Mất công cụ chuyển nhượng?

1.Căn cứ pháp lý

Điều 13 Luật các công cụ chuyển nhượng năm 2005 quy định về mất công cụ chuyển nhượng như sau:

“Điều 13. Mất công cụ chuyển nhượng
1. Khi công cụ chuyển nhượng bị mất, người thụ hưởng phải thông báo ngày bằng văn bản cho người bị ký phát, người ký phát hoặc người phát hành. Người thụ hưởng phải thông báo rõ trường hợp bị mất công cụ chuyển nhượng và phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính trung thực của việc thông báo. Người thụ hưởng có thể thông báo về việc mất công cụ chuyển nhượng bằng điện thoại và các hình thức trực tiếp khác nếu các bên có thoả thuận.
Trường hợp người bị mất công cụ chuyển nhượng không phải là người thụ hưởng thì phải thông báo ngay cho người thụ hưởng.
2. Trường hợp công cụ chuyển nhượng bị mất chưa đến hạn thanh toán, người thụ hưởng có quyền yêu cầu người phát hành, người ký phát phát hành lại công cụ chuyển nhượng có cùng nội dung với công cụ chuyển nhượng bị mất để thay thế sau khi người thụ hưởng đã thông báo về việc công cụ chuyển nhượng bị mất và có văn bản cam kết sẽ trả thay cho người bị ký phát hoặc người phát hành nếu công cụ chuyển nhượng đã được thông báo bị mất lại được người thụ hưởng hợp pháp xuất trình để yêu cầu thanh toán.
3. Khi đã nhận được thông báo về việc công cụ chuyển nhượng bị mất theo quy định tại khoản 1 Điều này thì người phát hành và người bị ký phát không được thanh toán công cụ chuyển nhượng đó. Việc kiểm tra, kiểm soát công cụ chuyển nhượng được thông báo bị mất thực hiện theo quy định của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
4. Trường hợp công cụ chuyển nhượng mất đã bị lợi dụng thanh toán trước khi người bị ký phát, người phát hành nhận được thông báo về việc công cụ chuyển nhượng bị mất thì người bị ký phát, người phát hành được miễn trách nhiệm nếu đã thực hiện đúng việc kiểm tra, kiểm soát của mình và thanh toán công cụ chuyển nhượng theo các quy định của Luật này.
5. Người bị ký phát, người phát hành có trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho người thụ hưởng nếu thanh toán công cụ chuyển nhượng sau khi đã nhận được thông báo về việc công cụ chuyển nhượng bị mất”

2.Nội dung

Công cụ chuyển nhượng là giấy tờ có giá, thể hiện dưới hình thức vật chất là văn bản. Do đó, nó có thể bị mất khi chủ thể không bảo quản, giữ gìn. Khi công cụ chuyển nhượng bị mất sẽ ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền và lợi ích của các chủ thể có liên quan. Vì vậy, pháp luật quy định khi bị mất công cụ chuyển nhượng thì giải quyết như sau:
-Về nghĩa vụ thông báo.  Người thụ hưởng là người sở hữu công cụ chuyển nhượng với tư cách của một trong những người sau đây: Người được nhận thanh toán số tiền ghi trên công cụ chuyển nhượng theo chỉ định của người ký phát, người phát hành; Người nhận chuyển nhượng công cụ chuyển nhượng theo các hình thức chuyển nhượng quy định; Người cầm giữ công cụ chuyển nhượng có ghi trả cho người cầm giữ. Như vậy, dù với tư cách nào thì người thụ hưởng cũng là chủ thể sở hữu công cụ chuyển nhượng. Do đó, khi công cụ chuyển nhượng bị mất thì người thụ hưởng có nghĩa phải thông báo ngày bằng văn bản cho người bị ký phát, người ký phát hoặc người phát hành. Người thụ hưởng phải thông báo rõ trường hợp bị mất công cụ chuyển nhượng và phải chịu trách nhiệm trước pháp luật về tính trung thực của việc thông báo. Trường hợp người bị mất công cụ chuyển nhượng không phải là người thụ hưởng thì phải thông báo ngay cho người thụ hưởng.
-Về hình thức thông báo. Hình thức là cách thức mà người thụ hưởng sử dụng để truyền tải thông tin về việc công cụ chuyển nhượng bị mất đến cho người ký phát, người bị ký phát, người phát hành. Theo đó, chủ thể có thể lựa chọn hình thức thông báo đảm bảo thông tin được truyền tải nhanh chóng, kịp thời và phù hợp với quy định pháp luật. Người thụ hưởng có thể thông báo về việc mất công cụ chuyển nhượng bằng điện thoại và các hình thức trực tiếp khác nếu các bên có thoả thuận.
-Trường hợp công cụ chuyển nhượng bị mất chưa đến hạn thanh toán, người thụ hưởng có quyền yêu cầu người phát hành, người ký phát phát hành lại công cụ chuyển nhượng có cùng nội dung với công cụ chuyển nhượng bị mất để thay thế sau khi người thụ hưởng đã thông báo về việc công cụ chuyển nhượng bị mất. Việc thanh toán, chuyển nhượng, tặng, truy đòi,...công cụ chuyển nhượng chỉ được thực hiện khi có công cụ chuyển nhượng được phát hành hợp pháp làm căn cứ. Trong trường hợp hối phiếu, séc bị mất thì người thụ hưởng không thể được hưởng quyền lợi của mình. Vì vậy, sau khi thông báo công cụ chuyển nhượng bị mất người thụ hưởng có thể yêu cầu người phát hành, người ký phát phát hành lại. Đồng thời, người thụ hưởng phải có văn bản cam kết sẽ trả thay cho người bị ký phát hoặc người phát hành nếu công cụ chuyển nhượng đã được thông báo bị mất lại được người thụ hưởng hợp pháp xuất trình để yêu cầu thanh toán. Quy định này nhằm tránh trường hợp người thụ hưởng gian lận nhằm vu lợi cho bản thân mà gây thiệt hại cho người ký phát hay người phát hành.
-Khi đã nhận được thông báo về việc công cụ chuyển nhượng bị mất từ người thụ hưởng thì người phát hành và người bị ký phát không được thanh toán công cụ chuyển nhượng đó. Đối với loại công cụ chuyển nhượng không chỉ định người được thanh toán thì theo nguyên tắc chung, người sở hữu công cụ chuyển nhượng sẽ được thanh toán. Trong trường hợp công cụ chuyển nhượng bị mất, sẽ dẫn đến việc thanh toán sai người. Vì vậy, khi đã nhận được thông báo mà người phát hành, người bị ký phát vẫn tiến hành thanh toán bình thường thì sẽ phải tự chịu rủi ro và trách nhiệm. Cụ thể, người bị ký phát, người phát hành có trách nhiệm bồi thường thiệt hại cho người thụ hưởng nếu thanh toán công cụ chuyển nhượng sau khi đã nhận được thông báo về việc công cụ chuyển nhượng bị mất. Việc kiểm tra, kiểm soát công cụ chuyển nhượng được thông báo bị mất thực hiện theo quy định của Ngân hàng Nhà nước Việt Nam.
-Trường hợp công cụ chuyển nhượng mất đã bị lợi dụng thanh toán trước khi người bị ký phát, người phát hành nhận được thông báo về việc công cụ chuyển nhượng bị mất thì người bị ký phát, người phát hành được miễn trách nhiệm nếu đã thực hiện đúng việc kiểm tra, kiểm soát của mình và thanh toán công cụ chuyển nhượng theo các quy định của pháp luật.

Luật Hoàng Anh