Các hành vi bị nghiêm cấm trong lưu trữ là gì?

Lưu trữ là hoạt động lưu giữ tài liệu nhằm gìn giữ và phát huy các giá trị của tài liệu lưu trữ, phục vụ sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, bảo đảm quyền tiếp cận thông tin của công dân. Luật Lưu trữ 2024 được Quốc hội ban hành đã quy định về quản lý tài liệu lưu trữ và cơ sở dữ liệu tài liệu lưu trữ; nghiệp vụ lưu trữ; tài liệu lưu trữ có giá trị đặc biệt và phát huy giá trị tài liệu lưu trữ; lưu trữ tư; hoạt động dịch vụ lưu trữ và quản lý nhà nước về lưu trữ.

Vậy theo quy định của Luật Lưu trữ 2024, các hành vi bị nghiêm cấm trong lưu trữ là gì?. Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu chi tiết vấn đề trên. Hãy GỌI NGAY tới 0908308123 để được Luật sư tư vấn miễn phí và cung cấp các dịch vụ theo yêu cầu.

Căn cứ pháp lý

- Luật Lưu trữ năm 2024;

- Nghị định 113/2025/NĐ-CP quy định chi tiết Luật Lưu trữ.

Nguyên tắc lưu trữ

Nguyên tắc lưu trữ được hiểu là những tư tưởng, chỉ đạo mang ý nghĩa nền tảng, được Nhà nước quy định thống nhất trong việc quản lý lưu trữ. Điều 4 Luật Lưu trữ 2024 đã quy định việc lưu trữ cần tuân theo những nguyên tắc sau:

1. Bảo đảm sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam; sự quản lý tập trung, thống nhất của Nhà nước; sự tham gia của xã hội, cơ quan, tổ chức, cá nhân, gia đình, dòng họ, cộng đồng.

2. Bảo đảm mục tiêu phát huy hiệu quả giá trị của tài liệu lưu trữ vì lợi ích quốc gia, dân tộc, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

3. Bảo đảm quyền tiếp cận thông tin của công dân đối với tài liệu lưu trữ theo quy định của Hiến pháp và pháp luật.

4. Bảo đảm công khai, minh bạch, đúng thẩm quyền theo quy định của pháp luật Việt Nam, phù hợp với chuẩn mực và thông lệ quốc tế.

5. Quản lý tài liệu lưu trữ theo phông lưu trữ, kết hợp quản lý theo lãnh thổ, bảo đảm tính khoa học, hệ thống, khách quan, toàn diện và tính liên tục lịch sử của tài liệu lưu trữ.

6. Bảo đảm an toàn, toàn vẹn, gìn giữ lâu dài tài liệu lưu trữ và thực hiện lưu trữ dự phòng tài liệu lưu trữ.

Việc lưu trữ tài liệu thuộc Phông lưu trữ Nhà nước, tài liệu lưu trữ có giá trị đặc biệt phải tuân thủ quy định của Luật này. Do đó, các nguyên tắc trên có ý nghĩa quan trọng nhằm đảm bảo hiệu quả, tính minh bạch và bền vững trong công tác lưu trữ.

Các hành vi bị nghiêm cấm trong lưu trữ

Tài liệu lưu trữ là bằng chứng về hoạt động của Đảng, Nhà nước, xã hội và cơ quan, tổ chức, cá nhân, gia đình, dòng họ, cộng đồng qua các thời kỳ lịch sử của Việt Nam. Vì vậy, tài liệu lưu trữ có giá trị vô cùng quan trọng trong các lĩnh vực đời sống xã hội. Do đó, Điều 8 Luật Lưu trữ 2024 đã quy định các hành vi bị nghiêm cấm trong lưu trữ:

1. Chuyển giao, cung cấp, hủy trái phép hoặc cố ý làm hư hỏng, mua bán, chiếm đoạt, làm mất tài liệu lưu trữ do cơ quan có thẩm quyền của Đảng, Nhà nước quản lý.

