Tiêu chuẩn và số lượng của đại biểu Quốc hội được quy định như thế nào?

Tiêu chuẩn và số lượng của đại biểu Quốc hội được quy định như thế nào?

Đại biểu Quốc hội là người đại diện cho ý chí, nguyện vọng của Nhân dân ở đơn vị bầu cử ra mình và của Nhân dân cả nước; là người thay mặt Nhân dân thực hiện quyền lực nhà nước trong Quốc hội. Đại biểu Quốc hội chịu trách nhiệm trước cử tri và trước Quốc hội về việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn đại biểu của mình.Vậy đại biểu Quốc hội cần những tiêu chuẩn gì? Số lượng đại biểu là bao nhiêu? Sau đây luật Hoàng Anh xin trình bày về vấn đề này.

1. Tiêu chuẩn của đại biểu Quốc hội:

Tiêu chuẩn của đại biểu Quốc hội được quy định tại Điều 22 Luật Tổ chức Quốc hội 2014 nay được bổi sung bởi Khoản 1 Điều 1 Luật tổ chức Quốc hội sửa đổi 2020.

Theo đó, đại biểu Quốc hội cần có những tiêu chuẩn sau:

• Có một quốc tịch là quốc tịch Việt Nam;
• Trung thành với Tổ quốc, Nhân dân và Hiến pháp, phấn đấu thực hiện công cuộc đổi mới, vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, dân chủ, công bằng, văn minh;
• Có phẩm chất đạo đức tốt, cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, gương mẫu chấp hành pháp luật; có bản lĩnh, kiên quyết đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí, mọi biểu hiện quan liêu, hách dịch, cửa quyền và các hành vi vi phạm pháp luật khác;
• Có trình độ văn hóa, chuyên môn, có đủ năng lực, sức khỏe, kinh nghiệm công tác và uy tín để thực hiện nhiệm vụ đại biểu Quốc hội;
• Liên hệ chặt chẽ với Nhân dân, lắng nghe ý kiến của Nhân dân, được Nhân dân tín nhiệm;
• Có điều kiện tham gia các hoạt động của Quốc hội.

Đại biểu Quốc hội là đại biểu cấu thành cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất, do đó họ phải là những người yêu nước, trung thành với Tổ quốc, chấp hành tốt Hiến pháp và pháp luật và có ý thức thúc đẩy đất nước phát triển, vì lợi ích của đất nước, lợi ích của nhân dân. Đại biểu Quốc hội là người đại diện cho nhân dân, là những công dân không chỉ giỏi trong các lĩnh vực hoạt động của Nhà nước và xã hội mà còn phải là những người có đạo đức, bản lĩnh, văn hóa để đại diện cho nhân dân. Đại biểu Quốc hội nói lên ý chí và nguyện vọng của nhân dân nên phải là những người gần gũi với nhân dân, lắng nghe nhân dân và hiểu nhân dân. Luật sửa đổi, bổ sung Luật Tổ chức Quốc hội bổ sung thêm 01 điều kiện đối với đại biểu Quốc hội là phải có một quốc tịch là quốc tịch Việt Nam. Điều này hoàn toàn phù hợp với thực tiễn cũng như đảm bảo đại biểu Quốc hội là người Việt Nam.

Độ tuổi của đại biểu Quốc hội còn được quy định rõ hơn tại Điều 2 Luật Bầu cử đại biểu Quốc hội và đại biểu Hội đồng nhân dân năm 2015:

"Điều 2. Tuổi bầu cử và tuổi ứng cử

Tính đến ngày bầu cử được công bố, công dân nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam đủ mười tám tuổi trở lên có quyền bầu cử và đủ hai mươi mốt tuổi trở lên có quyền ứng cử vào Quốc hội.”

Theo đó, Đại biểu Quốc hội nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam theo luật định phải là công dân Việt Nam, từ đủ 21 tuổi trở lên, có quyền ứng cử, được Mặt trận Tổ quốc Việt Nam qua hiệp thương nhân dân đưa vào danh sách ứng cử đại biểu Quốc hội, có đủ số phiếu cần thiết để trở thành đại biểu Quốc hội trong cuộc tổng tuyển cử, và được Ủy ban thẩm tra tư cách đại biểu Quốc hội xác định là đủ tư cách làm đại biểu Quốc hội.

