Sàn thương mại điện tử Temu có cần thực hiện thủ tục đăng ký khi hoạt động tại Việt Nam không?

Trong thời gian gần đây, hàng loạt các nền tảng thương mại điện tử xuyên biên giới như Temu, Shein, 1688… đã xuất hiện tại Việt Nam và thu hút đông đảo sự chú ý của người tiêu dùng. Tuy nhiên, cho tới nay các nền tảng thương mại điện tử này vẫn chưa thực hiện thủ tục đăng ký dù đang hoạt động kinh doanh tại Việt Nam.

Vậy theo quy định pháp luật hiện hành, các sàn thương mại điện tử xuyên biên giới như Temu, Shein,… có cần thực hiện thủ tục đăng ký khi hoạt động tại Việt Nam không?. Trong bài viết này, chúng ta hãy tìm hiểu chi tiết vấn đề trên. Hãy GỌI NGAY tới 0908308123 để được Luật sư tư vấn miễn phí và cung cấp các dịch vụ theo yêu cầu.

Căn cứ pháp lý

- Nghị định số 52/2013/NĐ-CP về thương mại điện tử, được sửa đổi bổ sung bởi Nghị định số 85/2021/NĐ-CP;

- Nghị định số 98/2020/NĐ-CP xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại được sửa đổi bổ sung bởi Nghị định số 17/2022/NĐ-CP;

- Nghị định số 40/2018/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp, được sửa đổi, bổ sung Nghị định 18/2023/NĐ-CP. 

Sàn thương mại điện tử xuyên biên giới có cần thực hiện thủ tục đăng ký khi hoạt động tại Việt Nam không?

Điều 36 của Nghị định 52/2013/NĐ-CP về thương mại điện tử, được sửa đổi bổ sung bởi Nghị định số 85/2021/NĐ-CP đã quy định cụ thể về trách nhiệm của tổ chức, thương nhân cung cấp dịch vụ sàn giao dịch thương mại điện tử như sau:

“Đăng ký thiết lập website cung cấp dịch vụ sàn giao dịch thương mại điện tử theo quy định tại Mục 2 Chương IV Nghị định này và công bố các thông tin về người sở hữu website theo quy định tại Điều 29 Nghị định này trên trang chủ website.”

Theo đó, tổ chức, thương nhân cung cấp dịch vụ sàn giao dịch thương mại điện tử cần có trách nhiệm đăng ký thiết lập website cung cấp dịch vụ sàn giao dịch thương mại điện tử.

Đồng thời, Điều 55 Nghị định này cũng đã quy định về thủ tục đăng ký thiết lập website cung cấp dịch vụ thương mại điện tử như sau:

“1. Thương nhân, tổ chức tiến hành đăng ký trực tuyến với Bộ Công Thương về việc thiết lập website cung cấp dịch vụ thương mại điện tử sau khi website đã được hoàn thiện với đầy đủ cấu trúc, tính năng và thông tin theo đề án cung cấp dịch vụ, đã hoạt động tại địa chỉ tên miền được đăng ký và trước khi chính thức cung cấp dịch vụ đến người dùng.”

Do đó, thương nhân, tổ chức cần tiến hành thực hiện thủ tục đăng ký với Bộ Công Thương về việc thiết lập website cung cấp dịch vụ thương mại điện tử sau khi website đã được hoàn thiện với đầy đủ cấu trúc, tính năng và thông tin theo đề án cung cấp dịch vụ, đã hoạt động tại địa chỉ tên miền đã đăng ký và trước khi chính thức cung cấp dịch vụ đến người dùng.

Như vậy, căn cứ theo quy định pháp luật, các nền tảng thương mại điện tử xuyên biên giới như Temu, Shein,…  cần phải thực hiện thủ tục đăng ký tới Bộ Công thương khi thiết lập sàn giao dịch thương mại điện tử. 

