Nhiệm vụ, quyền hạn của Ủy ban tài chính, ngân sách là gì?

Nhiệm vụ, quyền hạn của Ủy ban tài chính, ngân sách là gì?

Ủy ban của Quốc hội là cơ quan của Quốc hội, chịu trách nhiệm và báo cáo công tác trước Quốc hội; trong thời gian Quốc hội không họp thì báo cáo công tác trước Ủy ban thường vụ Quốc hội. Vậy nhiệm vụ, quyền hạn của Ủy ban tài chính, ngân sách được quy định như thế nào? Sau đây, Luật Hoàng Anh xin trình bày về vấn đề này.

Căn cứ Điều 73 Luật Tổ chức Quốc hội năm 2014  cụ thể như sau:

"Điều 73. Nhiệm vụ, quyền hạn của Ủy ban tài chính, ngân sách

1. Thẩm tra dự án luật, dự án pháp lệnh thuộc lĩnh vực tài chính, ngân sách, kiểm toán nhà nước và các dự án khác do Quốc hội, Ủy ban thường vụ Quốc hội giao.

2. Thẩm tra chính sách cơ bản về tài chính quốc gia, việc phân chia các khoản thu và nhiệm vụ chi giữa ngân sách trung ương và ngân sách địa phương, mức giới hạn an toàn nợ quốc gia, nợ công, nợ chính phủ; chủ trì thẩm tra dự toán ngân sách nhà nước, phương án phân bổ ngân sách trung ương và tổng quyết toán ngân sách nhà nước.

3. Giám sát việc thực hiện luật, nghị quyết của Quốc hội, pháp lệnh, nghị quyết của Ủy ban thường vụ Quốc hội thuộc lĩnh vực tài chính, ngân sách, kiểm toán nhà nước; giám sát hoạt động của Chính phủ, các bộ, cơ quan ngang bộ trong việc thực hiện dự toán ngân sách nhà nước và việc thực hiện chính sách tài chính, ngân sách.

4. Giám sát văn bản của Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang bộ thuộc lĩnh vực Ủy ban phụ trách.

5. Trình dự án luật trước Quốc hội, dự án pháp lệnh trước Ủy ban thường vụ Quốc hội về lĩnh vực Ủy ban phụ trách.

6. Kiến nghị các vấn đề liên quan đến tổ chức, hoạt động của các cơ quan hữu quan và các vấn đề về tài chính, ngân sách, kiểm toán nhà nước.”

Trong lĩnh vực xây dựng pháp luật, quyết định các vấn đề quan trọng về tài chính, ngân sách nhà nước, áp lực về thời gian, tiến độ và khối lượng công việc, Ủy ban tài chính, ngân sách có vai trò quan trọng và có trách nhiệm hoàn thành kịp thời các nhiệm vụ được giao. Các báo cáo thẩm tra của Ủy ban phải thể hiện rõ chính kiến, mang tính phản biện cao, có cơ sở khoa học và thực tiễn, đồng thời đề xuất các phương án hoàn thiện, tạo điều kiện thuận lợi giúp Ủy ban Thường vụ Quốc hội và đại biểu Quốc hội nghiên cứu, xem xét, quyết định.

Công tác xây dựng pháp luật phải được xác định là nhiệm vụ trọng tâm nhằm tạo cơ sở pháp lý đồng bộ cho việc đổi mới, nâng cao hiệu quả quản lý tài chính, ngân sách nhà nước. Ủy ban tài chính, ngân sách chủ trì thẩm tra, giúp Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp thu, chỉnh lý trình Quốc hội thông qua nhiều đạo luật quan trọng, phức tạp, góp phần hoàn thiện hệ thống chính sách tài chính theo Hiến pháp năm 2013, tăng cường quản lý chặt chẽ thu, chi ngân sách nhà nước, sử dụng có hiệu qủa nguồn lực tài chính công, tài sản công, bảo đảm an ninh tài chính quốc gia như:  Luật Quản lý, sử dụng tài sản công; Luật Quản lý nợ công (sửa đổi); Luật Đầu tư công (sửa đổi)…

