Bắt đầu phiên tòa phúc thẩm vụ án hành chính có những thủ tục gì?

Luật tố tụng hành chính đã có những quy định cụ thể nhằm bảo đảm cho hoạt động xét xử vụ án hành chính được chính xác, khách quan, công bằng và dân chủ. Tuy nhiên thực tế xét xử khó tránh khỏi những sai lầm, thiếu sót do nhiều nguyên nhân khách quan và chủ quan khác nhau, dẫn đến việc tòa án có thể ban hành những bản án hoặc quyết định thiếu căn cứ, không phù hợp với pháp luật. Do vậy việc xét xử phúc thẩm những vụ án mà bản án, quyết định sơ thẩm chưa có hiệu lực pháp luật bị kháng cáo, kháng nghị nhằm mục đích sữa chữa những sai lầm, thiếu sót để bản án, quyết định của tòa án được đúng pháp luật, phù hợp với tình tiết khách quan của vụ án, qua đỏ bảo vệ quyền và lợi ích của các bên có liên quan. Bài viết sau đây của Luật Hoàng Anh sẽ trình bày về những thủ tục để bắt đầu một phiên tòa phúc thẩm vụ án hành chính.

Căn cứ pháp luật

- Luật tố tụng hành chính 2015

Xét xử phúc thẩm là gì?

Xét xử phúc thẩm là việc Tòa án cấp phúc thẩm xét xử lại vụ án mà bản án, quyết định của Tòa án cấp sơ thẩm chưa có hiệu lực pháp luật bị kháng cáo hoặc kháng nghị.

Khi có kháng cáo kháng nghị hợp pháp thì xét xử phúc thẩm là bắt buộc. Như vậy có thể hiểu rằng kháng cáo, kháng nghị đúng pháp luật là điều kiện phát sinh thủ tục xét xử phúc thẩm vụ án hành chính.

Khái niệm kháng cáo, kháng nghị và quyền kháng cáo, kháng nghị.

Kháng cáo, kháng nghị là việc yêu cầu tòa án cấp trên trực tiếp xét lại bản án, quyết định sơ thẩm chưa có hiệu lực pháp luật theo thủ tục phúc thẩm. Tuy nhiên không phải bất kì người nào cũng có quyền kháng cáo, kháng nghị. Pháp luật hiện hành quy định đương sự hoặc người đại diện hợp pháp của đương sự có quyền kháng cáo bản án, quyết định tạm đình chỉ, đình chỉ việc giải quyết vụ án của Tòa án cấp sơ thẩm để yêu cầu Tòa án cấp phúc thẩm giải quyết lại theo thủ tục phúc thẩm. Quyền kháng nghị thuộc về viện kiểm sát cùng cấp hoặc trên một cấp.

Ý nghĩa của phúc thẩm

Xét xử phúc thẩm vụ án hành chính có ý nghĩa đặc biệt quan trọng trong quá trình giải quyết vụ án hành chính. Việc phúc thẩm bản án, quyết định sơ thẩm chưa có hiệu lực pháp luật nhằm khắc phục những sai lầm có thể có trong những bản án, quyết định chưa có hiệu lực pháp luật của tòa án, bảo đảm bảo vệ được các quyền và lợi ích hợp pháp của cá nhân, tổ chức cũng như các lợi ích công cộng và lợi ích của Nhà nước.

Bên cạnh đó, thông qua phúc thẩm, tòa án cấp trên có thể kiểm tra hoạt động xét xử của tòa án cấp dưới, qua đó có thể đánh giá, rút kinh nghiệm, hướng dẫn công tác xét xử, bảo đảm việc áp dụng pháp luật thống nhất trong hoạt động xét xử tại các tòa án.

Chuẩn bị xét xử phúc thẩm

Chuẩn bị xét xử phúc thẩm được hiểu theo nghĩa bao gồm toàn bộ các công việc mà tòa án cấp phúc thẩm phải tiến hành kể từ khi nhận được kháng cáo, kháng nghị và toàn bộ hồ sơ vụ án do tòa án cấp sơ thẩm gửi lên đến khi thâm phán được phân công chủ tọa phiên tòa, ra một trong các quyết định: Tạm đình chỉ xét xử phúc thẩm vụ án; đình chỉ xét xử phúc thẩm vụ án; đưa vụ án ra xét xử phúc thẩm. Thời hạn chuẩn bị xét xử phúc thẩm là 60 ngày, kể từ ngày thụ lí vụ án phúc thẩm. Đối với vụ án phức tạp hoặc do trở ngại khách quan thì chánh án tòa án cấp phúc thẩm có thể quyết định kéo dài thời hạn xét xử những không quá 30 ngày.

