Tỷ lệ sở hữu cổ phần của tổ chức tín dụng?

1.Căn cứ pháp lý

Trong tổ chức tín dụng cổ phần, người sở hữu cổ phần gọi là cổ đông. Các cổ đông có thể sở hữu số lượng cổ phần không đều nhau tùy vào năng lực, điều kiện của họ. Tuy nhiên, các cổ đông chỉ được sở hữu tối đa tỷ lệ cổ phần nhất định theo quy định của pháp luật. Cụ thể, Điều 55 Luật các tổ chức tín dụng năm 2010 sửa đổi năm 2017 quy định về tỷ lệ sở hữu cổ phần của tổ chức tín dụng như sau:

"Điều 55. Tỷ lệ sở hữu cổ phần
1. Một cổ đông là cá nhân không được sở hữu vượt quá 5% vốn điều lệ của một tổ chức tín dụng.
2. Một cổ đông là tổ chức không được sở hữu vượt quá 15% vốn điều lệ của một tổ chức tín dụng, trừ các trường hợp sau đây:
a) Sở hữu cổ phần tại tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt theo phương án cơ cấu lại được cấp có thẩm quyền phê duyệt; sở hữu cổ phần của tổ chức tín dụng tại công ty con, công ty liên kết quy định tại khoản 2 và khoản 3 Điều 103, khoản 3 Điều 110 của Luật này;
b) Sở hữu cổ phần nhà nước tại tổ chức tín dụng cổ phần hóa;
c) Sở hữu cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài quy định tại khoản 2 Điều 16 của Luật này.
3. Cổ đông và người có liên quan của cổ đông đó không được sở hữu cổ phần vượt quá 20% vốn điều lệ của một tổ chức tín dụng, trừ trường hợp quy định tại các điểm a, b và c khoản 2 Điều này. Cổ đông lớn của một tổ chức tín dụng và người có liên quan của cổ đông đó không được sở hữu cổ phần từ 5% trở lên vốn điều lệ của một tổ chức tín dụng khác.
4. Tỷ lệ sở hữu quy định tại các khoản 1, 2 và 3 Điều này bao gồm cả phần vốn ủy thác cho tổ chức, cá nhân khác mua cổ phần.
5. Trong thời hạn 05 năm, kể từ ngày được cấp Giấy phép, các cổ đông sáng lập phải nắm giữ số cổ phần tối thiểu bằng 50% vốn điều lệ của tổ chức tín dụng; các cổ đông sáng lập là pháp nhân phải nắm giữ số cổ phần tối thiểu bằng 50% tổng số cổ phần do các cổ đông sáng lập nắm giữ”

