Người đại diện theo pháp luật của tổ chức tín dụng?

1.Căn cứ pháp lý

Tổ chức tín dụng là doanh nghiệp được thành lập theo quy định của pháp luật. Cũng như những doanh nghiệp khác, việc tham gia, thực hiện các giao dịch dân sự được thực hiện thông qua người đại diện theo pháp luật của tổ chức tín dụng đó. Điều 12 Luật các tổ chức tín dụng năm 2010 sửa đổi năm 2017 quy định về người đại diện theo pháp luật của tổ chức tín dụng như sau:

“Điều 12. Người đại diện theo pháp luật của tổ chức tín dụng
1. Người đại diện theo pháp luật của tổ chức tín dụng được quy định tại Điều lệ của tổ chức tín dụng và phải là một trong những người sau đây:
a) Chủ tịch Hội đồng quản trị hoặc Chủ tịch Hội đồng thành viên của tổ chức tín dụng;
b) Tổng giám đốc (Giám đốc) của tổ chức tín dụng.
2. Người đại diện theo pháp luật của tổ chức tín dụng phải cư trú tại Việt Nam, trường hợp vắng mặt ở Việt Nam phải ủy quyền bằng văn bản cho người khác là người quản lý, người điều hành của tổ chức tín dụng đang cư trú tại Việt Nam để thực hiện quyền, nghĩa vụ của mình”