Sau khi nhận toàn bộ hồ sơ do tòa án cấp sơ thẩm gửi lên, Tòa án cấp phúc thẩm cần nghiên cứu kĩ hồ sơ vụ án, phải xem xét, kiểm tra thật cụ thể đối với kháng cáo, kháng nghị và nội dung vụ án. Công việc này do thẩm phán được phân công làm chủ tọa phiên tòa thực hiện. Việc kiểm tra bao gồm kiểm tra về thủ tục tố tụng và nội dung cụ thể của kháng cáo, kháng nghị.

Thủ tục xét xử phúc thẩm.

Xét xử phúc thẩm có ý nghĩa vô cùng quan trọng trong quá trình giải quyết vụ án hành chính. Do vậy phiên tòa phúc thẩm vụ án hành chính cần phải diễn ra theo đúng trình tự, thủ tục theo quy định của pháp luật. Điều 233 luật tố tụng hành chính 2015 quy định về thủ tục xét xử phúc thẩm như sau:

- Chuẩn bị khai mạc phiên tòa, thủ tục bắt đầu phiên tòa phúc thẩm, thủ tục công bố tài liệu, xem xét vật chứng tại phiên tòa phúc thẩm, nghị án và tuyên án, sửa chữa, bổ sung bản án phúc thẩm được thực hiện tương tự thủ tục xét xử sơ thẩm theo quy định của Luật này.

-Sau khi kết thúc thủ tục bắt đầu phiên tòa phúc thẩm thì một thành viên của Hội đồng xét xử phúc thẩm công bố nội dung vụ án, quyết định của bản án sơ thẩm và nội dung kháng cáo, kháng nghị.

- Chủ tọa phiên tòa hỏi về vấn đề sau đây:

+ Hỏi người khởi kiện có rút đơn khởi kiện hay không;

+ Hỏi người kháng cáo, Kiểm sát viên có thay đổi, bổ sung, rút kháng cáo, kháng nghị hay không;

+ Hỏi đương sự có thống nhất được với nhau về việc giải quyết vụ án hay không.

- Nếu khi được hỏi trường hợp người kháng cáo rút một phần kháng cáo, Kiểm sát viên rút một phần kháng nghị thì Tòa án chấp nhận việc rút kháng cáo, kháng nghị. Trường hợp người kháng cáo, Kiểm sát viên bổ sung nội dung mới không thuộc phạm vi kháng cáo, kháng nghị ban đầu thì Tòa án không xem xét nội dung đó.

Quy định này nhằm đảm bảo vụ án hành chính được xử lí nhanh chóng, dễ dàng hơn. Mặt khác cũng đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của các bên có liên quan và tránh mất thời gian của Tòa án cũng như các đương sự.

- Việc hỏi đương sự, Kiểm sát viên về việc thay đổi, bổ sung, rút kháng cáo, kháng nghị tại phiên tòa được Chủ tọa phiên tòa thực hiện như sau:

+ Hỏi người khởi kiện có rút đơn khởi kiện hay không;

+ Hỏi người kháng cáo, Kiểm sát viên có thay đổi, bổ sung, rút kháng cáo, kháng nghị hay không.

Trường hợp Viện kiểm sát kháng nghị thì Kiểm sát viên phát biểu quan điểm kháng nghị của Viện kiểm sát đối với quyết định của bản án sơ thẩm bị kháng nghị.

Người khởi kiện rút đơn khởi kiện trước khi mở phiên tòa hoặc tại phiên tòa phúc thẩm

Trước khi mở phiên tòa hoặc tại phiên tòa phúc thẩm mà người khởi kiện rút đơn khởi kiện thì Hội đồng xét xử phúc thẩm phải hỏi người bị kiện có đồng ý hay không và tùy từng trường hợp mà giải quyết như sau:

- Người bị kiện không đồng ý thì không chấp nhận việc rút đơn khởi kiện của người khởi kiện;

- Đương sự đồng ý thì chấp nhận việc rút đơn khởi kiện của người khởi kiện. Hội đồng xét xử phúc thẩm ra quyết định hủy bản án sơ thẩm và đình chỉ giải quyết vụ án. Trường hợp này, đương sự vẫn phải chịu án phí sơ thẩm theo quyết định của Tòa án cấp sơ thẩm và phải chịu một nửa án phí phúc thẩm theo quy định của pháp luật.