Phân tích các vấn đề pháp lý liên quan đến việc đăng ký hoạt động của sàn giao dịch thương mại điện tử xuyên biên giới 

Như đã phân tích ở trên, các sàn thương mại điện tử như Temu, Shein… khi hoạt động kinh doanh tại Việt Nam cần phải thực hiện thủ tục đăng ký với cơ quan quản lý có thẩm quyền. Tuy nhiên, cho tới này các nền tảng thương mại điện tử này vẫn chưa thực hiện thủ tục đăng ký dù đang hoạt động kinh doanh tại Việt Nam. Từ vấn đề trên, Luật Hoàng Anh có một số phân tích sau:

Bất cập của quy định pháp luật liên quan hoạt động thương mại điện tử

Căn cứ theo quy định pháp luật hiện hành, việc một sàn thương mại điện tử chưa đăng ký nhưng vẫn hoạt động, bán hàng tiêu dùng trong nước cho thấy một số bất cập trong quy định pháp luật như sau:

Thứ nhất, bất cập trong cơ chế giám sát và xử lý sai phạm đối với sàn thương mại điện tử hoạt động xuyên biên giới:

Hiện nay, pháp luật vẫn chưa có cơ chế giám sát chặt chẽ để phát hiện được các hành vi sai phạm của hoạt động thương mại điện tử hiện nay, đặc biệt là trong lĩnh vực sàn giao dịch thương mại điện tử 

Trên thực tế, sàn thương mại điện tử hoạt động xuyên biên giới là một vấn đề khá phức tạp, do đó đã tạo ra những khó khăn trong việc giám sát hoạt động của cơ quan quản lý. 

Thứ hai, bất cập trong các chế tài xử phạt mạnh mẽ nhằm răn đe các hành vi sai phạm 

Điều 62 Nghị định 98/2020/NĐ-CP xử phạt vi phạm hành chính trong hoạt động thương mại đã quy định về mức xử phạt đối với hành vi không đăng ký như sau:

“4. Phạt tiền từ 20.000.000 đồng đến 30.000.000 đồng đối với một trong các hành vi vi phạm sau đây:

a) Không đăng ký website cung cấp dịch vụ thương mại điện tử hoặc ứng dụng dịch vụ thương mại điện tử với cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền theo quy định

……”

Căn cứ theo quy định trên, mức xử phạt đối với hành vi không đăng ký website thương mại điện tử tối đa lên tới 30 triệu đồng với cá nhân, 60 triệu đồng đối với tổ chức. Tuy nhiên, trong bối cảnh quy mô và lợi nhuận của các sàn thương mại điện tử ngày càng lớn, mức phạt này không đủ sức ngăn chặn và răn đe.

Những tiềm ẩn rủi ro từ vấn đề trên

Việc sàn không đăng ký nhưng vẫn hoạt động sẽ gây ra nguy cơ, rủi ro như sau:

Thứ nhất, rủi ro cho người tiêu dùng trong việc đảm bảo chất lượng hàng hóa. Ngoài ra, trường hợp phát sinh tranh chấp, gặp khó khăn trong truy cứu trách nhiệm và bảo vệ quyền lợi hợp pháp. 

Thứ hai, gây khó khăn cho các cơ quản lý nhà nước trong việc quản lý và giám sát hoạt động thương mại điện tử. 

Vì thế, để ngăn chặn vấn đề trên, cần thực hiện một số biện pháp sau:

Thứ nhất, cần tăng cường các biện pháp giám sát: Các cơ quan có thẩm quyền nên tăng cường hệ thống giám sát các hoạt động của sàn giao dịch thương mại điện tử bằng việc phối hợp với các cơ quan, tổ chức có liên quan hay đơn vị dịch vụ mạng để rà soát các tên miền thương mại điện tử. Từ đó, việc phát hiện và xử lý sai phạm sẽ diễn ra kịp thời và nhanh chóng. 

Thứ hai, cần quy định các chế tài xử phạt mạnh mẽ hơn: Cần bổ sung quy định về các chế tài xử phạt bao gồm hình thức xử phạt tiền và hình thức xử phạt bổ sung như đình chỉ hoạt động, thu hồi giấy phép kinh doanh... với các trường hợp cố ý vi phạm để răn đe các hành vi tương tự trong tương lai.

Thứ ba, nâng cao nhận thức của người tiêu dùng: Cần tăng cường công tác tuyên truyền để người dân từ đó nâng cao nhận thức về những rủi ro khi mua hàng trên các nền tảng thương mại điện tử xuyên biên giới.

Việc thực hiện một số biện pháp trên sẽ tạo ra một môi trường thương mại điện tử minh bạch, an toàn hơn, từ đó bảo vệ tốt hơn quyền lợi của người tiêu dùng. 