2.Nội dung

Theo quy định của BLDS năm 2015 thì “đại diện là việc cá nhân, pháp nhân (sau đây gọi chung là người đại diện) nhân danh và vì lợi ích của cá nhân, pháp nhân khác (sau đây gọi chung là người được đại diện) xác lập, thực hiện giao dịch dân sự”. Khoản 1 Điều 12 Luật doanh nghiệp 2020 quy định:“người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp là cá nhân đại diện cho doanh nghiệp thực hiện các quyền và nghĩa vụ phát sinh từ giao dịch của doanh nghiệp, đại diện cho doanh nghiệp với tư cách người yêu cầu giải quyết việc dân sự, nguyên đơn, bị đơn, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan trước Trọng tài, Tòa án và các quyền, nghĩa vụ khác theo quy định của pháp luật”. Tổ chức tín dụng là một doanh nghiệp có tư cách pháp nhân, tham gia vào hoạt động kinh doanh cung cấp các sản phẩm, dịch vụ ngân hàng. Trong quá trình hoạt động cần thiết phải có người đứng ra đại diện cho tổ chức tín dụng đó cam kết thực hiện đầy đủ, đúng các quyền và nghĩa vụ phát sinh từ các giao dịch mà doanh nghiệp mình tham gia, đồng thời đại diện cho doanh nghiệp làm việc với cơ quan Nhà nước có thẩm quyền. 
Theo nguyên tắc chung, người đại diện theo pháp luật cho doanh nghiệp phải là một cá nhân. Căn cứ vào quy định trên người đại diện cho tổ chức tín dụng được xác định theo điều lệ của tổ chức nhưng phải là một trong những cá nhân sau:
-Một là, Chủ tịch Hội đồng quản trị hoặc Chủ tịch Hội đồng thành viên của tổ chức tín dụng. Theo quy định của Luật doanh nghiệp năm 2020 thì chỉ có công ty cổ phần mới có Hội đồng quản trị, còn Hội đồng thành viên là cơ quan thuộc công ty trách nhiệm hữu hạn. Theo đó, đối với các tổ chức tín dụng được thành lập dưới hình thức công ty cổ phần bao gồm ngân hàng thương mại, tổ chức tín dụng phi ngân hàng thì người đại diện theo pháp luật có thể là Chủ tịch Hội đồng quản trị. Hội đồng quản trị là cơ quan quản lý công ty, có toàn quyền nhân danh công ty để quyết định, thực hiện quyền và nghĩa vụ của công ty, trừ các quyền và nghĩa vụ thuộc thẩm quyền của Đại hội đồng cổ đông. Chủ tịch Hội đồng quản trị do Hội đồng quản trị bầu và trong số các thành viên. Chủ tịch là chức danh cao nhất trong Hội đồng quản trị của tổ chức tín dụng, mà Hội đồng quản trị có chức năng quản lý, điều hành doanh nghiệp. Do đó, Chủ tịch Hội đồng quản trị là người đại diện cho tổ chức tín dụng là hoàn toàn phù hợp. Còn đối với các tổ chức tín dụng được thành lập dưới hình thức công ty trách nhiệm hữu hạn như: tổ chức tín dụng liên doanh, tổ chức tín dụng 100% vốn nước ngoài, tổ chức tài chính vi mô thì người đại diện theo pháp luật là Chủ tịch Hội đồng thành viên. Hội đồng thành viên là cơ quan quyết định cao nhất của công ty, bao gồm tất cả thành viên công ty. Chủ tịch Hội đồng thành viên được bầu ra trong số các thành viên của Hội đồng thành viên, là người có quyền lực cao nhất. Hội đồng thành viên được nhân danh tổ chức tín dụng thực hiện các quyền và nghĩa vụ của doanh nghiệp. Với quyền lực tối cao, được quyết định các vấn đề liên quan đến hoạt động của tổ chức tín dụng, Chủ tịch Hội đồng thành viên với tư cách là cá nhân có quyền lực cao nhất của Hội đồng thành viên trở thành người đại diện theo pháp luật của tổ chức tín dụng. 
-Hai là, Tổng giám đốc (Giám đốc) của tổ chức tín dụng. Bản chất của quy định về việc tổ chức tín dụng phải có người đại diện vì, bản thân tổ chức tín dụng không thể tự mình quản lý, điều hành tổ chức, xác lập, thực hiện giao giao dịch dân sự, làm việc với các cơ quan có thẩm quyền. Mọi hoạt động đó được thực hiện thông qua hành vi của con người. Thông thường, đối với những doanh nghiệp kinh doanh, sản xuất khác, trường hợp có nhiều người đại diện thì bên cạnh người đại diện giữ các chức danh quan trọng trong công ty, thì có thể có thêm những người đại diện khác không giữ vị trí quan trọng trong công ty. Tuy nhiên, đối với tổ chức tín dụng, là doanh nghiệp hoạt động trong lĩnh vực ngân hàng, nguồn vốn kinh doanh chủ yếu là của khách hàng, hơn nữa hoạt động ngân hàng là hoạt động then chốt của nền kinh tế. Do đó, không được phép có sai sót trong hoạt động. Pháp luật quy định người đại diện phải là Chủ tịch Hội đồng quản trị hoặc Chủ tịch Hội đồng thành viên, hoặc Tổng giám đốc (Giám đốc) của tổ chức tín dụng đó. Đây đều là những người giữ vị trí quan trọng trong cơ cấu tổ chức của tổ chức tín dụng. Họ là vai trò là người điều hành, quản lý nội bộ tổ chức, quyết định các chính sách kinh doanh, hoạt động của tổ chức. Do đó, người đại diện cho tổ chức tín dụng bắt buộc phải là một trong các chủ thể này. Bên cạnh đó đốc những người này thường có kinh nghiệm thực tế, năng lực quản trị, quản lý doanh nghiệp, kinh doanh, trình độ chuyên môn cao.
Người đại diện theo pháp luật của tổ chức tín dụng phải cư trú tại Việt Nam, trường hợp vắng mặt ở Việt Nam phải ủy quyền bằng văn bản cho người khác là người quản lý, người điều hành của tổ chức tín dụng đang cư trú tại Việt Nam để thực hiện quyền, nghĩa vụ của mình. Đại diện là công việc của cá nhân nhân danh và vì lợi ích của tổ chức tín dụng thực hiện các giao dịch liên quan đến hoạt động của tổ chức và trực tiếp làm việc với các cơ quan nhà nước có thẩm quyền khi có công việc cần thiết. Do đó, người đại diện buộc phải cư trú tại Việt Nam, để thuận lợi trong việc thực hiện công việc đại diện của mình. Theo đó, nơi cư trú chính là chỗ ở hợp pháp mà cá nhân thường xuyên sinh sống. Nếu người đại diện sinh sống ở nước thì không thể thực hiện các công việc đại diện cho tổ chức tín dụng tại Việt Nam. Do đó, người đại diện buộc phải cư trú tại Việt Nam, trường hợp vắng mặt ở Việt Nam thì phải ủy quyền bằng văn bản cho người khác quản lý, điều hành tổ chức tín dụng đang cư trú tại Việt Nam. Quy định này đảm bảo công việc của tổ chức tín dụng không bị đình trệ khi vắng mặt người đại diện. Người đại diện phải chịu trách nhiệm với những công việc mà người quản lý, người điều hành được ủy quyền thực hiện.

Luật Hoàng Anh