Ý nghĩa của Ngày Nhân quyền quốc tế (10/12) là gì?

Quyền con người là quyền tự nhiên, thiêng liêng và bất khả xâm phạm, gắn liền với sự tồn tại và phát triển của mỗi cá nhân, không phân biệt quốc tịch, dân tộc, giới tính, hay tôn giáo. Đây chính là nền tảng của sự tự do, công bằng và hòa bình trong xã hội, phản ánh giá trị cao quý nhất mà nhân loại luôn hướng tới.

Vậy Ý nghĩa của Ngày Nhân quyền quốc tế (10/12) là gì? Trong bài viết dưới đây sẽ trình bày về vấn đề trên. Hãy GỌI NGAY tới 0908308123 để được Luật sư tư vấn miễn phí và cung cấp các dịch vụ theo yêu cầu.

Lịch sử phát triển của Ngày Nhân quyền quốc tế (10/12)

Vào ngày 10/12/1948, Liên Hợp Quốc chính thức công bố Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền - một văn kiện lịch sử đánh dấu bước ngoặt trong việc thiết lập các chuẩn mực quốc tế về quyền con người. Bản Tuyên ngôn đã trở thành nền tảng cho Bộ luật Nhân quyền Quốc tế, bao gồm hai công ước quan trọng: Công ước Quốc tế về các Quyền Dân sự và Chính trị (ICCPR) và Công ước Quốc tế về các Quyền Kinh tế, Xã hội và Văn hóa (ICESCR).

Với 30 điều khoản ngắn gọn, súc tích, Tuyên ngôn Quốc tế Nhân quyền không chỉ cung cấp một khuôn khổ pháp lý mà còn là tài liệu giáo dục nhân quyền hữu ích, dễ tiếp cận cho mọi tầng lớp trong xã hội. Tuyên ngôn được sử dụng rộng rãi trong các chương trình giáo dục, góp phần nâng cao nhận thức cộng đồng về giá trị phổ quát của quyền con người.

Vào ngày 04/12/1950, tại phiên họp toàn thể lần thứ 317, Liên Hợp Quốc đã thông qua Nghị quyết A/RES/423 (V), chính thức công nhận ngày 10 tháng 12 hằng năm là "Ngày Nhân quyền" (Human Rights Day). Nghị quyết kêu gọi các quốc gia thành viên và tổ chức trên toàn thế giới tổ chức các hoạt động kỷ niệm, nhằm thúc đẩy sự tôn trọng, bảo vệ và thực thi các quyền con người trên quy mô toàn cầu.

Ý nghĩa của Ngày Nhân quyền quốc tế (10/12) là gì?

Ngày Nhân quyền Quốc tế (10/12) là dịp quan trọng để nhân loại nhìn lại những thành tựu đã đạt được trong việc bảo vệ quyền con người, đồng thời thúc đẩy sự đoàn kết và hợp tác quốc tế nhằm giải quyết các thách thức còn tồn tại. 

Ngày này còn là lời nhắc nhở về trách nhiệm của mỗi cá nhân, tổ chức và quốc gia trong việc xây dựng một thế giới công bằng, hòa bình và tôn trọng nhân phẩm. Đây là lời kêu gọi để mọi người cùng chung tay xây dựng một xã hội nơi quyền con người được đảm bảo cho tất cả, không phân biệt đối xử hay kỳ thị.

Hằng năm, ngày này được kỷ niệm rộng rãi trên toàn thế giới thông qua các hoạt động đa dạng như hội thảo, triển lãm, chương trình nghệ thuật và truyền thông, nhằm nâng cao nhận thức về quyền con người. Chủ đề của Ngày Nhân quyền quốc tế (10/12) trong các năm như sau:

- Năm 2019: Nhân quyền của thanh thiếu niên.

- Năm 2020: Phục hồi tốt hơn - Đứng lên vì Quyền con người.

- Năm 2021: Bình đẳng - Giảm bình đẳng, thúc đẩy nhân quyền.

- Năm 2022: Nhân phẩm, Tự do và Công lý cho tất cả. 

Quyền con người là gì?

