Lãi suất, phí trong hoạt động kinh doanh của tổ chức tín dụng?

1.Căn cứ pháp lý

Lãi suất và phí là hai yếu tố quan trọng trong hoạt động kinh doanh của tổ chức tín dụng. Theo đó, Điều 91 Luật các tổ chức tín dụng năm 2010 sửa đổi năm 2017 quy định về lãi suất, phí trong hoạt động kinh doanh của tổ chức tín dụng như sau:

“Điều 91. Lãi suất, phí trong hoạt động kinh doanh của tổ chức tín dụng
1. Tổ chức tín dụng được quyền ấn định và phải niêm yết công khai mức lãi suất huy động vốn, mức phí cung ứng dịch vụ trong hoạt động kinh doanh của tổ chức tín dụng.
2. Tổ chức tín dụng và khách hàng có quyền thỏa thuận về lãi suất, phí cấp tín dụng trong hoạt động ngân hàng của tổ chức tín dụng theo quy định của pháp luật.
3. Trong trường hợp hoạt động ngân hàng có diễn biến bất thường, để bảo đảm an toàn của hệ thống tổ chức tín dụng, Ngân hàng Nhà nước có quyền quy định cơ chế xác định phí, lãi suất trong hoạt động kinh doanh của tổ chức tín dụng’

2.Nội dung

Lãi suất là tỷ lệ phần trăm mà tổ chức tín dụng phải trả cho khách hàng khi tiến hành huy động vốn. Lãi suất được xác định dựa trên số vốn và thời gian huy động. Theo đó, mức vốn huy động, thời gian huy động tỷ lệ thuận với lãi suất, tức mức vốn huy động càng nhiều, thời hạn càng lâu thì lãi suất càng lớn. Phí cung ứng dịch vụ là khoản tiền nhất định mà khách hàng phải trả cho tổ chức tín dụng khi sử dụng dịch vụ mà tổ chức tín dụng cung ứng. 
Tổ chức tín dụng được quyền ấn định và phải niêm yết công khai mức lãi suất huy động vốn, mức phí cung ứng dịch vụ trong hoạt động kinh doanh của tổ chức tín dụng. Niêm yết là việc thông báo chính thức, công khai cho công chúng được biết về mức lãi suất và phí của tổ chức tín dụng đó. NHNN quy định mức lãi suất trần, sàn, trên cơ sở đó các tổ chức tín dụng có thể ấn định mức lãi suất phù hợp và công khai cho công chúng được biết. Việc niêm yết công khai về lãi suất và phí cung ứng dịch vụ nhằm bảo vệ quyền lợi cho khách hàng. Theo đó, dựa trên mức lãi suất và chi phí tổ chức tín dụng công khai, khách hàng có thể lựa chọn giao dịch ở tổ chức tín dụng nào có lợi nhất cho mình. Tránh trường hợp các tổ chức tín dụng áp dụng lãi suất và chi phí quá cao, không thống nhất giữ các khách hàng với nhau. Bên cạnh đó, việc niêm yết và công khai những thông tin này cũng là cơ sở để NHNN quản lý, giám sát hoạt động của các tổ chức tín dụng, ngăn ngừa những hành vi vi phạm. 
Bản chất của giao dịch giữa các chủ thể là tự nguyện, tự do thỏa thuận. Tức, chủ thể tham gia vào bất kỳ giao dịch nào cũng dựa trên ý chí, nguyện vọng của bản thân mà không có sự thúc ép, ép buộc của người khác, và các bên trong giao dịch được tự do thỏa thuận các nội dung của giao dịch đó sao cho phù hợp với nhu cầu, lợi ích mà mình hướng đến. Trong hoạt động ngân hàng, sự tự do của các bên bao gồm tổ chức tín dụng và khách hàng (cá nhân, hộ gia đình, doanh nghiệp…) thể hiện ở việc họ có quyền thỏa thuận về lãi suất và phí cấp tín dụng. Mặc dù đã được niêm yết, công khai song tổ chức tín dụng và khách hàng vẫn có thể thỏa thuận  về một mức lãi suất và phí cung ứng dịch vụ khác, tuy nhiên phải phù hợp với quy định của pháp luật. Tức không được cao hơn mức lãi suất, phí trần và không được thấp hơn mức lãi suất, phí sàn mà pháp luật quy định. 
NHNN được quyền can thiệp vào vấn đề phí, lãi suất trong hoạt động kinh doanh của tổ chức tín dụng trong trường hợp hoạt động ngân hàng có diễn biến bất thường, để bảo đảm an toàn của hệ thống tổ chức tín dụng. Hoạt động ngân hàng là một hoạt động nhạy cảm, có khả năng chi phối toàn bộ nền kinh tế. Mặc dù là kênh cung ứng vốn cho hầu hết các hoạt động như đời sống, tiêu dùng, kinh doanh…cho các cá nhân, hộ gia đình, doanh nghiệp…nhưng các tổ chức tín dụng lại hoạt động chủ yếu dựa trên nguồn tiền của chủ thể khác. Có thể nói, tổ chức tín dụng là kênh lưu động vốn từ người dư thừa sang người có nhu cầu sử dụng. Chính vì vậy, việc kinh doanh không hiệu quả của một tổ chức tín dụng có thể ảnh hưởng đến toàn bộ hệ thống tín dụng nói riêng và toàn bộ nền kinh tế nói chung. Vì vậy, NHNN với tư cách là cơ quan nhà nước có thẩm quyền quản lý hệ thống tín dụng được quyền can thiệp vào hoạt động của tổ chức tín dụng. Bằng cách quy định cơ chế xác định phí, lãi suất trong hoạt động kinh doanh của tổ chức tín dụng, NHNN hướng đến việc ổn định hoạt động của tổ chức tín dụng đó, đảm bảo an toàn cho toàn hệ thống. 

Luật Hoàng Anh