Những thay đổi trong hoạt động tín dụng phải được Ngân hàng Nhà nước chấp thuận?

1.Căn cứ pháp lý

Trong quá trình hoạt động, các tổ chức tín dụng có quyền thay đổi các hoạt động, chính sách sao cho phù hợp với mục tiêu, chiến lược phát triển. Tuy nhiên, trong một số trường hợp, việc thay đổi nội dung trong quá trình hoạt động của tổ chức tín dụng có ảnh hưởng đến nội dung cơ bản trong Giấy phép đã được NHNN cấp, do đó phải được sự đồng ý của Ngân hàng Nhà nước. Cụ thể, Điều 29 Luật các tổ chức tín dụng năm 2010 sửa đổi năm 2017 quy định về những thay đổi phải được Ngân hàng Nhà nước chấp thuận như sau:

“Điều 29. Những thay đổi phải được Ngân hàng Nhà nước chấp thuận
1. Tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài phải được Ngân hàng Nhà nước chấp thuận bằng văn bản trước khi thực hiện các thủ tục thay đổi một trong những nội dung sau đây:
a) Tên, địa điểm đặt trụ sở chính của tổ chức tín dụng; tên, địa điểm đặt trụ sở của chi nhánh ngân hàng nước ngoài;
b) Mức vốn điều lệ, mức vốn được cấp, trừ trường hợp quy định tại khoản 3 Điều này;
c) Địa điểm đặt trụ sở chi nhánh của tổ chức tín dụng;
d) Nội dung, phạm vi và thời hạn hoạt động;
đ) Mua bán, chuyển nhượng phần vốn góp của chủ sở hữu; mua bán, chuyển nhượng phần vốn góp của thành viên góp vốn; mua bán, chuyển nhượng cổ phần của cổ đông lớn; mua bán, chuyển nhượng cổ phần dẫn đến cổ đông lớn thành cổ đông thường và ngược lại.
Trường hợp mua bán, chuyển nhượng phần vốn góp của tổ chức tín dụng là công ty trách nhiệm hữu hạn, bên mua, nhận chuyển nhượng phải đáp ứng điều kiện đối với chủ sở hữu, thành viên góp vốn theo quy định tại các điều 20, 70 và 71 của Luật này;
e) Tạm ngừng hoạt động kinh doanh từ 05 ngày làm việc trở lên, trừ trường hợp tạm ngừng hoạt động do sự kiện bất khả kháng;
g) Niêm yết cổ phiếu trên thị trường chứng khoán nước ngoài
2. Hồ sơ, trình tự, thủ tục chấp thuận thay đổi quy định tại khoản 1 Điều này và việc sửa đổi, bổ sung Giấy phép được thực hiện theo quy định của Ngân hàng Nhà nước
3. Việc thay đổi mức vốn điều lệ, chuyển nhượng phần vốn góp của thành viên góp vốn của quỹ tín dụng nhân dân được thực hiện theo quy định của Ngân hàng Nhà nước
4. Khi được chấp thuận thay đổi một hoặc một số nội dung quy định tại khoản 1 Điều này, tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài phải:
a) Sửa đổi, bổ sung Điều lệ của tổ chức tín dụng phù hợp với thay đổi đã được chấp thuận;
b) Đăng ký với cơ quan nhà nước có thẩm quyền về những thay đổi quy định tại khoản 1 Điều này;
c) Công bố nội dung thay đổi quy định tại các điểm a, b, c và d khoản 1 Điều này trên các phương tiện thông tin của Ngân hàng Nhà nước và một tờ báo viết hằng ngày trong 03 số liên tiếp hoặc báo điện tử của Việt Nam trong thời hạn 07 ngày làm việc, kể từ ngày được Ngân hàng Nhà nước chấp thuận"

2.Nội dung

2.1.Thẩm quyền của NHNN

NHNN Việt Nam là ngân hàng trung ương của Việt Nam trực thuộc Chính phủ. NHNN đảm trách nhiệm liên quan đến lĩnh vực tài chính-tiền tệ như: phát hành, quản lý tiền tệ; tham mưu các chính sách liên quan đến tỷ giá, lãi suất…; xem xét việc thành lập các ngân hàng và tổ chức tín dụng; quản lý hệ thống tín dụng…Các nội dung liên quan đến kinh doanh, hoạt động của tổ chức tín dụng do NHNN phê duyệt. Do đó, khi tổ chức tín dụng thay đổi nội dung trong quá trình vận hành, phát triển tổ chức thì cũng cần có sự chấp thuận của NHNN. Để đảm bảo tính pháp lý, việc chấp thuận của NHNN được lập thành văn bản.
NHNN còn có quyền quyết định đến nội dung hồ sơ, trình tự, thủ tục chấp thuận những thay đổi của tổ chức tín dụng và việc sửa đổi, bổ sung Giấy phép thành lập và hoạt động của tổ chức tín dụng đã được cấp. 