Như vậy, không phải người khởi kiện kháng cáo rồi rút đơn khởi kiện thì vụ án sẽ bị hủy mà sau khi kháng cáo, muốn rút đơn khởi kiện thì phải có sự đồng ý của người bị kiện. Quy định như vậy là hoàn toàn hợp lí, bắt buộc người khưởi kiện phải suy nghĩ kĩ trước khi khởi kiện, để họ chịu trách nhiệm với hành vi của mình nhằm bảo đảm chất lượng của việc khởi kiện cũng như không lãng phí thời gian của tòa án cũng như các bên có liên quan.

Trường hợp Hội đồng xét xử phúc thẩm ra quyết định đình chỉ giải quyết vụ án thì người khởi kiện có quyền khởi kiện lại vụ án theo thủ tục do Luật này quy định nếu thời hiệu khởi kiện vẫn còn.

Người bị kiện sửa đổi hoặc hủy bỏ quyết định hành chính, quyết định kỷ luật buộc thôi việc, quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh, quyết định giải quyết khiếu nại trong hoạt động kiểm toán nhà nước, dừng, khắc phục hành vi hành chính bị khởi kiện

Trường hợp người bị kiện sửa đổi, hủy bỏ quyết định hành chính, quyết định kỷ luật buộc thôi việc, quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh, quyết định giải quyết khiếu nại trong hoạt động kiểm toán nhà nước hoặc dừng, khắc phục hành vi hành chính bị khởi kiện liên quan đến quyền, nghĩa vụ của cơ quan, tổ chức, cá nhân và người khởi kiện đồng ý rút đơn khởi kiện, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có yêu cầu độc lập đồng ý rút yêu cầu thì Hội đồng xét xử phúc thẩm hủy bản án, quyết định sơ thẩm và đình chỉ giải quyết vụ án; trong quyết định của bản án phải ghi rõ cam kết của đương sự để bảo đảm thi hành án hành chính.

Trường hợp người bị kiện sửa đổi, hủy bỏ quyết định hành chính, quyết định kỷ luật buộc thôi việc, quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh, quyết định giải quyết khiếu nại trong hoạt động kiểm toán nhà nước hoặc dừng, khắc phục hành vi hành chính bị khởi kiện mà việc sửa đổi, hủy bỏ quyết định hành chính, dừng, khắc phục hành vi hành chính đó liên quan đến quyền, nghĩa vụ của cơ quan, tổ chức, cá nhân khác và họ chưa được tham gia tố tụng tại cấp sơ thẩm thì:

- Nếu người khởi kiện rút đơn khởi kiện và người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có yêu cầu độc lập rút yêu cầu thì Hội đồng xét xử phúc thẩm hủy bản án, quyết định sơ thẩm và đình chỉ giải quyết vụ án. Trường hợp này cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyền, nghĩa vụ liên quan đến việc sửa đổi, hủy bỏ quyết định hành chính, quyết định kỷ luật buộc thôi việc, quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh, quyết định giải quyết khiếu nại trong hoạt động kiểm toán nhà nước hoặc dừng, khắc phục hành vi hành chính bị khởi kiện có quyền khởi kiện vụ án hành chính theo thủ tục chung;

- Nếu người khởi kiện không rút đơn khởi kiện và người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có yêu cầu độc lập không rút yêu cầu thì Hội đồng xét xử phúc thẩm hủy bản án, quyết định sơ thẩm để xét xử sơ thẩm lại. Trường hợp này, Tòa án cấp sơ thẩm phải đưa cơ quan, tổ chức, cá nhân có quyền, nghĩa vụ liên quan đến việc sửa đổi, hủy bỏ quyết định hành chính, quyết định kỷ luật buộc thôi việc, quyết định giải quyết khiếu nại về quyết định xử lý vụ việc cạnh tranh, quyết định giải quyết khiếu nại trong hoạt động kiểm toán nhà nước hoặc dừng, khắc phục hành vi hành chính bị khởi kiện vào tham gia tố tụng với tư cách là người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan.