Cơ quan điều tiết hoạt động điện lực là gì?

Hiện nay, cùng với sự phát triển tột bậc của nền kinh tế mới, xã hội ngày càng phát triển hơn. Những loại máy móc, thiết bị hiện đại ra đời đã và đang có những đóng góp vô cùng to lớn trợ giúp trong cuộc sống, tiết kiệm sức lao động của con người. Nguồn năng lượng quan trọng và chiếm đa số nhất để duy trì máy móc, thiết bị này lại chính là điện năng. Chính vì thế, điện đã trở thành yếu tố thiết yếu, không thể thiếu trong cuộc sống từ sản xuất đến sinh hoạt của người dân. Để quản lý điện một cách có hiệu quả và đảm bảo an toàn, trật tự xã hội, nước ta đã có những quy chế cụ thể trong lĩnh vực điện lực và vẫn đang cập nhật đổi mới từ ngày cho phù hợp với xu thế, nhu cầu của người dân.

Cơ sở pháp lý

- Luật Điện lực số 28/2004/QH11 ngày 03 tháng 12 năm 2004 của Quốc hội, có hiệu lực kể từ ngày 01 tháng 7 năm 2005, được sửa đổi, bổ sung bởi:

1. Luật số 24/2012/QH13 ngày 20 tháng 11 năm 2012 của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Điện lực, có hiệu lực kể từ ngày 01 tháng 7 năm 2013;

2. Luật số 28/2018/QH14 ngày 15 tháng 6 năm 2018 của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của 11 luật có liên quan đến quy hoạch, có hiệu lực kể từ ngày 01 tháng 01 năm 2019.

Điều tiết hoạt động điện lực

Căn cứ vào khoản 11 Điều 3 Luật Điện lực quy định như sau:

“11. Điều tiết điện lực là tác động của Nhà nước vào các hoạt động điện lực và thị trường điện lực nhằm cung cấp điện an toàn, ổn định, chất lượng, sử dụng điện tiết kiệm, có hiệu quả và bảo đảm tính công bằng, minh bạch, đúng quy định của pháp luật.”

Theo đó, có thể hiểu đơn giản thì hoạt động điều tiết điện lực là hoạt động quản lý của Nhà nước đối với lĩnh vực điện. Phạm vi quản lý này rất rộng, bao trùm mọi phương diện có liên quan đến điện như: cung cấp điện, sử dụng điện, mua bán điện...

Mục đích của việc điều tiết điện lực là đảm bảo việc sử dụng điện an toàn, ổn định và có hiệu quả.

Cơ quan điều tiết hoạt động điện lực

Hiện nay, theo quyết định số 153/2008/QĐ-TTg thì cơ quan điều tiết hoạt động điện lực là Cục Điều tiết điện lực, thuộc quản lý của Bộ Công thương. Đây là cơ quan thực hiện chức năng tham mưu giúp Bộ trưởng Bộ Công thương quản lý nhà nước về điều tiết hoạt động điện lực; tổ chức thực hiện nhiệm vụ điều tiết hoạt động điện lực nhằm cung cấp điện an toàn, ổn định, chất lượng, sử dụng điện tiết kiệm, có hiệu quả và bảo đảm tính công bằng, minh bạch, đúng quy định của pháp luật.

Cơ cấu tổ chức của Cục điều tiết điện lực được quy định như sau:

• Văn phòng
• Phòng pháp chế
• Phòng giá điện và phí
• Phòng Thị trường điện lực
• Phòng Quy hoạch và giám đốc cân bằng cung – cầu
• Phòng Quan hệ công chúng và Cấp phép
• Phòng Công nghệ thông tin
• Chi cục Điều tiết điện lực miền Trung
• Chi cục Điều tiết điện lực miền Nam
• Trung tập Nghiên cứ phát triển thị trường điện lực và Đào tạo.

Theo đó, Cục Điều tiết điện lực có Cục trưởng đứng đầu và không có quá 03 Phó Cục trưởng.

Nhiệm vụ và quyền hạn của Cục Điều tiết điện lực

Nhiệm vụ và quyền hạn của Cục bao gồm:

- Trình Bộ trưởng Bộ Công thương để trình Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ phê duyệt hoặc ban hành:

• Quy định phương án lập, trình tự, thủ tục ban hành giá bán lẻ điện;
• Biểu giá bán lẻ điện;
• Quy định các hành vi vi phạm và hình thức xử lý các hành vi vi phạm quy định của pháp luật về hoạt động điện lực.

- Trình Bộ trưởng Bộ Công thương phê duyệt hoặc ban hành:

• Quy định điều kiện, trình tự, thủ tục cấp, sửa đổi, bổ sung, thu hồi và quản lý Giấy phép hoạt động điện lực;
• Quy định trình tự, thủ tục lập, thẩm định và phê duyệt quy hoạch chi phí tối thiểu và trình tự thực hiện;
• Quy định về điều kiện, trình tự, thủ tục ngừng cấp điện, cắt điện hoặc giảm mức tiêu thụ điện;
• Đề án thiết kế thị trường điện các cấp độ;
• Các quy định về hoạt động của thị trường điện lực, bao gồm: quy định vận hành thị trường điện; quy định lưới điện truyền tải; quy định lưới điện phân phối; quy định đo đếm điện năng; quy định áp dụng hợp đồng mua bán điện mẫu;
• Các quy định về phương pháp lập, trình tự, thủ tục thẩm định và ban hành các loại giá và phí trong hoạt động điện lực theo quy định của pháp luật;
• Quy định về kiểm tra hoạt động điện lực và sử dụng điện, giải quyết tranh chấp hợp đồng mua bán điện.

