn chế để đưa ra phương án khắc phục hiệu quả. Từ đó, góp phần hoàn thiện, phát triển tổ chức tín dụng.
-Về số lượng thành viên. Thành viên Ban kiểm soát phải là những cá nhân có đầy đủ các điều kiện mà pháp luật quy định, bên cạnh đó, tổ chức tín dụng phải đảm bảo số lượng thành viên tối thiểu của Ban kiểm soát. Theo đó, Ban kiểm soát của tổ chức tín dụng có ít nhất 03 thành viên, số lượng cụ thể do Điều lệ của tổ chức tín dụng quy định. Như vậy, số lượng thành viên tối thiểu là 03 người, pháp luật không quy định số lượng thành viên tối đa. Do đó, tùy thuộc vào quy mô nhu cầu mà các tổ chức tín dụng có thể có nhiều hoặc ít số lượng thành viên Ban kiểm soát, và phải ghi nhận cụ thể trong Điều lệ công ty. Trong đó phải có ít nhất một phần hai tổng số thành viên là thành viên chuyên trách, tức những thành viên đó có chức danh cụ thể, rõ ràng và chịu trách nhiệm với công việc của mình, họ không đồng thời đảm nhiệm chức vụ, công việc khác tại tổ chức tín dụng hoặc doanh nghiệp khác. Khác với thành viên không chuyên trách là người có thể kiêm nhiều vai trò, chức vụ trong cơ quan mà không chỉ tập trung vào riêng công việc của Ban kiểm soát. Trường hợp số thành viên Ban kiểm soát không đủ hai phần ba tổng số thành viên của nhiệm kỳ hoặc không đủ số thành viên tối thiểu theo quy định tại Điều lệ của tổ chức tín dụng thì trong thời hạn 60 ngày, kể từ ngày không đủ số lượng thành viên, tổ chức tín dụng phải bổ sung đủ số lượng thành viên Ban kiểm soát.
-Về bộ phận giúp việc. Ban kiểm soát thực hiện các chức năng của mình trong tổ chức tín dụng, không đồng nghĩa với việc các thành viên luôn phải tự mình thực hiện tất cả các công việc. Để công việc được thực hiện triệt để, kịp thời, đạt hiệu quả cao pháp luật đã quy định Ban kiểm soát được thực hiện công việc thông qua bộ phận khác. Trong đó, Ban kiểm soát có bộ phận giúp việc, bộ phận kiểm toán nội bộ là bộ phận được tổ chức tín dụng thành lập chuyên trách thuộc Ban kiểm soát, được sử dụng các nguồn lực của tổ chức tín dụng, được thuê chuyên gia và tổ chức bên ngoài để thực hiện nhiệm vụ của mình. Theo đó, những bộ phận, cá nhân thực hiện công việc theo yêu cầu của Ban kiểm soát và Ban kiểm soát phải chịu trách nhiệm phát sinh trong quá trình thực hiện công việc của các chủ thể này. 
-Về nhiệm kỳ. Nhiệm kỳ là thời hạn theo quy định, theo đó, các chủ thể được đảm nhiệm chức vụ hoặc thực hiện công việc trong thời hạn đó. Nhiệm kỳ của Ban kiểm soát không quá 05 năm. Nhiệm kỳ của thành viên Ban kiểm soát theo nhiệm kỳ của Ban kiểm soát. Tức mỗi thành viên được đảm nhiệm chức vụ thành viên Ban kiểm soát không quá 05 năm. Pháp luật quy định một số trường hợp cụ thể về nhiệm kỳ đối với các thành viên Ban kiểm soát như sau:
1.Bầu, bổ nhiệm lại. Thành viên Ban kiểm soát có thể được bầu hoặc bổ nhiệm lại với số nhiệm kỳ không hạn chế. Khi hết nhiệm kỳ, tổ chức tín dụng phải tiến hành bầu, bổ nhiệm lại thành viên Ban kiểm soát. Người được bầy, bổ nhiệm lại là người đã hoàn thành quyền và nghĩa vụ thành viên trong lần bổ nhiệm đầu tiên, và khi hết nhiệm kỳ người đó được bầu, bổ nhiệm lại, tiếp tục giữ chức  vụ đó trong nhiệm kỳ mới. Theo đó, việc bầu, bổ nhiệm lại không bị hạn chế số lần, một thành viên có thể được bầu, bổ nhiệm lại trong nhiều nhiệm kỳ nếu họ hoàn thành tốt công việc.
2.Thay thế, bổ sung thành viên. . Bổ sung là việc tổ chức tín dụng tiến hành bổ sung thêm thành viên mới vào Ban kiểm soát đã bầu, bổ nhiệm trước đó. Thay thế là việc tổ chức tín dụng tiến hành thay một hoặc một số thành viên mới vào vị trí của một hoặc một số thành viên cũ. Nhiệm kỳ của thành viên được bổ sung hoặc thay thế là thời hạn còn lại của nhiệm kỳ. Tức, thời hạn giữ chức vụ của thành viên mới được tính kể từ khi trở thành thành viên cho đến khi hết thời hạn nhiệm kỳ của Ban kiểm soát đã được bầu trước đó. 
3.Ban kiểm soát của nhiệm kỳ vừa kết thúc tiếp tục hoạt động cho đến khi Ban kiểm soát của nhiệm kỳ mới tiếp quản công việc. Khi đã hết nhiệm kỳ, Ban kiểm soát cũ vẫn phải tiếp tục thực hiện công việc cho đến khi có Ban kiểm soát mới thay thế.

Luật Hoàng Anh