Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong quản lý tài nguyên

Là một Chủ tịch nước vĩ đại của dân tộc Việt Nam, Chủ tịch Hồ Chí Minh vẫn luôn nêu cao tinh thần gương mẫu về lối sống giản dị và thực hành tiết kiệm. Theo Bác, tiết kiệm không phải là bủn xỉn, nhịn ăn, nhịn mặc mà là ở chi tiêu vào những việc cần thiết, không xa xỉ, không hoang phí. Hiện nay, con người vẫn luôn mặc định tài nguyên là nguồn vô hạn, có sẵn mà không phải mất công tạo ra nên khai thác và sử dụng rất hoang phí, gây nên ảnh hưởng xấu đến môi trường và thiên nhiên.

Vậy làm thế nào để khắc phục được tình trạng này? Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong quản lý, khai thác, sử dụng tài nguyên như thế nào? Hãy tham khảo nội dung bài viết dưới đây hoặc GỌI NGAY tới hotline 0908 308 123 để được Luật sư TƯ VẤN MIỄN PHÍ và thuê luật sư cung cấp dịch vụ theo yêu cầu. 

Căn cứ pháp lý

Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí số 44/2013/QH13 ngày 26 tháng 11 năm 2013 của Quốc hội, có hiệu lực kể từ ngày 01 tháng 7 năm 2014, được sửa đổi, bổ sung bởi:

- Luật Quy hoạch số 21/2017/QH14 ngày 24 tháng 11 năm 2017 của Quốc hội, có hiệu lực kể từ ngày 01 tháng 01 năm 2019;

- Luật số 35/2018/QH14 ngày 20 tháng 11 năm 2018 của Quốc hội sửa đổi, bổ sung một số điều của 37 luật có liên quan đến quy hoạch, có hiệu lực kể từ ngày 01 tháng 01 năm 2019.

Tài nguyên là gì?

Tài nguyên được hiểu là tất cả các dạng vật chất, tri thức, thông tin được con người sử dụng để tạo ra của cải vật chất, hoặc tạo ra giá trị sử dụng mới. Theo đó, tài nguyên mang một giá trị lịch sử xã hội nhất định, thể hiện bằng sự thay đổi giá trị tài nguyên theo quá trình phát triển, sự gia tăng số lượng và loại hình được con người khai thác, sử dụng.

Có thể thấy, tài nguyên được phân thành 2 loại bao gồm:

- Tài nguyên có thể tái tạo được: đất, nước, gió, không khí...

- Tài nguyên không tái tạo được: khoáng sản, quặng kim loại, nhiên liệu hóa thạch...

Khái niệm tài nguyên đã được phát triển trên nhiều lĩnh vực công việc được thiết lập, về kinh tế, sinh học và sinh thái, khoa học máy tính, quản lý và nguồn nhân lực - liên quan đến các khái niệm cạnh tranh, bền vững, bảo tồn và quản lý. Trong ứng dụng trong xã hội loài người, các yếu tố thương mại hoặc phi thương mại đòi hỏi phải phân bổ nguồn lực thông qua quản lý tài nguyên.

Thực trạng về công tác quản lý, khai thác và sử dụng tài nguyên tại Việt Nam

Hiện nay, thực trạng tài nguyên không chỉ ở Việt Nam mà trên toàn thế giới đang ở mức báo động. Hoạt động khai thác và sử dụng một cách bừa bãi khiến cho tài nguyên không thể kịp tái tạo lại. Hậu quả là làm suy thoái hệ sinh thái và phá hủy môi trường sống của chính mình.

Nguồn tài nguyên khoáng sản như dầu mỏ, than đá... được khai thác bừa bãi, không có kế hoạch cụ thể dẫn đến cạn kiệt. Tài nguyên rừng ngày càng thu hẹp do khai thác không đi đôi với tái tạo. Mức độ sử dụng nước cao và lãng phí không có kiểm soát.

Có thể thấy, với tốc độ khai thác tài nguyên như hiện nay, môi trường sẽ ngày càng trở nên suy thoái nghiêm trọng, gây ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống của con người. Và vì thế, để có được sự phát triển bền vừng thì cần có những chiến lược cụ thể đảm bảo công tác quản lý, khai thác và sử dụng tài nguyên một cách hiệu quả.

Thế nào là tiết kiệm, chống lãng phí?

Theo Luật Thực hành tiết kiệm, chống lãng phí năm 2013 thì tiết kiệm là việc giảm bớt hao phí trong sử dụng vốn, tài sản, lao động, thời gian lao động và tài nguyên nhưng vẫn đạt được mục tiêu đã định. Đối với việc quản lý, sử dụng ngân sách nhà nước, vốn nhà nước, tài sản nhà nước, lao động, thời gian lao động trong khu vực nhà nước và tài nguyên ở những lĩnh vực đã có định mức, tiêu chuẩn, chế độ do cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành thì tiết kiệm là việc sử dụng ở mức thấp hơn định mức, tiêu chuẩn, chế độ nhưng vẫn đạt được mục tiêu đã định hoặc sử dụng đúng định mức, tiêu chuẩn, chế độ nhưng đạt cao hơn mục tiêu đã định.