Ủy ban tham mưu giúp Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Quốc hội xem xét, quyết định nhiều vấn đề quan trọng thuộc lĩnh vực phụ trách, tạo cơ sở pháp lý để triển khai thực hiện các định hướng lớn của Đảng về phát triển kinh tế - xã hội, đổi mới mô hình tăng trưởng, cơ cấu lại tài chính, ngân sách nhà nước, bảo đảm an ninh tài chính quốc gia, nổi bật là việc thẩm tra, giúp Quốc hội quyết định kế hoạch tài chính quốc gia,…

Trong công tác giám sát, Ủy ban tài chính, ngân sách có trách nhiệm phục vụ Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội giám sát trong những lĩnh vực lớn như vốn vay, các quỹ tài chính mà Nhà nước quan tâm,… Bình quân mỗi năm Ủy ban thực hiện từ một đến hai cuộc giám sát chuyên đề.

Bên cạnh đó, Ủy ban tài chính, ngân sách còn một số tồn tại trong hoạt động như:

• Công tác thẩm tra về dự toán, quyết toán ngân sách nhà nước còn chưa kiên quyết kiến nghị các cơ quan liên quan phản ánh đầy đủ, chi tiết các cơ sở, căn cứ tính toán, phân bổ tại các biểu mẫu để bảo đảm tính công khai, minh bạch.
• Chưa kiên quyết phê bình hoặc hoãn phiên họp thẩm tra trong trường hợp gửi tài liệu chậm, muộn, hồ sơ trình chưa đầy đủ các nội dung theo quy định của pháp luật,…
• Giám sát việc ban hành các văn bản quy định chi tiết, hướng dẫn thi hành luật; giám sát việc thực hiện các kiến nghị sau giám sát của Ủy ban cũng còn hạn chế do khối lượng công việc nhiều, phức tạp trong khi lực lượng Thường trực Ủy ban còn ít.

Kết quả hoạt động của Ủy ban tài chính, ngân sách trong nhiệm kỳ Khóa XIV đã đóng góp quan trọng giúp Quốc hội, Chính phủ xử lý được nhiều vấn đề khó, phức tạp, thậm chí có những vấn đề trước đó nhiều năm không xử lý được, từ đó nâng cao hiệu quả quản lý nhà nước trong lĩnh vực tài chính, ngân sách như: xử lý được áp lực rất lớn về nợ công, thống nhất đầu mối quản lý nợ công, sửa đổi các luật thuế, quyết định kế hoạch tài chính quốc gia 5 năm, kế hoạch đầu tư công trung hạn,… Các báo cáo thẩm tra của Ủy ban thể hiện rõ quan điểm, chính kiến, là cơ sở quan trọng để Ủy ban Thường vụ Quốc hội, các đại biểu Quốc hội nghiên cứu, xem xét, quyết định các vấn đề trong lĩnh vực tài chính, ngân sách.

Vì vậy , Ủy ban tài chính, ngân sách phát huy vai trò chủ động trong việc rà soát hệ thống pháp luật thuộc lĩnh vực phụ trách, kịp thời phát hiện các vấn đề bất cập, phát huy quyền trình sáng kiến lập pháp cũng như vai trò dẫn dắt trong quá trình xây dựng pháp luật. Tăng cường sự phối hợp với các cơ quan của Quốc hội, nhất là trong quá trình thẩm tra các dự án luật và dự toán phân bổ ngân sách. Với Chính phủ, các cơ quan của Chính phủ, bên cạnh việc thẩm tra các báo cáo theo luật định, nên có cơ chế phối hợp chặt chẽ hơn thông qua việc tổ chức các cuộc họp định kỳ để xem xét, tháo gỡ các vấn đề tồn đọng.

Như vậy, thông qua bài viết trên, Luật Hoàng Anh đã chỉ ra các quy định về nhiệm vụ và quyền hạn của Ủy ban tài chính, ngân sách.  

Luật Hoàng Anh