2.2.Những nội dung thay đổi cần có sự chấp thuận của NHNN

Căn cứ vào quy định trên, những thay đổi của tổ chức tín dụng cần có sự chấp thuận của NHNN là những nội dung cơ bản được ghi nhận trong Giấy phép thành lập và hoạt động mà NHNN đã cấp. Việc thay đổi những nội dung này làm thay đổi những nội dung trong Giấy phép, vì vậy cần thiết phải có sự chấp thuận của NHNN trước khi tổ chức có thể tiến hành thay đổi những nội dung đó trên thực tế. Cụ thể:
-Tên, địa điểm đặt trụ sở chính của tổ chức tín dụng; tên, địa điểm đặt trụ sở của chi nhánh ngân hàng nước ngoài. Tên là cơ sở để phân biệt các tổ chức tín dụng với nhau, là dấu hiệu nhận biết tổ chức tín dụng trên thị trường. Địa điểm đặt trụ sở chính là địa điểm liên lạc của doanh nghiệp trên lãnh thổ Việt Nam, được xác định theo đơn vị hành chính. Tên và địa điểm đặt trụ sở chính có vai trò quan trọng trong việc xác minh danh tính của tổ chức tín dụng tránh việc bị nhầm lẫn, bên cạnh đó đây còn là căn cứ quan trọng để cơ quan Nhà nước có thẩm quyền tiến hành quản lý, kiểm soát hoạt động của tổ chức tín dụng. Vì vậy, khi thay đổi tên và địa điểm đặt trụ sở, tổ chức tín dụng phải được sự chấp thuận của NHNN
-Mức vốn điều lệ, mức vốn được cấp. Mức vốn điều lệ, mức vốn được cấp là căn cứ để xác định năng lực kinh doanh hoạt động ngân hàng của tổ chức tín dụng. Theo nguyên tắc chung, mức vốn điều lệ, mức vốn được cấp tối thiểu bằng với mức vốn pháp định mà pháp luật quy định. Việc thay đổi mức vốn điều lệ, vốn được cấp làm thay đổi quy mô của tổ chức, có thể tăng thêm so với mức vốn ban đầu cũng có thể ít hơn. Để tránh trường hợp vốn điều lệ, vốn được cấp thay đổi thấp hơn sơ với vốn pháp định, pháp luật đã quy định ký thay đổi mức vốn cần phải có sự phê duyệt của NHNN. Trừ trường hợp đối với quỹ tín dụng nhân dân, việc thay đổi vốn điều lệ và chuyển nhượng phần vốn góp của các thành viên góp vốn được thực hiện theo quy định của NHNN, cụ thể:
(1) Việc chuyển nhượng vốn góp của thành viên góp vốn của quỹ tín dụng nhân dân phải đảm bảo các quy định của Ngân hàng Nhà nước về quỹ tín dụng nhân dân.
(2) Quỹ tín dụng nhân dân phải báo cáo Ngân hàng Nhà nước chi nhánh nơi đặt trụ sở chính về việc chuyển nhượng Phần vốn góp đối với thành viên có tỷ lệ vốn góp từ 5% đến 10% vốn Điều lệ của quỹ tín dụng nhân dân trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày hoàn thành việc chuyển nhượng.
-Địa điểm đặt trụ sở chi nhánh của tổ chức tín dụng. Chi nhánh là đơn vị phụ thuộc của tổ chức tín dụng, có nhiệm vụ thực hiện một phần hoặc toàn bộ chức năng của doanh nghiệp. Địa điểm đặt chi nhánh có vai trò trong việc cung cấp dịch vụ, sản phẩm của tổ chức tín dụng cho khách hàng ở nhiều nơi khác nhau. Hoạt động của chi nhánh chịu sự điều chỉnh của pháp luật, theo đó, một tổ chức tín dụng có thể đặt một hoặc nhiều chi nhánh ở nhiều nơi khác nhau. Việc thay đổi địa điểm đặt chi nhánh phải thông báo cho NHNN và được sự chấp thuận của NHNN. 
-Nội dung, phạm vi và thời hạn hoạt động. Đây là những nội dung liên quan đến toàn bộ quá trình kinh doanh, hoạt động của tổ chức tín dụng. Theo đó, mỗi tổ chức tín dụng chỉ được kinh doanh những nội dung trong phạm vi mà pháp luật quy định. Trường hợp hoạt động của tổ chức tín dụng vượt quá phạm vi pháp luật cho phép hay kinh doanh những nội không có trong Giấy phép, bị xem là vi phạm pháp luật và làm ảnh hưởng đến quyền lợi của khách hàng. Do đó, khi tổ chức tín dụng muốn mở rộng hoặc cắt giảm phạm vi, nội dung hoạt động thì phải có sự đồng ý bằng văn bản của NHNN. Bên cạnh đó, thời hạn hoạt động được ghi nhận trong Giấy phép, khi thay đổi phải có sự đồng ý của NHNN, để tránh việc vượt quá thời hạn pháp luật quy định. Ví dụ: thời hạn hoạt động tối đa của tổ chức tín dụng phi ngân hàng là 50 năm, khi thay đổi thời hạn đã đăng ký ban đầu, NHNN phải xem xét để không vượt quá thời hạn tối đa này.
-Mua bán, chuyển nhượng phần vốn góp của chủ sở hữu; mua bán, chuyển nhượng phần vốn góp của thành viên góp vốn; mua bán, chuyển nhượng cổ phần của cổ đông lớn; mua bán, chuyển nhượng cổ phần dẫn đến cổ đông lớn thành cổ đông thường và ngược lại. Trường hợp mua bán, chuyển nhượng phần vốn góp của tổ chức tín dụng là công ty trách nhiệm hữu hạn, bên mua, nhận chuyển nhượng phải đáp ứng điều kiện đối với chủ sở hữu, thành viên góp vốn theo quy định.
-Tạm ngừng hoạt động kinh doanh từ 05 ngày làm việc trở lên. Tạm ngưng hoạt động là việc tổ chức tín dụng tạm thời dừng các hoạt động giao dịch, kinh doanh trong một quãng thời gian nhất định. Thông thường, tổ chức tín dụng không được tạm ngưng quá một ngày làm việc. Tuy nhiên, trên thực tế khi hoạt động dưới sự tác động của nhiều yếu tố, không tránh khỏi việc xảy ra trường hợp đột xuất khiến cho các tổ chức tín dụng phải tạm ngưng hoạt động trong thời hạn dài hơn một ngày. Để linh động cho các tổ chức tín dụng trong quá trình hoạt động, pháp luật cho phép các tổ chức tín dụng được phép tạm ngưng hoạt động kinh doanh từ 05 ngày làm việc trở lên nhưng phải có sự đồng ý của NHNN. NHNN ra quyết định bằng văn bản trên cơ sở xem xét các yếu tố tác động dẫn đến tạm ngưng hoạt động mà tổ chức tín dụng đưa ra. Trừ trường hợp tạm ngừng hoạt động do sự kiện bất khả kháng như thiên tai: bão, lũ..; đình công; dịch bệnh…
-Niêm yết cổ phiếu trên thị trường chứng khoán nước ngoài. Niêm yết chứng khoán là quá trình định danh các chứng khoán đáp ứng đủ tiêu chuẩn được giao dịch trên Sở giao dịch chứng khoán. Niêm yết chứng khoán bao gồm cả việc niêm yết tên tổ chức phát hành và giá chứng khoán. Việc niêm yết cổ phiếu trên thị trường chứng khoán nước ngoài là kênh huy động nguồn vốn lớn và dài hạn cho các tổ chức tín dụng. Tuy nhiên, không phải lúc nào việc niêm yết chứng khoán tại thị trường nước ngoài cũng đem lại lợi nhuận cho các tổ chức tín dụng, và không phải lúc nào cũng thu hút được nguồn vốn lớn hơn thị trường trong nước. Bên cạnh đó, sàn giao dịch chứng khoán nước ngoài cũng đòi hỏi nhiều điều kiện đối với công ty niêm yết chứng khoán, các tổ chức tín dụng sẽ phải chịu gánh nặng về công bố thông tin cũng như tuân thủ nhiều chuẩn mức khác. Do đó, việc niêm yết cổ phiếu tại thị trường chứng khoán nước ngoài đòi hỏi các tổ chức tín dụng phải phân tích kỹ lưỡng và có sự chấp thuận của NHNN.

