Thụ lý vụ án hành chính là gì?

Ngày nay với xu thế dân chủ hóa, hội nhập kinh tế quốc tế và và xây dựng nhà nước pháp quyền của thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng thì vai trò của tài phán hành chính được xem là rất quan trọng. Việc xét xử vụ án hành chính có đúng pháp luật hay không phụ thuộc rất lớn vào hoạt động thụ lí vụ án hành chính. Ngoài ra việc thụ lí vụ án đúng quy định của pháp luật còn giúp bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của các bên có liên quan, tiết kiện thời gian, tiền bạc cho đương sự. Vậy thụ lí vụ án hành chính là gì và được pháp luật quy định như thế nào? Cùng tham khảo bài viết sau đây của luật Hoàng Anh.

Căn cứ pháp lý

- Luật tố tụng hành chính 2015

Thụ lý vụ án hành chính là gì?

Thụ lý vụ án hành chính là hành vi tố tụng đầu tiên của Tòa án trong quá trình giải quyết vụ án, Tòa án tiếp nhận đơn khởi kiện và các tài liệu chứng cứ chứng minh quyền, lợi ích hợp pháp của người khởi kiện bị xâm phạm, xác định điều kiện thụ lí và vào sổ thụ lí vụ án hành chính. Thụ lý vụ án là căn cứ để xác định thời hạn tố tụng và làm phát sinh quyền, nghĩa vụ tố tụng của Tòa án, của những người tiến hành tố tụng và những người tham gia tố tụng.

Quy định về thông báo nộp tiền tạm ứng án phí.

Sau khi nhận đơn khởi kiện và tài liệu, chứng cứ kèm theo, nếu xét thấy thuộc thẩm quyền giải quyết của Tòa án thì Thẩm phán phải thông báo cho người khởi kiện biết để họ nộp tiền tạm ứng án phí; trường hợp người khởi kiện được miễn nộp tiền tạm ứng án phí hoặc không phải nộp tiền tạm ứng án phí thì thông báo cho người khởi kiện biết về việc thụ lý vụ án. Trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày nhận được thông báo nộp tiền tạm ứng án phí, người khởi kiện phải nộp tiền tạm ứng án phí và nộp biên lai cho Tòa án.

Thẩm phán thụ lý vụ án vào ngày người khởi kiện nộp biên lai thu tiền tạm ứng án phí. Trường hợp người khởi kiện được miễn nộp tiền tạm ứng án phí hoặc không phải nộp tiền tạm ứng án phí thì ngày thụ lý vụ án là ngày Thẩm phán thông báo cho người khởi kiện biết việc thụ lý. Việc thụ lý vụ án phải được ghi vào sổ thụ lý.

 Nếu sau thời hạn 10 ngày kể từ ngày Thẩm phán thông báo nộp tiền tạm ứng án phí thì người khởi kiện mới nộp cho Tòa án biên lai thu tiền tạm ứng án phí thì sẽ được giải quyết theo khoản 3 điều 125 luật tố tụng hành chính như sau:

- Trường hợp chưa trả lại đơn khởi kiện thì Thẩm phán tiến hành thụ lý vụ án;

- Trường hợp đã trả lại đơn khởi kiện mà người khởi kiện chứng minh được là họ đã nộp tiền tạm ứng án phí đúng thời hạn quy định, nhưng vì sự kiện bất khả kháng hoặc trở ngại khách quan nên họ nộp biên lai thu tiền tạm ứng án phí cho Tòa án không đúng hạn thì Thẩm phán yêu cầu họ nộp lại đơn khởi kiện, tài liệu, chứng cứ kèm theo và tiến hành thụ lý vụ án; trường hợp này ngày khởi kiện là ngày nộp đơn khởi kiện lần đầu;

- Trường hợp sau khi Thẩm phán trả lại đơn khởi kiện, người khởi kiện mới nộp tiền tạm ứng án phí và nộp biên lai thu tiền tạm ứng án phí cho Tòa án, nếu không vì sự kiện bất khả kháng hoặc trở ngại khách quan thì Thẩm phán yêu cầu họ nộp lại đơn khởi kiện, tài liệu, chứng cứ kèm theo để tiến hành thụ lý vụ án; trường hợp này ngày khởi kiện là ngày nộp lại đơn khởi kiện

Nếu hết thời hạn 10 ngày kể từ ngày Thẩm phán thông báo nộp tiền tạm ứng án phí mà người khởi kiện không nộp cho Tòa án biên lai thu tiền tạm ứng án phí thì Tòa án thông báo cho họ biết về việc không thụ lý vụ án với lý do là họ không nộp tiền tạm ứng án phí. Trường hợp này, người khởi kiện có quyền nộp đơn khởi kiện lại nếu thời hiệu khởi kiện vẫn còn.

