Quy định về xét duyệt cấp tín dụng và kiểm tra sử dụng tiền vay?

1.Căn cứ pháp lý

Xét duyệt cấp tín dụng, kiểm tra sử dụng tiền vay là các bước thuộc quy trình cấp tín dụng của các tổ chức tín dụng. Trong quy trình tín dụng thì đây là các bước có ý nghĩa quan trọng trong việc xác định khả năng tài chính của khách hàng, đồng thời đảm bảo an toàn cho khoản vay cũng như khả năng thu hồi nợ. Theo đó, việc xét duyệt cấp tín dụng và kiểm tra sử dụng tiền vay phải được thực hiện dựa trên những nguyên tắc chung của pháp luật. Cụ thể, Điều 94 Luật các tổ chức tín dụng năm 2010 sửa đổi năm 2017 quy định như sau:

“Điều 94. Xét duyệt cấp tín dụng, kiểm tra sử dụng tiền vay
1. Tổ chức tín dụng phải yêu cầu khách hàng cung cấp tài liệu chứng minh phương án sử dụng vốn khả thi, khả năng tài chính của mình, mục đích sử dụng vốn hợp pháp, biện pháp bảo đảm tiền vay trước khi quyết định cấp tín dụng.
2. Tổ chức tín dụng phải tổ chức xét duyệt cấp tín dụng theo nguyên tắc phân định trách nhiệm giữa khâu thẩm định và quyết định cấp tín dụng.
3. Tổ chức tín dụng có quyền, nghĩa vụ kiểm tra, giám sát việc sử dụng vốn vay và trả nợ của khách hàng.
4. Tổ chức tín dụng có quyền yêu cầu khách hàng vay báo cáo việc sử dụng vốn vay và chứng minh vốn vay được sử dụng đúng mục đích vay vốn”

