Quy định về ngân hàng chính sách?

1.Căn cứ pháp lý

Bên cạnh các ngân hàng thương mại hoạt động, kinh doanh nhằm tìm kiếm lợi nhuận thì ngân hàng chính sách được thành lập và hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận, mà để Nhà nước thực hiện các chính sách kinh tế-xã hội. Điều 17 Luật các tổ chức tín dụng năm 2010 sửa đổi năm 2017 quy định về ngân hàng chính sách như sau:

“Điều 17: Ngân hàng chính sách
1. Chính phủ thành lập ngân hàng chính sách hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận nhằm thực hiện các chính sách kinh tế - xã hội của Nhà nước.
2. Chính phủ quy định về tổ chức và hoạt động của ngân hàng chính sách.
3.Ngân hàng chính sách phải thực hiện kiểm soát nội bộ, kiểm toán nội bộ; xây dựng, ban hành quy trình nội bộ về các hoạt động nghiệp vụ; thực hiện chế độ báo cáo thống kê, báo cáo hoạt động và hoạt động thanh toán theo quy định của Ngân hàng Nhà nước”

2.Nội dung

2.1.Khái quát chung

Ngân hàng chính sách là tổ chức tín dụng hoạt động không vì mục tiêu lợi nhuận. Theo đó, ngân hàng chính sách được Chính phủ thành lập nhằm thực hiện các chính sách kinh tế-xã hội. Thông qua hoạt động của ngân hàng chính sách,Nhà nước tiến hành thực hiện các chính sách nhằm nâng cao chất lượng đời sống cho người dân, góp phần thúc đẩy kinh tế ở những nơi nghèo khó có cơ hội phát triển. Đối tượng mà ngân hàng chính sách hướng đến là người nghèo, người khó khăn…tại các vùng nông thôn, miền núi có nhu cầu sản xuất, kinh doanh, tu sửa nhà cửa…nhưng không đủ vốn. Bằng hình thức cho vay thông quan ngân hàng chính sách, mà nhà nước có thể dễ dàng thực hiện các biện pháp xóa đói, giảm nghèo, cải thiện đời sống cho người dân. Mặc dù Hoạt động cho vay là nghiệp vụ chung của cả các ngân hàng thương mại hay các các tổ chức tín dụng khác, tuy nhiên những tổ chức này hoạt động vì mục đích lợi nhuận, do đó, lãi suất cho vay thường cao. Mà đối tượng đi vay là những người nghèo, có thu nhập thấp, vì vậy, ngân hàng chính sách ra đời với mức lãi suất cho vay thấp mang tính hỗ trợ, đã giải quyết được nhu cầu vay vốn của những đối tượng này. Với các sản phẩm vay vốn đa dạng như: cho vay hộ nghèo, cận nghèo, học sinh-sinh viên…Ngân hàng chính sách đã thúc đẩy sự phát triển của nền kinh tế, góp phần cải thiện đời sống cho người dân.
Ngân hàng chính sách được thành lập theo quy định của Chính phủ, do đó, tổ chức và hoạt động cũng phải tuân theo quy định mà Chính phủ ban hành. Theo đó, NHCSXH được tổ chức theo 3 cấp: Hội sở chính ở Trung ương, Chi nhánh ở cấp tỉnh, Phòng giao dịch ở cấp huyện. Mỗi cấp đều có bộ máy quản trị và bộ máy điều hành tác nghiệp: Bộ máy quản trị, gồm: Hội đồng quản trị và bộ máy giúp việc ở Trung ương; Ban đại diện Hội đồng quản trị ở cấp tỉnh, cấp huyện; Bộ máy điều hành tác nghiệp bao gồm: Hội sở chính ở Trung ương; Sở giao dịch, Trung tâm Đào tạo, Trung tâm Công nghệ thông tin; 63 Chi nhánh cấp tỉnh và 631 Phòng giao dịch cấp huyện[1]

2.2.Nghĩa vụ

Ngân hàng chính sách phải thực hiện kiểm soát nội bộ, kiểm toán nội bộ. Kiểm soát nội bộ là việc nắm bắt, quản lý, chi phối các hoạt động, nội quy chính sách của tổ chức, nỗ lực của các thành viên nhằm đảm bảo cho tổ chức đó hoạt động hiệu quả và đạt được mục đích đề ra. Hoạt động kiểm soát không đo đếm kết quả dựa trên các con số tăng trưởng, mà chỉ giám sát nhân viên, chính sách, hệ thống, phòng ban của ngân hàng đang vận hành ra sao và, nếu vẫn giữ nguyên cách làm đó, thì có khả năng hoàn thành kế hoạch không. Đối tượng bị kiểm soát là các công việc nội bộ, do đó, bản thân ngân hàng phải tự mình thực hiện việc kiểm soát nội bộ để bảo đảm vận hành tốt hoạt động của ngân hàng. Bên cạnh đó, ngân hàng chính sách phải đồng thời kết hợp công tác kiểm toán nội bộ. Theo đó, Kiểm toán nội bộ là việc rà soát, đánh giá độc lập, khách quan đối với hệ thống kiểm soát nội bộ; đánh giá độc lập về tính thích hợp và tuân thủ quy định, chính sách nội bộ, thủ tục, quy trình đã được thiết lập trong tổ chức tín dụng, chi nhánh ngân hàng nước ngoài; đưa ra kiến nghị nhằm nâng cao hiệu quả của các hệ thống, quy trình, quy định, góp phần bảo đảm tổ chức tín dụng hoạt động an toàn, hiệu quả, đúng pháp luật[2]. Kiểm toán nội bộ là công cụ đắc lực trong việc giảm thiểu rủi ro trong hoạt động ngân hàng, quản lý hoạt động của ban lãnh đạo, cũng đổi mới tư duy, chính sách, cải tiến các phương pháp, cách thức hoạt động của ngân hàng chính sách. Do đó, kiểm soát và kiểm toán nội bộ đã trở thành những bộ phận, công việc không thể thiết trong hoạt động của ngân hàng chính sách nói riêng, các doanh nghiệp nói chung.
Xây dựng, ban hành quy trình nội bộ về các hoạt động nghiệp vụ. Để thống nhất hoạt động trong  một tổ chức, việc xây dựng và ban hành quy trình về các hoạt động nghiệp vụ và công khai nội bộ là điều không thể thiếu. Các phòng ban, nhân viên dựa trên cơ sở những nội dung đã được ban hành để thực hiện theo. 
Công khai báo cáo thống kê, báo cáo hoạt động và hoạt động thanh toán theo quy định của ngân hàng Nhà nước. Trong đó, báo cáo thống kê bao gồm các nội dung cơ bản như: tổng tài sản có, vốn điều lệ, tỷ lệ vốn ngắn hạn cho vay trung, dài hạn, tỷ lệ dư nợ cho vay so với tổng tiền gửi. Báo cáo hoạt động là báo cáo lãi lỗ, tình hình kinh doanh trong từng kỳ kế toán. Những báo cáo trên cùng với hoạt động thanh toán của ngân hàng phải được công khai theo quy định chung của NHNN. 

Luật Hoàng Anh

[1] https://vbsp.org.vn/gioi-thieu/co-cau-to-chuc.html, truy cập ngày 06/10/2021.
[2]https://nganhangphapluat.thukyluat.vn/tu-van-phap-luat/tien-te--ngan-hang/kiem-toan-noi-bo-cua-to-chuc-tin-dung-chi-nhanh-ngan-hang-nuoc-ngoai-231580, truy cập ngày 06/10/2021.