Sau khi Thẩm phán thụ lý vụ án mà Tòa án nhận được đơn yêu cầu độc lập của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan theo quy định tại Điều 129 của Luật tố tụng hành chính để giải quyết trong cùng một vụ án hành chính thì ngày thụ lý vụ án được xác định như sau:

- Trường hợp người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan được miễn hoặc không phải nộp tiền tạm ứng án phí thì ngày thụ lý vụ án là ngày Tòa án nhận được đơn yêu cầu độc lập của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan cùng tài liệu, chứng cứ kèm theo;

- Trường hợp người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan phải nộp tiền tạm ứng án phí thì ngày thụ lý vụ án là ngày người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan nộp cho Tòa án biên lai thu tiền tạm ứng án phí;

- Trường hợp có nhiều người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có yêu cầu độc lập thì ngày thụ lý vụ án là ngày Tòa án nhận được đơn yêu cầu độc lập cuối cùng, nếu họ đều thuộc trường hợp được miễn hoặc không phải nộp tiền tạm ứng án phí hoặc là ngày người nộp cuối cùng cho Tòa án biên lai thu tiền tạm ứng án phí, nếu họ thuộc trường hợp phải nộp tiền tạm ứng án phí.

Pháp luật tố tụng hành chính quy định khi nhận biên lai thu tiền tạm ứng án phí của đương sự thì Tòa án phải cấp cho họ giấy xác nhận về việc nhận biên lai thu tiền tạm ứng án phí.

Quy định về thông báo về việc thụ lý vụ án

Tòa án thụ lý vụ việc vào ngày người khởi kiện nộp biên lai tạm ứng án phí. Trường hợp người khởi kiện được miễn nộp tiền tạm ứng án phí hoặc không phải nộp thì ngày thụ lí vụ án là ngày Thẩm phán thông báo cho người khởi kiện biết ngày thụ lí vụ án.

Điều 126 luật tố tụng hành chính quy định cụ thể trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày thụ lý vụ án, Thẩm phán đã thụ lý vụ án phải thông báo bằng văn bản cho người bị kiện, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đến việc giải quyết vụ án và Viện kiểm sát cùng cấp về việc Tòa án đã thụ lý vụ án và công bố trên Cổng thông tin điện tử của Tòa án (nếu có).

Nội dung trong văn bản thông báo thụ lý vụ án hành chính

Khoản 2 điều 126 quy định văn bản thông báo về việc thụ lí  phải có các nội dung chính sau đây:

- Ngày, tháng, năm làm văn bản thông báo;

- Tên, địa chỉ Tòa án đã thụ lý vụ án;

- Tên, địa chỉ của người khởi kiện, người bị kiện;

- Những vấn đề cụ thể người khởi kiện yêu cầu Tòa án giải quyết;

- Vụ án được thụ lý theo thủ tục thông thường hoặc thủ tục rút gọn;

- Danh mục tài liệu, chứng cứ người khởi kiện nộp kèm theo đơn khởi kiện;

- Thời hạn người bị kiện, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan phải nộp ý kiến bằng văn bản về yêu cầu của người khởi kiện và tài liệu, chứng cứ kèm theo hoặc yêu cầu độc lập (nếu có) cho Tòa án;

- Hậu quả pháp lý của việc người bị kiện, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan không nộp cho Tòa án văn bản ghi ý kiến của mình về yêu cầu của người khởi kiện.

Phân công Thẩm phán giải quyết vụ án

Trên cơ sở báo cáo thụ lý vụ án của Thẩm phán được phân công thụ lý vụ án, Chánh án Tòa án quyết định phân công Thẩm phán giải quyết vụ án bảo đảm đúng nguyên tắc vô tư, khách quan, ngẫu nhiên.