2.Nội dung

Quy trình tín dụng là bảng tổng hợp mô tả các công việc mà tổ chức tín dụng phải thực hiện từ khi tiếp nhận hồ sơ vay vốn của một khách hàng cho đến khi quyết định cho vay, giải ngân, thu nợ và thành lý hợp đồng tín dụng. Mỗi tổ chức tín dụng có thể áp dụng quy trình tín dụng khác nhau, các nghiệp vụ khác nhau để xây dựng quy trình tín dụng chuẩn, phù hợp, an toàn. Tuy nhiên, về cơ bản các bước xét duyệt cấp tín dụng và kiểm tra sử dụng tiền vay là công đoạn mà tổ chức tín dụng nào cũng phải thực hiện, nếu có sự khác nhau thì đó chính là công việc cụ thể để tiến hành các bước này mà thôi. Xét duyệt cấp tín dụng là việc tổ chức tín dụng tiếp cận, phân tích thông tin khách hàng, thẩm định tài sản bảo đảm và khả năng trả nợ của khách hàng đó, nếu đảm bảo yêu cầu thì quyết định cấp tín dụng, nếu không đáp ứng yêu cầu thì tổ chức tín dụng từ chối cấp. Kiểm tra sử dụng tiền vay là công đoạn sau khi cấp tín dụng, nhằm mục đích kiểm tra, giám sát việc sử dụng vốn vay thực tế của khách hàng, hiện trạng tài sản đảm bảo, tình hình tài chính của khách hàng,... để đảm bảo khả năng thu nợ. Theo đó, khi xét duyệt cấp tín dụng, kiểm tra sử dụng tiền vay tổ chức tín dụng phải đảm bảo các yếu tố sau:
-Tổ chức tín dụng phải yêu cầu khách hàng cung cấp tài liệu chứng minh phương án sử dụng vốn khả thi, khả năng tài chính của mình, mục đích sử dụng vốn hợp pháp, biện pháp bảo đảm tiền vay trước khi quyết định cấp tín dụng. Đây là bước đầu tiền khi xem xét và quyết định có cấp tín dụng hay không. Hoạt động ngân hàng chủ yếu dựa trên nguồn tiền của chủ thể khác, do đó, việc đảm bảo khả năng trả nợ của khách hàng vay vốn có ý nghĩa vô cùng quan trọng. Tổ chức tín dụng yêu cầu khách hàng cung cấp các thông tin như:
1. Tài liệu chứng minh phương án sử dụng vốn khả thi. Thông thường, thông tin này áp dụng với khách hàng vay vốn đề đầu tư, sản xuất, kinh doanh. Công việc kinh doanh mà khách hàng chuẩn bị thực hiện được xem là một trong số những nguồn trả nợ cho tổ chức tín dụng. Phương án sử dụng vốn khả thi mới đảm bảo đem lại lợi nhuận cho khách hàng, từ đó, tạo nguồn tiền đề thanh toán khoản vay. Đối với một phương án kinh doanh không khả thi, khách hàng có thể bị phá sản, điều đó làm cho khả năng thu hồi nợ kém.
2. Khả năng tài chính. Khả năng tài chính của chủ thể chính là nguồn thu nhập hợp pháp, đều đặn hàng tháng của chính chủ thể đó. Để được vay vốn tại các tổ chức tín dụng, khách hàng phải chứng minh được nguồn thu nhập hợp pháp của mình, đó là căn cứ để thanh toán tiền gốc và lãi khi đến hạn. Dựa vào khả năng tài chính của từng khách hàng mà mức tín dụng được cấp có thể có sự chênh lệch, theo đó, khả năng tài chính tốt thì mức độ tin tưởng càng cao dẫn đến hạn mức cấp tín dụng lớn, nếu ngược lại thì hạn mức tín dụng sẽ thấp hơn. Trường hợp khả năng tài chính không có hoặc quá ít, tổ chức tín dụng có thể từ chối cấp tín dụng để đảm bảo an toàn.
3. Mục đích sử dụng vốn hợp pháp. Khách hàng có thể vay vốn đề tiêu dùng, kinh doanh, sản xuất…Tuy nhiên phải đảm bảo mục đích vay hợp pháp. Tức, sử dụng vốn vay đó vào những công việc mà pháp luật không cấm. VD mục đích vay vốn bất hợp pháp như: vay vốn để mở xưởng sản xuất ma túy; vay vốn mua máy móc, thiết bị để săn bắt động vật quý hiếm…
4. Biện pháp bảo đảm tiền tiến vay. Biện pháp bảo đảm tiền vay là hình thức áp dụng để đảm bảo khả năng chi trả của khách hàng., một số biện pháp bảo đảm mà các tổ chức tín dụng áp dụng như: thế cấp, bảo lãnh, tín chấp…Mục đích biện pháp bảo đảm nhằm giúp tổ chức tín dụng thu hồi được khoản nợ trong trường hợp khách hàng mất khả năng chi trả.
-Tổ chức tín dụng phải tổ chức xét duyệt cấp tín dụng theo nguyên tắc phân định trách nhiệm giữa khâu thẩm định và quyết định cấp tín dụng. Thông qua việc thẩm định độ an toàn của hồ sơ vay vốn, tổ chức tín dụng ra quyết định cấp tín dụng hoặc không. Như vậy, việc quyết định cấp tín dụng phụ thuộc hoàn toàn vào khâu thẩm định. Do đó, việc phân tích tín dụng phải được thực hiện nghiêm ngặt. Không chỉ dựa trên những thông tin mà khách hàng cung cấp, vì theo tâm lý người đi vay chỉ kê khai những gì có lợi cho mình thậm chí là cung cấp thông tin không đúng sự thật. Vậy nên, tổ chức tín dụng phải phân tích, tìm hiểu, xác minh thông tin qua nhiều kênh khác nhau. Mục đích của khâu thẩm định là nhằm hạn chế tình trạng thông tin không cân xứng, đánh giá chính sách mức độ rủi ro của khách hàng, đánh giá chính xác nhu cầu vay vốn. 
-Tổ chức tín dụng có quyền, nghĩa vụ kiểm tra, giám sát việc sử dụng vốn vay và trả nợ của khách hàng. Sau khi đã thẩm định và quyết định cấp tín dụng cũng không đồng nghĩa với việc khoản vay đã an toàn. Trong quá trình sử dụng hoàn toàn có thể xuất hiện các rủi ro như: việc kinh doanh, sản xuất của khách hàng có nguy cơ phá sản; tài sản đảm bảo có thể bị khách hàng sử dụng vào các giao dịch khác; thay đổi mục đích sử dụng vốn vay khác với mục đích ban đầu…Điều đó làm ảnh hưởng đến khả năng thu hồi nợ của tổ chức tín dụng. Vì vậy, tổ chức tín dụng cần kiểm tra, giám sát, theo dõi khoản vay, xếp hạng tín dụng theo mức độ rủi ro. Kiểm tra, giám sát việc sử dụng vốn vay và trả nợ của khách hàng hiệu quả sẽ làm giảm tổn thất tín dụng thông qua việc phát hiện và đánh giá vấn đề sớm nhất có thể. Đồng thời, nó cũng giúp phát hiện những cơ hội kinh doanh mới.
-Tổ chức tín dụng có quyền yêu cầu khách hàng vay báo cáo việc sử dụng vốn vay và chứng minh vốn vay được sử dụng đúng mục đích vay vốn. Trong quá trình giám sát, tổ chức tín dụng có thể kiểm tra đánh giá việc sử dụng vốn vay của khách hàng bằng cách yêu cầu khách hàng vay báo cáo việc sử dụng vốn vay và chứng minh vốn vay được sử dụng đúng mục đích vay vốn. Thông thường thì việc yêu cầu chỉ áp dụng đối với khoản vay sản xuất, kinh doanh, đầu tư lớn.

Luật Hoàng Anh