Quyền tự do báo chí, quyền tự do ngôn luận trên báo chí của công dân được quy định ra sao?

Trong thời kỳ xã hội hiện đại ngày nay, công tác truyền thông, báo chí ngày càng thể hiện được vai trò, vị thế đặc biệt quan trọng. Hoạt động truyền thông báo chí có tính chất mở đường về tư tưởng chính trị, góp phần xây dựng, bồi đắp nền tảng tư tưởng cách mạng, nền tảng chính trị của Đảng, nền tảng tinh thần của xã hội, góp phần đưa đường lối đổi mới của Đảng đi vào cuộc sống, mở rộng dân chủ, khơi dậy sáng tạo của mọi ngành, mọi địa phương, các tầng lớp nhân dân, tạo nên sức mạnh tổng hợp của dân tộc.

Vậy báo chí là gì? Quyền tự do báo chí, tự do ngôn luận trên báo chí được thể hiện như thế nào? Hãy tham khảo bài viết dưới đây hoặc GỌI NGAY tới hotline 0908 308 123 để được Luật sư TƯ VẤN MIỄN PHÍ.

Căn cứ pháp lý

Luật Báo chí số 103/2016/QH13 được Quốc hội thông qua ngày 05 tháng 4 năm 2016 (sau đây được gọi là Luật Báo chí năm 2016).

Báo chí là gì?

Căn cứ khoản 1 Điều 3 Luật Báo chí năm 2016 ghi nhận khái niệm về báo chí như sau:

“1. Báo chí là sản phẩm thông tin về các sự kiện, vấn đề trong đời sống xã hội thể hiện bằng chữ viết, hình ảnh, âm thanh, được sáng tạo, xuất bản định kỳ và phát hành, truyền dẫn tới đông đảo công chúng thông qua các loại hình báo in, báo nói, báo hình, báo điện tử.”

Trải qua một thời gian dài phát triển, phương tiện truyền tải của thông tin đi từ báo giấy đến âm thanh trên loa đài tới các ấn bản điện tử trên web.

Có thể thấy, có rất nhiều phương tiện truyền tải báo chí tuy nhiên các nghiệp vụ báo chí vẫn bao gồm các nội dung: tìm hiểu thông tin, phân tích thông tin và phổ biến thông tin đến độc giả.

Trong xã hội hiện đại, báo chí là người cung cấp thông tin chính và phản hồi ý kiến về các vấn đề của công chúng. Tuy nhiên báo chí không phải lúc nào cũng chỉ giới hạn ở tìm kiếm và truyền tải thông tin. Truyền thông báo chí có thể mở rộng sang các hình thức khác như văn học và điện ảnh.

Các loại hình báo hiện nay

Báo in

Báo in là loại hình báo chí sử dụng chữ viết, tranh, ảnh, thực hiện bằng phương tiện in để phát hành đến bạn đọc, gồm báo in, tạp chí in.

Có thể nói đây là thể loại báo chí xuất hiện sớm nhất, được thể hiện bằng chữ viết trên giấy kèm theo hình ảnh minh họa. Ưu điểm của loại hình này là độ phổ cập cao, và nội dung sâu sắc, thông tin chân thực. Tuy nhiên, vì mất thời gian biên tập và in ấn để phát hành ra công chúng nên độ nắm bắt thông tin chậm và không có khả năng tương tác giữa độc giả và người viết.

Báo nói

Báo nói là loại hình báo chí sử dụng tiếng nói, âm thanh, được truyền dẫn, phát sóng trên các hạ tầng kỹ thuật ứng dụng công nghệ khác nhau.

Ở loại hình này, thông tin được chuyển tải qua thiết bị đầu cuối là radio bằng ngôn ngữ. Ưu điểm là thông tin nhanh. Tuy nhiên không trình bày được các thông tin bằng hình ảnh (phóng sự ảnh) hoặc các thông tin có hình ảnh minh họa.

Báo hình

Báo hình là loại hình báo chí sử dụng hình ảnh là chủ yếu, kết hợp tiếng nói, âm thanh, chữ viết, được truyền dẫn, phát sóng trên các hạ tầng kỹ thuật ứng dụng công nghệ khác nhau.

Ưu điểm của loại hình này là phổ cập thông tin nhanh chóng tuy nhiên khả năng tương tác hai chiều kém.

Báo điện tử

Báo điện tử là loại hình báo chí sử dụng chữ viết, hình ảnh, âm thanh, được truyền dẫn trên môi trường mạng, gồm báo điện tử và tạp chí điện tử.

Ngày nay, với sự ra đời của công nghệ kỹ thuật số và Internet, người đọc ngày càng gắn bó với các thiết bị điện thoại thông minh, laptop do tính di động cao. Vì thế, việc ra đời báo điện tử được xem là một bước ngoặt to lớn với nhiều ưu điểm rõ rệt. Thông tin được đưa một cách nhanh chóng và người đọc có thể thoải mái bày tỏ quan điểm của mình dưới bài viết. Đặc biệt, độc giả có thể đọc được tin ở bất kỳ đâu, bất kỳ thời gian nào. Tuy nhiên, kéo theo đó là mức tin giả cũng ngày càng phổ biến gây hỗn loạn cho người đọc. Chính vì thế, độc giả cần tinh tường hơn và lựa chọn những trang web uy tín để chọn lọc thông tin.

Quyền tự do báo chí của công dân

Quyền tự do báo chí, tự do ngôn luận là một quyền cơ bản của công dân.

Căn cứ tại Điều 10, Luật Báo chí năm 2016 quy định về quyền tự do báo chí của công dân là quyền của công dân trong việc:

- Sáng tạo tác phẩm báo chí.

- Cung cấp thông tin cho báo chí.

- Phản hồi thông tin trên báo chí.

- Tiếp cận thông tin báo chí.

- Liên kết với cơ quan báo chí thực hiện sản phẩm báo chí.

- In, phát hành báo in.

Quyền tự do ngôn luận trên báo chí của công dân

Tự do ngôn luận được hiểu là nguyên tắc đảm bảo cho quyền tự do của một cá nhân hoặc cộng đồng trong việc nói ra rõ ràng quan điểm và ý kiến của mình mà không bị trả đũa, kiểm duyệt hoặc xử phạt.

Điều 11, Luật Báo chí năm 2016 quy định quyền tự do ngôn luận trên báo chí của công dân bao gồm:

- Phát biểu ý kiến về tình hình đất nước và thế giới.

- Tham gia ý kiến xây dựng và thực hiện đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng, pháp luật của Nhà nước.

- Góp ý kiến, phê bình, kiến nghị, khiếu nại, tố cáo trên báo chí đối với các tổ chức của Đảng, cơ quan nhà nước, tổ chức chính trị - xã hội, tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã hội, tổ chức xã hội - nghề nghiệp và các tổ chức, cá nhân khác.

Trách nhiệm của cơ quan báo chí đối với quyền tự do báo chí, quyền tự do ngôn luận trên báo chí của công dân

Điều 12, Luật Báo chí năm 2016 quy định về trách nhiệm của cơ quan báo chí đối với quyền tự do báo chí, quyền tự do ngôn luận trên báo chí của công dân bao gồm:

- Đăng, phát kiến nghị, phê bình, tin, bài, ảnh và tác phẩm báo chí khác của công dân phù hợp với tôn chỉ, Mục đích và không có nội dung quy định tại các Khoản 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 và 10 Điều 9 của Luật Báo chí năm 2016 về các hành vi bị cấm trong lĩnh vực báo chí; trong trường hợp không đăng, phát phải trả lời và nêu rõ lý do khi có yêu cầu.

- Trả lời hoặc yêu cầu tổ chức, người có thẩm quyền trả lời bằng văn bản hoặc trả lời trên báo chí về kiến nghị, khiếu nại, tố cáo của công dân gửi đến.