2.Nội dung

Tỷ lệ sở hữu cổ phần là phần trăm cổ phần thuộc sở hữu của một cổ đông trong tổng số cổ phần của tổ chức tín dụng. Cổ đông sở hữu cổ phần của tổ chức tín dụng chỉ được sở hữu tối đa số lượng cổ phần nhất định theo quy định của pháp luật. Việc quy định về tỷ lệ sở hữu cổ phần tối đa nhằm hạn chế việc quyền lực tập trung quá nhiều vào tay một người, dẫn đến việc chi phối, lạm dụng chức vụ gây ảnh hưởng đến lợi ích chung của tổ chức tín dụng. Pháp luật quy định về tỷ lệ sở hữu cổ phần tối đa của  tổ chức tín dụng như sau:
-Đối với cổ đông là cá nhân: Một cổ đông là cá nhân không được sở hữu vượt quá 5% vốn điều lệ của một tổ chức tín dụng.
-Đối với cổ đông là tổ chức: Một cổ đông là tổ chức không được sở hữu vượt quá 15% vốn điều lệ của một tổ chức tín dụng, trừ các trường hợp sau đây:
1. Sở hữu cổ phần tại tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt theo phương án cơ cấu lại được cấp có thẩm quyền phê duyệt. Pháp luật quy định các phương án cơ cấu lại tổ chức tín dụng bao gồm: phương án phục hồi; phương án sáp nhập, hợp nhất, chuyển nhượng toàn bộ cổ phần; phương án giải thể; phương án chuyển giao bắt buộc và phương án phá sản. Khi có nguy cơ mất khả năng chi trả, tổ chức tín dụng phải kịp thời báo cáo với Ngân hàng Nhà nước về thực trạng tài chính, nguyên nhân và các biện pháp đã áp dụng, dự kiến áp dụng để khắc phục. Theo đó Kiểm soát đặc biệt là việc một tổ chức tín dụng bị đặt dưới sự kiểm soát trực tiếp của Ngân hàng Nhà nước do có nguy cơ mất khả năng chi trả, mất khả năng thanh toán. Đây là biện pháp can thiệp sớm của nhà nước nhằm đảm bảo hiệu quả hoạt động của tổ chức tín dụng. 
2.Sở hữu cổ phần của tổ chức tín dụng tại công ty con, công ty liên kết trong các trường hợp: Ngân hàng thương mại phải thành lập hoặc mua lại công ty con, công ty liên kết để thực hiện hoạt động kinh doanh; Ngân hàng thương mại được thành lập, mua lại công ty con, công ty liên kết hoạt động trong lĩnh vực quản lý nợ và khai thác tài sản, kiều hối, kinh doanh ngoại hối, vàng, bao thanh toán, phát hành thẻ tín dụng, tín dụng tiêu dùng, dịch vụ trung gian thanh toán, thông tin tín dụng; Công ty tài chính chỉ được thành lập, mua lại công ty con, công ty liên kết hoạt động trong các lĩnh vực bảo hiểm, chứng khoán, quản lý nợ và khai thác tài sản sau khi được Ngân hàng Nhà nước chấp thuận bằng văn bản.
3.Sở hữu cổ phần nhà nước tại tổ chức tín dụng cổ phần hóa. Tổ chức tín dụng cổ phần hóa là các tổ chức tín dụng cổ phần hình thành từ việc chuyển đổi doanh nghiệp nhà nước. Cụ thể, công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên do Nhà nước nắm giữ 100% vốn điều lệ của tổ chức tín dụng.
4.Sở hữu cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài. Khoản 3 Điều 7 Nghị định 01/2014/NĐ-CP về việc nhà đầu tư nước ngoài mua cổ phần tại tổ chức tín dụng Việt Nam quy định trường hợp nhà đầu tư nước ngoài được sở hữu tối đa 20% cổ phần tại tổ chức tín dụng. Theo đó, tỷ lệ sở hữu cổ phần của một nhà đầu tư chiến lược nước ngoài không được vượt quá 20% vốn điều lệ của một tổ chức tín dụng Việt Nam; và tỷ lệ sở hữu cổ phần của một nhà đầu tư nước ngoài và người có liên quan của nhà đầu tư nước ngoài đó không được vượt quá 20% vốn điều lệ của một tổ chức tín dụng Việt Nam.
-Cổ đông và người có liên quan của cổ đông đó không được sở hữu cổ phần vượt quá 20% vốn điều lệ của một tổ chức tín dụng, trừ trường hợp: Sở hữu cổ phần tại tổ chức tín dụng được kiểm soát đặc biệt theo phương án cơ cấu lại được cấp có thẩm quyền phê duyệt; Sở hữu cổ phần của tổ chức tín dụng tại công ty con, công ty liên kết; Sở hữu cổ phần nhà nước tại tổ chức tín dụng cổ phần hóa; Sở hữu cổ phần của nhà đầu tư nước ngoài. Cổ đông lớn của một tổ chức tín dụng và người có liên quan của cổ đông đó không được sở hữu cổ phần từ 5% trở lên vốn điều lệ của một tổ chức tín dụng khác. Bởi việc sở cùng là cổ đông lớn tại hai tổ chức tín dụng sẽ dẫn đến tình trạng lạm dụng quyền lực, vụ lợi cá nhân mà quên đi lợi ích của tổ chức tín dụng. 
-Tỷ lệ sở hữu quy định tại các trường hợp bao gồm cả phần vốn ủy thác cho tổ chức, cá nhân khác mua cổ phần. Vốn ủy thác là khoản tiền bên ủy thác giao cho bên nhận ủy thác để thực hiện nội dung ủy thác. Tổ chức tín dụng nhận ủy thác từ cá nhân, tổ chức khác và thực hiện đầu tư, kinh doanh từ nguồn vốn đó. Như vậy, nguồn tiền ủy thác được sử dụng để kinh doanh nên phần vốn ủy thác cũng chính là cổ phần của cá nhân, tổ chức tại tổ chức tín dụng. Việc xác định tỷ lệ sở hữu cổ phần bao gồm cả phần vốn ủy thác. 
-Trong thời hạn 05 năm, kể từ ngày được cấp Giấy phép, các cổ đông sáng lập phải nắm giữ số cổ phần tối thiểu bằng 50% vốn điều lệ của tổ chức tín dụng. Thời gian mới thành lập là khoảng thời gian nhạy cảm. Việc cần làm lúc này là ổn định tình hình nội bộ, kinh doanh, tạo niềm tin cho khách hàng, khẳng định uy tín, vị thế trên thị trường. Vì vậy, việc để cổ đông sáng lập nắm giữ phần lớn cổ phần của tổ chức là cơ sở để hạn chế việc phân chia quyền quyền lực, ổn định hoạt động của tổ chức. Các cổ đông sáng lập là pháp nhân phải nắm giữ số cổ phần tối thiểu bằng 50% tổng số cổ phần do các cổ đông sáng lập nắm giữ. 

Luật Hoàng Anh