Quyền con người (Human rights) được hiểu là những đảm bảo pháp lý toàn cầu có tác dụng bảo vệ các cá nhân và các nhóm chống lại những hành động hoặc sự bỏ mặc làm tổn hại đến nhân phẩm, những sự được phép và sự tự do cơ bản của con người. 

Theo đó, quyền con người có các đặc trưng cơ bản như sau:

Thứ nhất, tính phổ biến của quyền con người (universal rights)

Thứ hai, tính không thể chuyển nhượng (inalienable rights)

Thứ ba, tính không thể phân chia (indivisible rights)

Thứ tư, tính liên hệ và phụ thuộc lẫn nhau (interrelated, interdependent rights).

Theo các văn kiện quốc tế liên quan đến nhân quyền, có thể phân chia quyền con người thành 02 nhóm: (01) Các quyền dân sự, chính trị và (02) Các quyền kinh tế, văn hóa, xã hội. Trong đó, các quyền dân sự, chính trị bao gồm: quyền sống; quyền tự do đi lại, tự do cư trú trong phạm vi lãnh thổ quốc gia; quyền bình đẳng trước pháp luật; quyền tự do tư tưởng, tín ngưỡng và tôn giáo; quyền tự do ngôn luận; quyền kết hôn, lập gia đình và bình đẳng trong hôn nhân… Quyền kinh tế, văn hóa, xã hội bao gồm: quyền làm việc và quyền tự do lựa chọn nghề nghiệp; quyền nghỉ ngơi, thư giãn; quyền được học tập; quyền tự do tham gia vào đời sống văn hóa cộng đồng…

Quyền con người theo Hiến Pháp năm 2013

Hiến pháp năm 2013 đã đánh dấu một giai đoạn phát triển của chế định quyền con người, quyền công dân của pháp luật Việt Nam. Theo đó, các quyền con người được quy định trong Hiến pháp năm 2013 bao gồm:

Quyền con người về dân sự, chính trị

Quyền con người về dân sự, chính trị được quy định trong Hiến Pháp năm 2013 bao gồm:

Thứ nhất, quyền bình đẳng trước pháp luật

Theo khoản 1 Điều 16 Hiến pháp năm 2023, mọi người đều bình đẳng trước pháp luật. Không ai bị phân biệt đối xử trong đời sống chính trị, dân sự, kinh tế, văn hóa, xã hội. 

Trong đó, Điều 18 Hiến pháp năm 2023 đã quy định về vị trí và vai trò của người Việt Nam định cư ở nước ngoài như sau: 

- Người Việt Nam định cư ở nước ngoài là bộ phận không tách rời của cộng đồng dân tộc Việt Nam;

- Nhà nước Cộng hoà Xã hội Chủ nghĩa Việt Nam khuyến khích và tạo điều kiện để người Việt Nam định cư ở nước ngoài giữ gìn và phát huy bản sắc văn hóa dân tộc Việt Nam, giữ quan hệ gắn bó với gia đình và quê hương, góp phần xây dựng quê hương, đất nước;

 

Quy định trên đã thể hiện trách nhiệm của nhà nước trong việc tạo điều kiện để người Việt Nam định cư ở nước ngoài tham gia vào sự phát triển của quê hương, từ đó góp phần thu hút nguồn nhân lực, giúp đất nước phát triển bền vững. 

Thứ hai, quyền sống và quyền bất khả xâm phạm về thân thể, danh dự, nhân phẩm

- Mọi người có quyền sống. Tính mạng con người được pháp luật bảo hộ. Không ai bị tước đoạt tính mạng trái luật;

- Mọi người có quyền bất khả xâm phạm về thân thể, được pháp luật bảo hộ về sức khỏe, danh dự và nhân phẩm; không bị tra tấn, bạo lực, truy bức, nhục hình hay bất kì hình thức đối xử nào khác xâm phạm thân thể, sức khỏe, xúc phạm danh dự, nhân phẩm (khoản 1 Điều 20);

- Không ai bị bắt nếu không có quyết định của tòa án nhân dân, quyết định hoặc phê chuẩn của viện kiểm sát nhân dân, trừ trường hợp phạm tội quả tang. Việc bắt, giam, giữ người do luật định (khoản 2 Điều 20);

