Tổ chức tín dụng được tổ chức dưới những hình thức nào?

1.Căn cứ pháp lý

Tổ chức tín dụng là doanh nghiệp thực hiện một, một số hoặc tất cả các hoạt động của ngân hàng. Để hoạt động, tổ chức tín dụng phải được thành lập dưới một hình thức tổ chức nhất định. Tùy thuộc vào từng loại hình tổ chức tín dụng, quy mô, phạm vi hoạt động mà mỗi tổ chức được thành lập dưới một hình thức khác nhau theo nguyên tắc chung của pháp luật. Điều 6 Luật tổ chức tín dụng năm 2010 sửa đổi năm 2017 quy định về hình thức tổ chức của tổ chức tín dụng như sau:

“Điều 6. Hình thức tổ chức của tổ chức tín dụng
1. Ngân hàng thương mại trong nước được thành lập, tổ chức dưới hình thức công ty cổ phần, trừ trường hợp quy định tại khoản 2 Điều này.
2. Ngân hàng thương mại nhà nước được thành lập, tổ chức dưới hình thức công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên do Nhà nước sở hữu 100% vốn điều lệ.
3. Tổ chức tín dụng phi ngân hàng trong nước được thành lập, tổ chức dưới hình thức công ty cổ phần, công ty trách nhiệm hữu hạn.
4. Tổ chức tín dụng liên doanh, tổ chức tín dụng 100% vốn nước ngoài được thành lập, tổ chức dưới hình thức công ty trách nhiệm hữu hạn.
5. Ngân hàng hợp tác xã, quỹ tín dụng nhân dân được thành lập, tổ chức dưới hình thức hợp tác xã.
6. Tổ chức tài chính vi mô được thành lập, tổ chức dưới hình thức công ty trách nhiệm hữu hạn”