Trong thời hạn 03 ngày làm việc kể từ ngày thụ lý vụ án, Chánh án Tòa án quyết định phân công Thẩm phán giải quyết vụ án.

Đối với vụ án phức tạp, việc giải quyết có thể phải kéo dài thì Chánh án Tòa án phân công Thẩm phán dự khuyết để bảo đảm xét xử theo đúng thời hạn quy định của Luật này.

Trong quá trình giải quyết vụ án, nếu Thẩm phán được phân công không thể tiếp tục tiến hành được nhiệm vụ thì Chánh án Tòa án phân công Thẩm phán khác tiếp tục nhiệm vụ; trường hợp đang xét xử mà không có Thẩm phán dự khuyết thì vụ án phải được xét xử lại từ đầu và thông báo cho đương sự, Viện kiểm sát cùng cấp.

Quy định về việc phân công thẩm phán của luật tố tụng hành chính nhằm đảm bảo sự minh bạch khách quan trong quá trình thụ lý. Góp phần đẩy nhanh tiến độ thụ lý vụ án, đảm bảo quá trình tố tụng diễn ra liên tục, thông suốt, đúng thời hạn tránh tình trạng kéo dài dẫn đến quá hạn giải quyết vụ án.

Quyền, nghĩa vụ của người được thông báo

Bên cạnh quy định về thông báo việc thụ lý vụ án của tòa án cho người khởi kiện, người bị kiện và người có quyền lợi nghĩa vụ liên quan thì luật tố tụng hành chính cũng quy định về quyền và nghĩa vụ của người được thông báo. Nhằm đảo bảo thời hạn giải quyết vụ án đúng luật định trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày nhận được thông báo, người bị kiện, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan phải nộp cho Tòa án văn bản ghi ý kiến của mình về yêu cầu của người khởi kiện và tài liệu, chứng cứ kèm theo hoặc yêu cầu độc lập (nếu có).

Trường hợp cần gia hạn thì người được thông báo phải có đơn xin gia hạn gửi cho Tòa án nêu rõ lý do; nếu việc xin gia hạn là có căn cứ thì Tòa án gia hạn một lần, nhưng không quá 07 ngày.

Trường hợp người bị kiện, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan đã nhận được thông báo, nhưng không nộp ý kiến bằng văn bản trong thời hạn quy định tại khoản 1 Điều này mà không có lý do chính đáng thì Tòa án tiếp tục giải quyết vụ án theo quy định của Luật này.

Người bị kiện, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có quyền yêu cầu Tòa án cho ghi chép, sao chụp đơn khởi kiện và tài liệu, chứng cứ kèm theo đơn khởi kiện (nếu có), trừ tài liệu, chứng cứ quy định tại khoản 2 Điều 96 luật tố utngj hành chính.

Trong thời hạn 10 ngày kể từ ngày nhận được thông báo, Viện kiểm sát phân công Kiểm sát viên, Kiểm sát viên dự khuyết (nếu có) thực hiện nhiệm vụ và thông báo cho Tòa án.

Quyền yêu cầu độc lập của người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan

Yêu cầu độc lập của người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan là một loại quan hệ pháp luật nên để yêu cầu của họ được xem xét, được tham gia tố tụng thì điều 129 luật tố tụng dân sự 2015 quy định Trường hợp người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan không tham gia tố tụng với người khởi kiện hoặc với người bị kiện thì họ có quyền yêu cầu độc lập khi có các điều kiện sau đây:

- Việc giải quyết vụ án có liên quan đến quyền lợi, nghĩa vụ của họ;

- Yêu cầu độc lập của họ có liên quan đến vụ án đang được giải quyết;

- Yêu cầu độc lập của họ được giải quyết trong cùng một vụ án làm cho việc giải quyết vụ án được chính xác và nhanh hơn.

Người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan có quyền đưa ra yêu cầu độc lập đến thời điểm mở phiên họp kiểm tra việc giao nộp, tiếp cận, công khai chứng cứ và đối thoại. Thủ tục yêu cầu độc lập được thực hiện theo quy định của Luật này về thủ tục khởi kiện của người khởi kiện.