- Mọi người có quyền hiến mô, bộ phận cơ thể người và hiến xác theo quy định của luật. Việc thử nghiệm y học, dược học, khoa học hay bất kì hình thức thử nghiệm nào khác trên cơ thể người phải có sự đồng ý của người được thử nghiệm (khoản 3 Điều 20);

Thứ ba, quyền riêng tư và bất khả xâm phạm về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật thư tín, điện thoại

- Mọi người có quyền bất khả xâm phạm về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân và bí mật gia đình; có quyền bảo vệ danh dự, uy tín của mình. Thông tin về đời sống riêng tư, bí mật cá nhân, bí mật gia đình được pháp luật đảm bảo an toàn (khoản 1 Điều 21);

- Mọi người có quyền bí mật thư tín, điện thoại, điện tín và các hình thức trao đổi thông tin riêng tư khác. Không ai được bóc mở, kiểm soát, thu giữ trái luật thư tín, điện thoại, điện tín và các hình thức trao đổi thông tin riêng tư của người khác (khoản 2 Điều 21);

Thứ tư, quyền bất khả xâm phạm về chỗ ở

Theo khoản 2 Điều 22 Hiến pháp năm 2013, mọi người có quyền bất khả xâm phạm về chỗ ở. Không ai được tự ý vào chỗ ở của người khác nếu không được người đó đồng ý ;

Thứ năm, quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo

Mọi người có quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo, theo hoặc không theo một tôn giáo nào. Các tôn giáo bình đẳng trước pháp luật. Nhà nước tôn trọng và bảo vệ quyền tự do tín ngưỡng, tôn giáo. Không ai được xâm phạm tự do tín ngưỡng, tôn giáo hoặc lợi dụng tín ngưỡng, tôn giáo để vi phạm pháp luật (Điều 24);

Thứ sáu, quyền khiếu nại, tố cáo

Mọi người có quyền khiếu nại, tố cáo với cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền về những việc làm trái pháp luật của cơ quan, tổ chức, cá nhân. Cơ quan, tổ chức, cá nhân có thẩm quyền phải tiếp nhận, giải quyết khiếu nại, tố cáo. 

Người bị thiệt hại có quyền được bồi thường về vật chất, tinh thần và phục hồi danh dự theo quy định của pháp luật. Nghiêm cấm việc trả thù người khiếu nại, tố cáo hoặc lợi dụng quyền khiếu nại, tố cáo để vu khống, vu cáo làm hại người khác (Điều 30);

Thứ bảy, quyền trong lĩnh vực tố tụng và bảo đảm xét xử công bằng

- Người bị buộc tội được coi là không có tội cho đến khi được chứng minh theo trình tự luật định và có bản án kết tội của Tòa án đã có hiệu lực pháp luật (khoản 1 Điều 31)

- Người bị buộc tội phải được Tòa án xét xử kịp thời trong thời hạn luật định, công bằng, công khai. Trường hợp xét xử kín theo quy định của luật thì việc tuyên án phải được công khai (khoản 2 Điều 31);

- Không ai bị kết án hai lần vì một tội phạm (khoản 3 Điều 31);

- Người bị bắt, tạm giữ, tạm giam, khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử có quyền tự bào chữa, nhờ luật sư hoặc người khác bào chữa. Người bị bắt, tạm giữ, tạm giam, khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án trái pháp luật có quyền được bồi thường thiệt hại về vật chất, tinh thần và phục hồi danh dự. (khoản 4 Điều 31);

- Người vi phạm pháp luật trong việc bắt, giam, giữ, khởi tố, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án gây thiệt hại cho người khác phải bị xử lý theo pháp luật (khoản 5 Điều 31).

Quyền con người về kinh tế, xã hội và văn hóa 

Quyền con người về kinh tế, xã hội và văn hóa được quy định trong Hiến Pháp năm 2013 bao gồm:

Thứ nhất, quyền sở hữu tài sản và tự do kinh doanh

- Mọi người có quyền sở hữu về thu nhập hợp pháp, của cải để dành, nhà ở, tư liệu sinh hoạt, tư liệu sản xuất, phần vốn góp trong doanh nghiệp hoặc trong các tổ chức kinh tế khác (khoản 1 Điều 32). Ngoài ra, quyền sở hữu tư nhân và quyền thừa kế được pháp luật bảo hộ (khoản 2 Điều 32).