- Giúp Bộ trưởng Bộ Công thương chỉ đạo, kiểm tra, giám sát, đánh giá và chịu trách nhiệm tổ chức thực hiện các văn bản quy phạm pháp luật, chính sách, quy hoạch, kế hoạch, đề án, dự án, chương trình và các quy định về điều tiết điện lực sau khi được phê duyệt.

- Ban hành theo thẩm quyền các văn bản hướng dẫn chuyên môn, nghiệp vụ về điều tiết điện lực; các văn bản cá biệt; văn bản quy phạm nội bộ theo quy định của pháp luật.

- Thực hiện các nhiệm vụ về điều tiết hoạt động điện lực và thị trường điện lực, bao gồm:

• Thẩm định quy hoạch phát triển điện lực tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương;
• Công bố danh mục các dự án nguồn và lưới điện truyền tải cần đầu tư phát triển hàng năm theo quy định được duyệt; theo dõi việc thực hiện kế hoạch các dự án đầu tư phát triển nguồn điện, lưới điện truyền tải, lưới điện phân phối theo quy hoạch phát triển điện lực đã được phê duyệt;
• Cấp, sửa đổi, bổ sung và thu hồi Giấy phép hoạt động điện lực;
• Ban hành các loại giá và phí của hoạt động điện lực, bao gồm: khung giá phát điện, khung giá bán buôn điện; giá truyền tải điện; giá phân phối điện; phí tham gia thị trường điện lực; phí giao dịch thị trường; phí điều độ hệ thống điện; phí sử dụng các dịch vụ phụ trợ và các phí khác;
• Phê duyệt hợp đồng mua bán điện song phương có thời hạn (Power Purchase Agreement - PPA) do các đơn vị phát điện và mua điện trình;
• Kiểm tra, giám sát tình hình cung cấp điện và điều hành hệ thống điện để đảm bảo cân bằng cung - cầu điện;
• Đề xuất các giải pháp khuyến khích hoặc hạn chế đầu tư phát triển các công trình nguồn điện, lưới điện bảo đảm cân bằng cung - cầu dài hạn và vận hành hệ thống điện ổn định, an toàn, tin cậy có mức độ dự phòng hợp lý, có chi phí sản xuất, vận hành thấp nhất.
• Xác định, công bố tỷ lệ công suất và điện năng giữa hình thức mua, bán thông qua hợp đồng song phương có thời hạn và mua bán giao ngay cho các đơn vị phát điện cho các cấp độ phát triển của thị trường điện lực;
• Xác định tình trạng mang tải của lưới điện theo đề nghị của đơn vị điện lực;
• Phê duyệt phương thức hỗ trợ tài chính các dự án thực hiện quản lý nhu cầu điện (Demand-Side Management - DSM) và tiết kiệm năng lượng (Energy Efficiency - EE);
• Điều tiết hoạt động của thị trường điện lực; kiến nghị cấp có thẩm quyền các phương án về sáp nhập hoặc chia tách các đơn vị hoạt động điện lực nhằm bảo đảm hoạt động cạnh tranh minh bạch của thị trường điện lực;
• Kiểm tra và xử lý theo thẩm quyền các hành vi vi phạm pháp luật trong việc thực hiện: quy định vận hành thị trường điện lực; Giấy phép hoạt động điện lực; hợp đồng mua bán điện song phương có thời hạn (PPA); biểu giá điện và phí các loại; các chương trình, dự án quản lý nhu cầu điện (DSM) và tiết kiệm năng lượng (EE) được duyệt; các quy định khác của pháp luật về hoạt động điện lực và thị trường điện lực;

- Tham gia xây dựng quy hoạch phát triển điện lực quốc gia; xây dựng chương trình tái cơ cấu ngành điện và mô hình thị trường điện các cấp độ phù hợp với lộ trình hình thành và phát triển thị trường điện lực Việt Nam và trình Bộ trưởng Bộ Công thương để trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

- Hợp tác quốc tế trong lĩnh vực điều tiết điện lực và phát triển thị trường điện lực, các hoạt động liên quan tới liên kết lưới điện khu vực và phát triển thị trường điện lực các nước tiểu vùng sông Mê Kông (Greater Mekong Subregion - GMS) và ASEAN.

- Nghiên cứu, ứng dụng các tiến bộ khoa học, công nghệ trong hoạt động điều tiết điện lực.

- Tổ chức đào tạo, phát triển nguồn nhân lực đáp ứng các yêu cầu của hoạt động điều tiết điện lực và vận hành thị trường ở các cấp độ phát triển của thị trường điện lực.

- Lập báo cáo hàng năm về tổng kết, đánh giá tình hình hoạt động điều tiết và vận hành của thị trường điện lực theo quy định.

- Sử dụng ngân sách nhà nước được cấp, các khoản thu phí và lệ phí cấp phép, ghi điều tiết điện lực và các phí khác theo quy định của pháp luật.

- Được yêu cầu các tổ chức, cá nhân liên quan cung cấp thông tin, tài liệu cần thiết cho việc thực hiện các nhiệm vụ được giao; được sử dụng tư vấn trong và ngoài nước trong trường hợp cần thiết theo quy định của pháp luật.

- Thực hiện cải cách hành chính trong lĩnh vực điều tiết điện lực theo kế hoạch cải cách hành chính của Bộ Công thương.

- Quản lý tổ chức bộ máy, biên chế, cán bộ, công chức, viên chức, tài chính, tài sản được giao theo quy định của pháp luật và phân cấp của Bộ Công thương.

- Thực hiện các nhiệm vụ, quyền hạn khác do Bộ trưởng Bộ Công thương giao và theo quy định của pháp luật.