Việc Sàn thương mại điện tử Temu trả hoa hồng tiếp thị liên kết cho người dùng, trong đó có mô hình trả thưởng cho người giới thiệu theo phương thức bậc thang có phải là một dạng kinh doanh đa cấp không?

Nghị định 40/2018/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp, được sửa đổi, bổ sung Nghị định 18/2023/NĐ-CP đã giải thích khái niệm kinh doanh theo phương thức đa cấp như sau:

“Kinh doanh theo phương thức đa cấp là hoạt động kinh doanh sử dụng mạng lưới người tham gia gồm nhiều cấp, nhiều nhánh, trong đó, người tham gia được hưởng hoa hồng, tiền thưởng và lợi ích kinh tế khác từ kết quả kinh doanh của mình và của những người khác trong mạng lưới.”

Căn cứ vào quy định pháp luật đồng thời xem xét tình hình thực tế về quá trình hoạt động của sàn Temu, một số vấn đề cần xem xét sau:

Vấn đề thứ nhất: Sàn Temu đang trả hoa hồng tiếp thị liên kết cho người dùng, trong đó có mô hình trả thưởng cho người giới thiệu theo phương thức bậc thang. Theo đó, mô hình được mở rộng theo từng nhánh với nhiều cấp, nhiều người tiếp thị tham gia. Đồng thời, người giới thiệu được hưởng lợi từ 02 nguồn chính: từ doanh thu của mình và doanh thu của người mình đã giới thiệu. Điều này có yếu tố tương tự với mô hình hoạt động kinh doanh đa cấp.

Vấn đề thứ hai: Bản chất của hoạt động trên là hoạt động quảng cáo hàng hóa, sản phẩm. Vì thế, những người gia có thể là những người giới thiệu và quảng bá sản phẩm (tiếp thị liên kết). Điều này không đáp ứng điều kiện chủ thể trong phương thức kinh doanh đa cấp. 

Vấn đề thứ ba: Thực tế, chính sách trả thưởng của TEMU hiện vẫn chưa được công khai nên việc xác định mô hình trên vẫn chưa thể có kết luận rõ ràng. 

Vì thế, việc xem xét hoạt động trên của Sàn Temu có phải là kinh doanh đa cấp không thì cũng cần căn cứ vào nhiều điều kiện cụ thể và rõ ràng hơn. 

Việc kinh doanh đa cấp có phải đăng ký với cơ quan quản lý không?

Bởi những ro tiềm ẩn trong hoạt động kinh doanh đa cấp nên khi thực hiện hoạt động trên, các tổ chức kinh doanh cần phải đăng ký cơ quản lý nhà nước. Trong đó, Nghị định 40/2018/NĐ-CP được sửa đổi, bổ sung bởi Nghị định 18/2023/NĐ-CP đã quy định khá cụ thể về điều kiện, hồ sơ, trình tự thủ tục khi tổ chức kinh doanh đa cấp. 

Về điều kiện kinh doanh đa cấp

Tổ chức đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp cần phải đáp ứng điều kiện được quy định tại Điều 7 Nghị định 40/2018/NĐ-CP được sửa đổi, bổ sung bởi Điều 1 Nghị định 18/2023/NĐ-CP như sau:

“1. Tổ chức đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp phải đáp ứng các điều kiện sau:

a) Là doanh nghiệp được thành lập tại Việt Nam theo quy định của pháp luật và chưa từng bị thu hồi giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp;

b) Có vốn điều lệ từ 10 tỷ đồng trở lên;

c) Thành viên đối với công ty hợp danh, chủ sở hữu đối với doanh nghiệp tư nhân hoặc công ty trách nhiệm hữu hạn một thành viên, thành viên đối với công ty trách nhiệm hữu hạn có từ hai thành viên trở lên, cổ đông đối với công ty cổ phần, người đại diện theo pháp luật của doanh nghiệp không bao gồm tổ chức hoặc cá nhân từng giữ một trong các chức vụ nêu trên tại doanh nghiệp bán hàng đa cấp đã bị thu hồi giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp theo quy định của Nghị định số 42/2014/NĐ-CP ngày 14 tháng 5 năm 2014 của Chính phủ về quản lý hoạt động bán hàng đa cấp và Nghị định này trong thời gian doanh nghiệp đó đang hoạt động bán hàng đa cấp;

d) Ký quỹ tại một ngân hàng thương mại hoặc chi nhánh ngân hàng nước ngoài tại Việt Nam theo quy định tại khoản 2 Điều 50 Nghị định này;

đ) Có mẫu hợp đồng tham gia bán hàng đa cấp, quy tắc hoạt động, kế hoạch trả thưởng, chương trình đào tạo cơ bản rõ ràng, minh bạch và phù hợp với quy định của Nghị định này;

….”