2.3.Nghĩa vụ của tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài khi thay đổi nội dung đã đăng ký

Khi đã được NHNN ra quyết định bằng văn bản đồng ý được thay đổi những nội dung trên, tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài có các nghĩa sau:
-Sửa đổi, bổ sung Điều lệ của tổ chức tín dụng phù hợp với thay đổi đã được chấp thuận. Điều lệ được xây dựng trên cơ sở thỏa thuận giữa các thành viên và phải phù hợp với các quy định pháp luật. Điều lệ là xương sống cho mọi hoạt động của tổ chức tín dụng, vì vậy nó phải được thay đổi cho phù hợp với những thay đổi đã được chấp thuận.
-Đăng ký với cơ quan nhà nước có thẩm quyền về những thay đổi đã được NHNN phê duyệt.
-Tên, địa điểm đặt trụ sở chính, mức vốn điều lệ, địa điểm đặt chi nhánh và nội dung, phạm vi, thời hạn hoạt động là những thông tin liên quan đến quyết định đầu tư của các nhà đầu tư và giao dịch của khách hàng với tổ chức tín dụng. Do đó, việc thay đổi những nội dung trên phải được công bố công khai để mọi người dân đều được hiết. Việc công bố thông tin được thực hiện trên các phương tiện thông tin của Ngân hàng Nhà nước và một tờ báo viết hằng ngày trong 03 số liên tiếp hoặc báo điện tử của Việt Nam trong thời hạn 07 ngày làm việc, kể từ ngày được Ngân hàng Nhà nước chấp thuận.

Luật Hoàng Anh