Chính sách phát triển điện lực là gì? (Phần 1)

Hiện nay, cùng với sự phát triển tột bậc của nền kinh tế mới, xã hội ngày càng phát triển hơn. Những loại máy móc, thiết bị hiện đại ra đời đã và đang có những đóng góp vô cùng to lớn trợ giúp trong cuộc sống, tiết kiệm sức lao động của con người. Nguồn năng lượng quan trọng và chiếm đa số nhất để duy trì máy móc, thiết bị này lại chính là điện năng. Chính vì thế, điện đã trở thành yếu tố thiết yếu, không thể thiếu trong cuộc sống từ sản xuất đến sinh hoạt của người dân. Để quản lý điện một cách có hiệu quả và đảm bảo an toàn, trật tự xã hội, nước ta đã có những quy chế cụ thể trong lĩnh vực điện lực và vẫn đang cập nhật đổi mới từ ngày cho phù hợp với xu thế, nhu cầu của người dân.

Cơ sở pháp lý

Luật Điện lực số 28/2004/QH11 ngày 03 tháng 12 năm 2004 của Quốc hội, có hiệu lực kể từ ngày 01 tháng 7 năm 2005, được sửa đổi, bổ sung bởi:

1. Luật số 24/2012/QH13 ngày 20 tháng 11 năm 2012 của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Điện lực, có hiệu lực kể từ ngày 01 tháng 7 năm 2013;

2. Luật số 28/2018/QH14 ngày 15 tháng 6 năm 2018 của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của 11 luật có liên quan đến quy hoạch, có hiệu lực kể từ ngày 01 tháng 01 năm 2019.

Phát triển điện lực bền vững

Căn cứ khoản 1 Điều 4 Luật điện lực năm 2004, sửa đổi bổ sung năm 2013 quy định như sau:

“1. Phát triển điện lực bền vững trên cơ sở khai thác tối ưu mọi nguồn lực, đáp ứng nhu cầu điện năng phục vụ đời sống nhân dân và phát triển kinh tế - xã hội với chất lượng ổn định, an toàn và kinh tế, dịch vụ văn minh, góp phần bảo đảm quốc phòng, an ninh và an ninh năng lượng quốc gia.”

Điện lực hay điện năng là năng lượng cung cấp bởi dòng điện. Cụ thể, nó là công cơ học thực hiện bởi điện trường lên các điện tích di chuyển trong nó. Đây là năng lượng của dòng điện thúc đẩy hoạt động của các máy móc, thiết bị điện.

Điện là một trong những yếu tố thiết yếu trong cuộc sống sinh hoạt, sản xuất của con người, và còn đánh giá được sự văn minh tiến bộ bộ của khu vực, tuy nhiên nguồn điện được coi là hữu hạn. Có một số nguồn năng lượng tự nhiện vô tận như: năng lượng mặt trời, năng lượng gió, sức thủy triều, hay môt số nguồn năng lượng sinh học từ thực vật khác. Những nguồn năng lượng khổng lồ này được con người tái tạo và chuyển thể thành nguồn điện. Thế nhưng để có thể chuyển thành điện năng cho con người sử dụng thì vẫn cần có nhiều yếu tố khác hữu hạn trong thiên nhiên như than, nhân lực, tiền bạc, thời gian không đủ để tạo ra lượng điện năng có thể truyền tải đi khắp mọi nhà, đáp dứng nhu cầu của người dân.

Theo đó, hoạt động khai thác điện lực phải đi kèm với duy trì và phát triển bền vững, đảm bảo lâu dài để luôn đủ năng lượng cung cấp cho đời sống sinh hoạt và sản xuất của người dân, nâng cao hiệu quả kinh tế - xã hội trong thời đại mới.

Ngoài ra, Nhà nước còn có chính sách là ưu tiên phát triển điện phục vụ nông thôn, miền núi, biên giới, hải đảo và vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn. Có thể nói, điện là yếu tố quyết định nền văn minh, hiện đại của khu vực. Không có điện, con người phải sử dụng chính sức lao động của mình, vừa tốn kém, vừa bất tiện lại vất vả. Nhiều người không được tiếp cận đến tri thức, không có cơ hội chạm đến những trang thiết bị hỗ trợ cuộc sống. Công tác đưa điện về các xã nghèo, vùng cao, vùng sâu, vùng đặc biệt khó khăn được đánh giá là không hiệu quả về mặt kinh tế, nhưng chắc chắn, nó sẽ mang hiệu quả xã hội to lớn, góp phần giúp đồng bào vùng cao phát triển kinh tế - xã hội, rút ngắn khoảng cách phát triển giữa vùng đồng bằng và vùng cao.

Xây dựng một thị trường điện lực “công khai, bình đẳng, cạnh tranh lành mạnh”

Chính sách thứ 2 mà Nhà nước đề cập đến là Xây dựng và phát triển thị trường điện lực theo nguyên tắc công khai, bình đẳng, cạnh tranh lành mạnh, có sự điều tiết của Nhà nước để nâng cao hiệu quả trong hoạt động điện lực; bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của các đơn vị điện lực và khách hàng sử dụng điện; thu hút mọi thành phần kinh tế tham gia hoạt động phát điện, phân phối điện, bán buôn điện, bán lẻ điện và tư vấn chuyên ngành điện lực. Nhà nước độc quyền trong hoạt động truyền tải, điều độ hệ thống điện quốc gia, xây dựng và vận hành các nhà máy điện lớn, có ý nghĩa đặc biệt quan trọng về kinh tế - xã hội, quốc phòng, an ninh.

Trong đó thị trường điện lực là nơi giao dịch giữa hai đối tượng chủ yếu: người cung cấp và người tiêu thụ trực tiếp thông qua giá cả. Người cung cấp đối với thị trường điện bao gồm các đơn vị sản xuất, truyền tải, phân phối và quản lý: người tiêu thụ bao gồm các khách hàng trực tiếp dùng điện. Theo đó, việc xây dựng và phát triển điện lực theo nguyên tắc công khai, bình đẳng, cạnh tranh lành mạnh góp phần đẩy mạnh sự phát triển trong lĩnh vực điện lực đồng thời nâng cao hiệu quả về mặt kinh tế, đảm bảo an ninh trật tự xã hội.

Các chính sách còn lại sẽ được Luật Hoàng Anh phân tích rõ hơn ở Phần 2.