Tiêu chuẩn đại biểu Quốc hội nhiệm kỳ 2021-2026 ngoài những điều kiện, tiêu chuẩn chung của đại biểu Quốc hội thì các đại biểu Quốc hội chuyên trách cũng có những yêu cầu, tiêu chuẩn riêng về trình độ chuyên môn (từ đại học trở lên); về chức vụ công tác; về độ tuổi và sức khỏe,… Với đại biểu chuyên trách ở các cơ quan của Quốc hội, Ủy ban Thường vụ Quốc hội nói chung phải kinh qua và hoàn thành tốt nhiệm vụ ở chức danh từ vụ trưởng, giám đốc sở, ngành và tương đương; là cán bộ quân đội phải kinh qua và hoàn thành tốt nhiệm vụ ở chức danh cục trưởng, vụ trưởng, chỉ huy trưởng bộ Chỉ huy quân sự tỉnh, chỉ huy trưởng Bộ đội Biên phòng tỉnh. Người ứng cử làm đại biểu Quốc hội chuyên trách để làm phó trưởng đoàn ở địa phương phải đang giữ chức giám đốc sở (hoặc tương đương) trở lên, là ủy viên ban chấp hành đảng bộ tỉnh, quy hoạch một trong các chức danh ủy viên ban thường vụ, phó chủ tịch Hội đồng nhân dân, phó chủ tịch Ủy ban nhân dân cấp tỉnh.

Việc xác định độ tuổi người tham gia ứng cử đại biểu Quốc hội khi áp dụng độ tuổi nghỉ hưu theo lộ trình của Bộ luật Lao động năm 2019 và việc tính tuổi (theo lộ trình) được áp dụng đối với cả đại biểu chuyên trách và không chuyên trách. Riêng những người ứng cử đại biểu Quốc hội, là cán bộ quân đội, công an thực hiện theo độ tuổi quy định tại Luật Sĩ quan Quân đội nhân dân Việt Nam và Luật Công an nhân dân.

Về quy định đại biểu Quốc hội chuyên trách tiếp tục giữ chức vụ và tham gia công tác khi đến tuổi nghỉ hưu, được giữ chức vụ công tác đến hết nhiệm kỳ Quốc hội khóa XV. Đại biểu Quốc hội chuyên trách ở địa phương khi đến tuổi nghỉ hưu thì thôi giữ các chức vụ và tiếp tục làm nhiệm vụ đại biểu Quốc hội đến hết nhiệm kỳ.

2. Số lượng đại biểu Quốc hội:

Tiêu chuẩn của đại biểu Quốc hội được quy định tại Điều 23 Luật Tổ chức Quốc hội 2014 nay được sửa đổi bởi Khoản 2 Điều 1 Luật tổ chức Quốc hội sửa đổi 2020.

Theo đó, số lượng đại biểu Quốc hội được quy định như sau:

• Tổng số đại biểu Quốc hội không quá năm trăm người, bao gồm đại biểu hoạt động chuyên trách và đại biểu hoạt động không chuyên trách.
• Số lượng đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách ít nhất là bốn mươi phần trăm tổng số đại biểu Quốc hội

Theo quy định hiện nay, tại Điều 23 Luật Tổ chức Quốc hội năm 2014, tổng số đại biểu Quốc hội không quá 500 người gồm đại biểu hoạt động chuyên trách và đại biểu hoạt động không chuyên trách. Trong đó, số lượng đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách ít nhất là 35% tổng số đại biểu Quốc hội. Tuy nhiên, Luật sửa đổi đã nâng số lượng đại biểu Quốc hội hoạt động chuyên trách lên ít nhất là 40% tổng số đại biểu Quốc hội. Quy định này tạo cơ sở pháp lý cho công tác quy hoạch, chuẩn bị nguồn nhân sự để giới thiệu tham gia ứng cử làm đại biểu Quốc hội hoạt động không chuyên trách, góp phần tăng cường tính chuyên nghiệp, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của Quốc hội.

Tại kỳ họp thứ nhất, Quốc hội Khóa XV, nhiệm kỳ 2021 - 2026 có số lượng Đại biểu Quốc hội là 499 đại biểu.

Tuy nhiên, song hành với việc với tăng số lượng đồng thời phải tăng chất lượng đại biểu chuyên trách. Chính vì vậy, trong bầu cử Quốc hội khóa XV, để bảo đảm nguồn nhân sự đại biểu Quốc hội chuyên trách, công tác quy hoạch đã được Đảng đoàn Quốc hội triển khai định kỳ hằng năm với nguyên tắc "động" và "mở", tạo sự chủ động cho các cơ quan của Quốc hội trong việc lựa chọn nhân sự làm đại biểu Quốc hội chuyên trách. Đồng thời, việc lựa chọn nhân sự cũng được tiến hành kỹ lưỡng, chặt chẽ, bảo đảm tiêu chuẩn, đúng quy định.

Như vậy thông qua bài viết trên, Luật Hoàng Anh đã trình bày rất rõ về sáu tiêu chuẩn và hai quy định về số lượng của đại biểu Quốc hội.

Luật Hoàng Anh