- Trường hợp thật cần thiết vì lý do quốc phòng, an ninh hoặc vì lợi ích quốc gia, tình trạng khẩn cấp, phòng, chống thiên tai, Nhà nước trưng mua hoặc trưng dụng có bồi thường tài sản của tổ chức, cá nhân theo giá thị trường (khoản 3 Điều 32). 

- Mọi người có quyền tự do kinh doanh trong những ngành nghề mà pháp luật không cấm (Điều 33). 

Thứ hai, quyền con người trong lao động và an sinh xã hội

Người làm công ăn lương được bảo đảm các điều kiện làm việc công bằng, an toàn; được hưởng lương, chế độ nghỉ ngơi (khoản 2 Điều 35).  Đồng thời, tại khoản 3 Điều 35 Hiến pháp năm 2013, nghiêm cấm phân biệt đối xử, cưỡng bức lao động, sử dụng nhân công dưới độ tuổi lao động tối thiểu

Nam, nữ có quyền kết hôn, ly hôn: Hôn nhân theo nguyên tắc tự nguyện, tiến bộ, một vợ một chồng, vợ chồng bình đẳng, tôn trọng lẫn nhau. Nhà nước bảo hộ hôn nhân và gia đình, bảo hộ quyền lợi của người mẹ và trẻ em (Điều 36);

Thứ ba, quyền của trẻ em, thanh niên và người cao tuổi

- Trẻ em được Nhà nước, gia đình và xã hội bảo vệ, chăm sóc và giáo dục; được tham gia vào các vấn đề về trẻ em. Nghiêm cấm xâm hại, hành hạ, ngược đãi, bỏ mặc, lạm dụng, bóc lột sức lao động và những hành vi khác vi phạm quyền trẻ em (khoản 1 Điều 37);

- Thanh niên được Nhà nước, gia đình và xã hội tạo điều kiện học tập và lao động, giải trí, phát triển thể lực, trí lực, bồi dưỡng đạo đức, truyền thống dân tộc, ý thức công dân; đi đầu trong công cuộc lao động sáng tạo và bảo vệ Tổ quốc (khoản 2 Điều 37);

- Người cao tuổi được Nhà nước, gia đình và xã hội tôn trọng, chăm sóc và phát huy vai trò trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc (khoản 3 Điều 37);

Thứ tư, quyền con người trong lĩnh vực y tế, văn hóa, khoa học và môi trường

- Theo khoản 1 Điều 38 Hiến pháp năm 2023, mọi người có quyền được bảo vệ, chăm sóc sức khỏe, bình đẳng trong việc sử dụng các dịch vụ y tế và có nghĩa vụ thực hiện các quy định về phòng bệnh, khám bệnh, chữa bệnh;

- Mọi người có quyền nghiên cứu khoa học và công nghệ, sáng tạo văn học, nghệ thuật và thụ hưởng lợi ích từ các hoạt động đó (Điều 40);

- Mọi người có quyền hưởng thụ và tiếp cận các giá trị văn hóa, tham gia vào đời sống văn hóa, sử dụng các cơ sở văn hóa (Điều 41);

- Mọi người có quyền được sống trong môi trường trong lành và có nghĩa vụ bảo vệ môi trường. (Điều 43)

Thứ năm, quyền cư trú nhân đạo đối với người nước ngoài

Theo quy định của Điều 49 Hiến pháp năm 2013, Người nước ngoài đấu tranh vì tự do và độc lập dân tộc, vì chủ nghĩa xã hội, dân chủ và hoà bình hoặc vì sự nghiệp khoa học mà bị bức hại thì được Nhà nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam cho phép cư trú.

Như vậy, những quy định này không chỉ bảo vệ quyền lợi thiết yếu của cá nhân mà còn nhấn mạnh trách nhiệm của Nhà nước trong việc thúc đẩy một xã hội công bằng, nhân văn và bền vững.