Như vậy, tổ chức đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp cần phải đáp ứng điều kiện về vốn điều lệ; hệ thống công nghệ thông tin; ký quỹ vào ngân hàng thương mại hoặc chi nhánh ngân hàng thương mại;... 

Về trình tự thủ tục đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp

Trình tự, thủ tục cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp được quy định cụ thể tại Điều 10 Nghị định 40/2018/NĐ-CP về quản lý hoạt động kinh doanh theo phương thức đa cấp như sau:

Bước 1: Nộp hồ sơ

Doanh nghiệp đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp nộp 01 bộ hồ sơ tới Bộ Công Thương bằng 03 hình thức: nộp trực tiếp, trực tuyến hoặc qua dịch vụ bưu chính.

Bước 2: Tiếp nhận hồ sơ

Trong thời hạn 05 ngày làm việc kể từ ngày tiếp nhận hồ sơ, Bộ Công Thương có trách nhiệm kiểm tra tính đầy đủ, hợp lệ của hồ sơ. Trường hợp hồ sơ chưa đầy đủ, hợp lệ, Bộ Công Thương thông báo bằng văn bản để doanh nghiệp đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp sửa đổi, bổ sung hồ sơ.

Trường hợp doanh nghiệp đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp không sửa đổi, bổ sung hồ sơ theo yêu cầu trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày Bộ Công Thương ban hành văn bản thông báo sửa đổi, bổ sung hồ sơ, Bộ Công Thương trả lại hồ sơ cho doanh nghiệp.

Bước 3: Thẩm định hồ sơ

Sau khi nhận hồ sơ đầy đủ và hợp lệ, Bộ Công Thương thông báo cho doanh nghiệp nộp phí thẩm định. Bộ Công Thương trả lại hồ sơ nếu doanh nghiệp không nộp phí thẩm định trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày ban hành thông báo. Bộ Công Thương thẩm định hồ sơ trong thời hạn 20 ngày làm việc kể từ ngày nhận được phí thẩm định.

Trường hợp hồ sơ của doanh nghiệp chưa đáp ứng đầy đủ các điều kiện quy định tại Nghị định này, Bộ Công Thương thông báo bằng văn bản yêu cầu doanh nghiệp sửa đổi, bổ sung hồ sơ. Doanh nghiệp được nộp bổ sung hồ sơ 01 lần trong thời hạn 30 ngày kể từ ngày Bộ Công Thương ban hành thông báo. Thời hạn thẩm định hồ sơ sửa đổi, bổ sung là 15 ngày làm việc kể từ ngày Bộ Công Thương nhận được hồ sơ sửa đổi, bổ sung.

Bước 4: Cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp

Trường hợp hồ sơ của doanh nghiệp đáp ứng đủ điều kiện quy định tại Nghị định này, Bộ Công Thương cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp và giao lại cho doanh nghiệp.

Bước 5: Công bố thông tin

Trong thời hạn 10 ngày làm việc kể từ ngày cấp giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp, Bộ Công Thương có trách nhiệm công bố trên trang thông tin điện tử của Bộ Công Thương, thông báo cho ngân hàng nơi doanh nghiệp ký quỹ và cung cấp bản sao giấy chứng nhận đăng ký hoạt động bán hàng đa cấp kèm theo bản sao các tài liệu quy định tại khoản 4 và khoản 5 Điều 9 Nghị định này cho các Sở Công Thương trên toàn quốc bằng một trong các phương thức sau:

a) Gửi qua bưu điện;

b) Thư điện tử;

c) Hệ thống công nghệ thông tin quản lý bán hàng đa cấp của Bộ Công Thương.

Luật Hoàng Anh