Tài liệu lưu trữ là tài liệu hình thành trong hoạt động của cơ quan, tổ chức, cá nhân, gia đình, dòng họ, cộng đồng thuộc các chế độ chính trị - xã hội được lưu trữ theo quy định của Luật này và pháp luật khác có liên quan. Do đó, các hành vi chuyển giao, cung cấp, hủy trái phép hoặc cố ý làm hư hỏng, mua bán, chiếm đoạt, làm mất tài liệu lưu trữ có thể gây thất thoát tài liệu, từ đó ảnh hưởng đến lợi ích quốc gia.

2. Làm giả, làm sai lệch nội dung, làm mất tính toàn vẹn của tài liệu lưu trữ và dữ liệu chủ của tài liệu lưu trữ; truy cập, sao chép, chia sẻ trái phép tài liệu lưu trữ, cơ sở dữ liệu tài liệu lưu trữ.

Dữ liệu chủ của tài liệu lưu trữ là dữ liệu chứa thông tin cơ bản để mô tả về tài liệu lưu trữ và đặc tính của tài liệu lưu trữ, làm cơ sở để tham chiếu, đồng bộ giữa các cơ sở dữ liệu tài liệu lưu trữ hoặc các tập dữ liệu tài liệu lưu trữ khác nhau. Do đó, việc bảo vệ tính chính xác, toàn vẹn của tài liệu và dữ liệu chủ của tài liệu là vô cùng cần thiết, đặc biệt trong bối cảnh đất nước ta thực hiện số hóa tài liệu lưu trữ tài liệu.

 3. Hủy trái phép tài liệu lưu trữ tư có giá trị đặc biệt.

 Lưu trữ tư là lưu trữ của cá nhân, gia đình, dòng họ, cộng đồng, tổ chức không phải là hội quần chúng do Đảng, Nhà nước giao nhiệm vụ. Trong đó, tài liệu lưu trữ tư có giá trị đặc biệt cần phải đáp ứng tiêu chí theo quy định Điều 38 Luật Lưu trữ 2024 như sau:

Thứ nhất, tiêu chí về nội dung bao gồm:

a) Phản ánh lịch sử hình thành và phát triển của quốc gia, dân tộc, của ngành, lĩnh vực;

b) Quá trình hình thành, xác lập và thực thi chủ quyền lãnh thổ Việt Nam, biên giới quốc gia;

c) Công trình khoa học, sản phẩm tiêu biểu của ngành, lĩnh vực;

d) Thân thế, sự nghiệp và đóng góp của cá nhân, gia đình, dòng họ tiêu biểu;

đ) Tài liệu lưu trữ khác có tầm quan trọng đặc biệt đối với quốc gia, dân tộc hoặc thế giới.

Thứ hai, tiêu chí về hình thức, xuất xứ bao gồm:

a) Phương pháp, kỹ thuật trình bày đặc sắc, có tính thẩm mỹ và nghệ thuật;

b) Đặc trưng, điển hình của thời kỳ lịch sử;

c) Hình thành trong hoàn cảnh lịch sử đặc biệt về thời gian, địa điểm hoặc tác giả.

Tài liệu lưu trữ có giá trị đặc biệt được lưu trữ dự phòng; được thống kê và ưu tiên tổ chức sử dụng, phát huy giá trị. Do đó, Luật Lưu trữ 2024 nghiêm cấm hành vi hủy trái phép tài liệu lưu trữ tư có giá trị đặc biệt

4. Sử dụng tài liệu lưu trữ hoặc lợi dụng hoạt động dịch vụ lưu trữ để xâm phạm lợi ích quốc gia, dân tộc, lợi ích công cộng, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân, gia đình, dòng họ, cộng đồng; cản trở quyền tiếp cận, sử dụng hợp pháp tài liệu lưu trữ của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

Việc sử dụng tài liệu lưu trữ hoặc kinh doanh hoạt động dịch vụ lưu trữ cần tuân theo quy định của Hiến pháp và pháp luật; đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân khác; không cản trở quyền tiếp cận, sử dụng hợp pháp tài liệu lưu trữ của cơ quan, tổ chức, cá nhân.