Trách nhiệm của Nhà nước đối với quyền tự do báo chí, quyền tự do ngôn luận trên báo chí của công dân

Căn cứ tại Điều 13, Luật Báo chí năm 2016 các trách nhiệm của Nhà nước đối với quyền tự do báo chí, quyền tự do ngôn luận trên báo chí của công dân bao gồm:

- Nhà nước tạo Điều kiện thuận lợi để công dân thực hiện quyền tự do báo chí, quyền tự do ngôn luận trên báo chí và để báo chí phát huy đúng vai trò của mình.

- Báo chí, nhà báo hoạt động trong khuôn khổ pháp luật và được Nhà nước bảo hộ. Không ai được lạm dụng quyền tự do báo chí, quyền tự do ngôn luận trên báo chí để xâm phạm lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức và công dân.

- Báo chí không bị kiểm duyệt trước khi in, truyền dẫn và phát sóng.

Hành vi nào bị nghiêm cấm trong hoạt động báo chí?

-  Đăng, phát thông tin chống Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam có nội dung:

• Xuyên tạc, phỉ báng, phủ nhận chính quyền nhân dân;
• Bịa đặt, gây hoang mang trong Nhân dân;
• Gây chiến tranh tâm lý.

- Đăng, phát thông tin có nội dung:

• Gây chia rẽ giữa các tầng lớp nhân dân, giữa Nhân dân với chính quyền nhân dân, với lực lượng vũ trang nhân dân, với tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội;
• Gây hằn thù, kỳ thị, chia rẽ, ly khai dân tộc, xâm phạm quyền bình đẳng trong cộng đồng các dân tộc Việt Nam;
• Gây chia rẽ người theo tôn giáo với người không theo tôn giáo, giữa người theo các tôn giáo khác nhau, chia rẽ các tín đồ tôn giáo với chính quyền nhân dân, với tổ chức chính trị, tổ chức chính trị - xã hội; xúc phạm niềm tin tín ngưỡng, tôn giáo;
• Phá hoại việc thực hiện chính sách đoàn kết quốc tế.

- Đăng, phát thông tin có nội dung kích động chiến tranh nhằm chống lại độc lập, chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

- Xuyên tạc lịch sử; phủ nhận thành tựu cách mạng; xúc phạm dân tộc, anh hùng dân tộc.

- Tiết lộ thông tin thuộc danh Mục bí mật nhà nước, bí mật đời tư của cá nhân và bí mật khác theo quy định của pháp luật.

- Thông tin cổ súy các hủ tục, mê tín, dị đoan; thông tin về những chuyện thần bí gây hoang mang trong xã hội, ảnh hưởng xấu đến trật tự, an toàn xã hội và sức khỏe của cộng đồng.

- Kích động bạo lực; tuyên truyền lối sống đồi trụy; miêu tả tỉ mỉ những hành động dâm ô, hành vi tội ác; thông tin không phù hợp với thuần phong mỹ tục Việt Nam.

- Thông tin sai sự thật, xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của cơ quan, tổ chức, danh dự, nhân phẩm của cá nhân; quy kết tội danh khi chưa có bản án của Tòa án.

- Thông tin ảnh hưởng đến sự phát triển bình thường về thể chất và tinh thần của trẻ em.

- In, phát hành, truyền dẫn, phát sóng sản phẩm báo chí, tác phẩm báo chí, nội dung thông tin trong tác phẩm báo chí đã bị đình chỉ phát hành, thu hồi, tịch thu, cấm lưu hành, gỡ bỏ, tiêu hủy hoặc nội dung thông tin mà cơ quan báo chí đã có cải chính.

- Cản trở việc in, phát hành, truyền dẫn, phát sóng sản phẩm báo chí, sản phẩm thông tin có tính chất báo chí hợp pháp tới công chúng.

- Đe dọa, uy hiếp tính mạng, xúc phạm danh dự, nhân phẩm của nhà báo, phóng viên; phá hủy, thu giữ phương tiện, tài liệu, cản trở nhà báo, phóng viên hoạt động nghề nghiệp đúng pháp luật.

- Đăng, phát trên sản phẩm thông tin có tính chất báo chí thông tin trên.