2.Nội dung

Hình thức tổ chức của ảnh hưởng trực tiếp đến việc hình thành cơ cấu tổ chức bộ máy quản lý, điều hành của tổ chức tín dụng. Thông thường, yếu tố này tác động có tính chất bắt buộc đến việc phải thiết kế bộ máy quản trị theo những tiêu chuẩn nhất định. Mỗi hình thức tổ chức đòi hỏi cá nhân, tổ chức thành lập phải đáp ứng các điều kiện khác nhau. Bên cạnh đó, hoạt động tín dụng là hoạt động đặc thù, tổ chức tín dụng bao gồm nhiều loại hình khác nhau: ngân hàng, tổ chức tín dụng phi ngân hàng, tổ chức tài chính vi mô và quỹ tín dụng nhân dân. Mà mỗi loại hình có những đặc điểm, tính chất, phương thức hoạt động riêng. Vì vậy, ngoài việc đáp ứng các điều kiện chung về điều kiện thành lập, mỗi loại hình tổ chức tín dụng chỉ được thành lập dưới những hình thức tổ chức nhất định theo quy định của pháp luật, cụ thể:
-Một là, ngân hàng thương mại trong nước. Ngân hàng thương mại là loại hình ngân hàng được thực hiện tất cả các hoạt động ngân hàng và các hoạt động kinh doanh khác và nhằm mục tiêu lợi nhuận. Dựa theo hình thức sở hữu ngân hàng thương mại trong nước được chia làm các loại: ngân hàng thương mại quốc doanh, ngân hàng thương mại cổ phần. Căn cứ vào chủ sở hữu, các ngân hàng thương mại trong nước có sự khác nhau về hình thức tổ chức:
(1) Ngân hàng thương mại quốc doanh là ngân hàng được thành lập từ vốn thuộc Ngân sách nhà nước, do Nhà nước làm chủ sở hữu với 100% vốn điều lệ. Ngân hàng thương mại nhà nước là trụ cột của nền kinh tế, do Nhà nước làm chủ sở hữu, trực tiếp quản lý, điều hành. Do đó, ngân hàng thương mại nhà nước được thành lập dưới hình thức công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên, là loại hình công ty chỉ có duy nhất một chủ sở hữu và chịu trách nhiệm trong phạm vi vốn góp của mình. Hiện nay các ngân hàng nằm trong hệ thống ngân hàng quốc doanh gồm: ngân hàng Agribank, ngân hàng GP Bank, ngân hàng Oceanbank và ngân hàng CB.
(2) Ngân hàng thương mại cổ phần. Các ngân hàng thương mại cổ phần được thành lập, tổ chức dưới hình thức công ty cổ phần. Ngân hàng thương mại cổ phần là ngân hàng được thành lập từ vốn góp của các cổ đông, kinh doanh đa năng. Vì hình thành dựa trên vốn góp của các nhiều chủ sở hữu khác nhau, vậy nên, ngân hàng thương mại cổ phần được thành lập dưới hình thức công ty cổ phần, là công ty được hình thành dựa trên vốn góp của các cổ đông và mỗi cổ đông chịu trách nhiệm bằng toàn bộ số vốn góp của mình. Ngân hàng thương mại cổ phần được thành lập dưới hình thức công ty cổ phần mà không phải công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên bởi, cách thức hoạt động của công ty cổ phần phù hợp phương thức kinh doanh của các ngân hàng hơn. Theo đó, ngân hàng có thể đầu tư, huy động vốn bằng cách bán cổ phần ra thị trường, mà công ty trách nhiệm hữu hạn hai thành viên thì không thể làm được điều đó. Một số ngân hàng thương mại cổ phần hiện này như: ngân hàng TMCP ABC, ngân hàng TMCP Seabank, ngân hàng TMCP Techcombank,…Trên thực tế, còn có ngân hàng thương mại tư nhân là ngân hàng do một cá nhân thành lập bằng vốn góp của chính cá nhân đó, tuy nhiên loại hình ngân hàng tư nhân theo cách tiếp cận này chưa xuất hiện tại Việt Nam, do đó, chưa có quy định pháp luật điều chỉnh. 
-Hai là, tổ chức tín dụng phi ngân hàng. Tổ chức tín dụng phi ngân hàng là loại hình tổ chức tín dụng được thực hiện một hoặc một số hoạt động ngân hàng theo quy định của LTCTD, trừ các hoạt động nhận tiền gửi của cá nhân và cung ứng các dịch vụ thanh toán qua tài khoản của khách hàng. Tổ chức tín dụng phi ngân hàng bao gồm công ty tài chính, công ty cho thuê tài chính và các tổ chức tín dụng phi ngân hàng khác. Tổ chức tín dụng phi ngân hàng được thành lập dưới hình thức công ty trách nhiệm hữu hạn một hoặc hai thành viên và công ty cổ phần. Hoạt động của tổ chức tín dụng phi ngân hàng không đa dạng như ngân hàng, mỗi loại hình chỉ được thực hiện một hoặc một số hoạt động ngân hàng nhất định. Do đó, các chủ sở hữu có thể tự do lựa chọn loại hình tổ chức phù hợp với hoạt động của mình.
-Ba là, tổ chức tín dụng liên doanh, tổ chức tín dụng 100% vốn nước ngoài. Ngân hàng liên doanh là ngân hàng được thành lập tại Việt Nam bằng vốn góp của một hoặc nhiều ngân hàng Việt Nam và một hoặc nhiều ngân hàng nước ngoài, trên cơ sở hợp đồng liên doanh. Tổ chức tín dụng nước ngoài là tổ chức tín dụng được thành lập ở nước ngoài theo quy định của pháp luật nước ngoài. Tổ chức tín dụng nước ngoài được hiện diện thương mại tại Việt Nam dưới hình thức văn phòng đại diện, ngân hàng liên doanh, ngân hàng 100% vốn nước ngoài, chi nhánh ngân hàng nước ngoài, công ty tài chính liên doanh, công ty tài chính 100% vốn nước ngoài, công ty cho thuê tài chính liên doanh, công ty cho thuê tài chính 100% vốn nước ngoài. Theo đó, tổ chức tín dụng liên doanh và tổ chức tín dụng 100% vốn nước ngoài được thành lập, tổ chức dưới hình thức công ty trách nhiệm hữu hạn.
-Bốn là, ngân hàng hợp tác xã, quỹ tín dụng nhân dân. Ngân hàng hợp tác xã là ngân hàng của tất cả các quỹ tín dụng nhân dân do các quỹ tín dụng nhân dân và một số pháp nhân góp vốn thành lập theo quy định của LTCTD nhằm mục tiêu chủ yếu là liên kết hệ thống, hỗ trợ tài chính, điều hòa vốn trong hệ thống các quỹ tín dụng nhân dân. Quỹ tín dụng nhân dân là tổ chức tín dụng do các pháp nhân, cá nhân và hộ gia đình tự nguyện thành lập dưới hình thức hợp tác xã để thực hiện một số hoạt động ngân hàng theo quy định của LTCTD và Luật hợp tác xã nhằm mục tiêu chủ yếu là tương trợ nhau phát triển sản xuất, kinh doanh và đời sống. Theo đó, ngân hàng hợp tác xã, quỹ tín dụng nhân dân được thành lập, tổ chức dưới hình thức hợp tác xã.
-Năm là, tổ chức tài chính vi mô. Tổ chức tài chính vi mô là loại hình tổ chức tín dụng chủ yếu thực hiện một số hoạt động ngân hàng nhằm đáp ứng nhu cầu của các cá nhân, hộ gia đình có thu nhập thấp và doanh nghiệp siêu nhỏ. Tổ chức tài chính vi mô  được thành lập, tổ chức dưới hình thức công ty trách nhiệm hữu hạn. Bởi vì tổ chức tài chính vi mô bị hạn chế một số hoạt động nhất định, mà những hoạt động đó công ty cổ phần được phép thực hiện còn công ty trách nhiệm hữu hạn thì không. Ví dụ: các ngân hàng cổ phần được phép huy động vốn bằng việc phát hành cổ phiếu, đây là nghiệp vụ chung của loại hình công ty cổ phần. Trong khi đó, Điều 119 LTCTD năm 2010 sửa đổi năm 2017 quy định về huy động vốn của tổ chức tài chính vi mô bao gồm: Nhận tiền gửi; vay vốn của tổ chức tín dụng, tổ chức tài chính, và các cá nhân, tổ chức khác trong nước và nước ngoài theo quy định của pháp luật. Như vậy, tổ chức tài chính vi mô không được phép huy động vốn bằng cách phát hành cổ phẩn, do đó, tổ chức theo hình thức công ty trách nhiệm hữu hạn là hợp lý.

Luật Hoàng Anh