5. Mang tài liệu lưu trữ ra nước ngoài, ra ngoài lưu trữ hiện hành, lưu trữ lịch sử trái quy định của pháp luật.

Điều 24 Luật Lưu trữ 2024 đã quy định tài liệu lưu trữ được phép mang ra ngoài lưu trữ hiện hành, lưu trữ lịch sử cần phải đáp ứng hai điều kiện: (1) Có quyết định của người có thẩm quyền như Bộ trưởng Bộ Nội vụ; Chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh;... và (2) Tài liệu phải được hoàn trả đầy đủ, nguyên vẹn. Do đó, việc mang tài liệu lưu trữ ra nước ngoài, ra ngoài lưu trữ hiện hành, lưu trữ lịch sử không đáp ứng hai điều kiện trên sẽ vi phạm pháp luật Luật lưu trữ.

Như vậy, Điều 8 Luật lưu trữ 2024 đã quy định các hành vi nghiêm cấm trong công tác lưu trữ, từ đó đảm bảo tính toàn vẹn, an toàn và giá trị của tài liệu lưu trữ.

Chính sách của Nhà nước về lưu trữ

Chính sách của Nhà nước về lưu trữ được quy định chi tiết tại Điều 5 Luật Lưu trữ 2024:

1. Xây dựng nền lưu trữ Việt Nam hiện đại, đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước, hiện đại hóa nền hành chính, phục vụ Nhân dân.

2. Bảo đảm các điều kiện cần thiết cho lưu trữ. Ưu tiên nguồn vốn đầu tư công và nguồn lực khác để hiện đại hóa lưu trữ, bảo đảm an toàn, toàn vẹn và phát huy giá trị tài liệu lưu trữ.

3. Xây dựng và phát triển nguồn nhân lực lưu trữ chuyên nghiệp, phục vụ; đào tạo, xây dựng đội ngũ chuyên gia đầu ngành về lĩnh vực lưu trữ; thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao thực hiện hoạt động lưu trữ.

4. Xây dựng xã hội lưu trữ, khuyến khích tổ chức, cá nhân, gia đình, dòng họ, cộng đồng bảo vệ, bảo quản và phát huy giá trị tài liệu lưu trữ tư.

5. Xã hội hóa lưu trữ; tạo điều kiện thuận lợi để tổ chức, cá nhân trong nước đầu tư, kinh doanh dịch vụ lưu trữ. Khuyến khích tổ chức, cá nhân tài trợ, tham gia các hoạt động bảo vệ và phát huy giá trị tài liệu lưu trữ.

6. Tăng cường hội nhập và hợp tác quốc tế toàn diện về lưu trữ.

Các quy định trên đã thể hiện tầm nhìn chiến lược của Nhà nước trong việc hiện đại hóa, chuyên nghiệp hóa và mở rộng sự tham gia của xã hội vào công tác lưu trữ; từ đó đáp ứng yêu cầu quản lý nhà nước, phục vụ Nhân dân.

Trong đó, yếu tố cốt lõi để vận hành hệ thống lưu trữ hiệu quả là nguồn nhân lực chuyên nghiệp; chất lượng; chuyên gia đầu ngành về lĩnh vực lưu trữ. Vì thế, Nhà nước có chính sách xây dựng, phát triển và thu hút nguồn nhân lực chất lượng cao phục vụ hoạt động lưu trữ.

Bạn không có thời gian để thực hiện hoặc chưa nắm rõ các quy định pháp luật hiện hành, hãy liên hệ với Luật Hoàng Anh để được tư vấn và cung cấp dịch vụ một cách HIỆU QUẢ và TIẾT KIỆM CHI PHÍ NHẤT.

Luật Hoàng Anh.