Lãng phí là việc quản lý, sử dụng vốn, tài sản, lao động, thời gian lao động và tài nguyên không hiệu quả. Đối với lĩnh vực đã có định mức, tiêu chuẩn, chế độ do cơ quan nhà nước có thẩm quyền ban hành thì lãng phí là việc quản lý, sử dụng ngân sách nhà nước, vốn nhà nước, tài sản nhà nước, lao động, thời gian lao động trong khu vực nhà nước và tài nguyên vượt định mức, tiêu chuẩn, chế độ hoặc không đạt mục tiêu đã định. Đây chính là một trong những nguyên nhân làm suy yếu các nguồn lực để phát triển đất nước, làm thất thoát ngân khố quốc gia, kìm hãm tốc độ tăng trưởng kinh tế và sự phát triển của đất nước.

Chính vì vậy, việc thực hành tiết kiệm, chống lãng phí của từng cơ quan, đơn vị, từng cán bộ, đảng viên, nhân dân trong thực hiện nhiệm vụ và đời sống hàng ngày càng trở nên cấp thiết hơn bao giờ hết. Mỗi chúng ta nêu cao và thực hiện việc tiết kiệm, chống lãng phí điện, nước, thời gian, tiền của… là để tăng gia sản xuất, để dần nâng cao và cải thiện đời sống của nhân dân; để tích trữ thêm vốn và các nguồn lực quan trọng cho công cuộc xây dựng, phát triển đất nước.

Nguyên tắc thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong quản lý tài nguyên

Dễ dàng nhận thấy tình trạng khai thác tài nguyên đang ngày càng diễn ra theo chiều hướng tiêu cực. Nguồn tài nguyên đang bị giảm sút một cách đáng kể như rừng, nước ngọt... Tỷ lệ tái tạo không thể theo kịp sự khai thác và sử dụng một cách bừa bãi của con người. Chính vì vậy, khai thác và sử dụng hợp lý chính là yêu cầu cần thiết trong mục tiêu quản lý tài nguyên của mỗi quốc gia.

Theo đó, việc thực hành tiết kiệm, chống lãng phí trong quản lý, khai thác và sử dụng tài nguyên phải được thực hiện theo 4 nguyên tắc sau:

- Phù hợp với quy hoạch có liên quan theo quy định của pháp luật về quy hoạch, kế hoạch liên quan đến khai thác và bảo vệ tài nguyên đã được cấp có thẩm quyền phê duyệt.

- Phải đánh giá tác động, hiệu quả kinh tế - xã hội và yêu cầu phát triển bền vững của quốc gia gắn với bảo vệ môi trường.

- Phải sử dụng tiến bộ khoa học, công nghệ trong khai thác, chế biến tài nguyên; bảo đảm quản lý, khai thác, sử dụng hợp lý, hiệu quả, tiết kiệm, đúng mục đích.

Chỉ cấp phép khai thác, chế biến tài nguyên khi việc khai thác, chế biến tài nguyên đáp ứng được yêu cầu sử dụng tiến bộ khoa học, công nghệ.

- Bảo đảm đúng trình tự, thủ tục theo quy định của pháp luật về đất đai, tài nguyên nước, khoáng sản, bảo vệ và phát triển rừng, các loại tài nguyên khác.

Yêu cầu trong quản lý, sử dụng một số tài nguyên đặc biệt

Tài nguyên đất

• Đúng quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất;
• Đúng mục đích sử dụng đất;
• Tiết kiệm, hiệu quả, bảo vệ môi trường và không làm tổn hại đến lợi ích chính đáng của người sử dụng đất có liên quan.

Tài nguyên nước

• Đúng quy hoạch có liên quan theo quy định của pháp luật về quy hoạch, kế hoạch tài nguyên nước;
• Đúng mục đích, bảo đảm tiết kiệm, hiệu quả, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững;
• Không gây cản trở hoặc làm thiệt hại đến việc khai thác, sử dụng tài nguyên nước hợp pháp của tổ chức, cá nhân khác.

Tài nguyên khoáng sản

• Phù hợp với chiến lược thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng các loại khoáng sản, quy hoạch có liên quan theo quy định của pháp luật về quy hoạch;
• Bảo đảm hiệu quả kinh tế - xã hội, bảo vệ môi trường và phát triển bền vững;
• Theo đúng giấy phép khai thác khoáng sản do cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền cấp;
• Thực hiện tận thu triệt để trong khai thác khoáng sản và sử dụng hiệu quả các sản phẩm phụ hữu ích của hoạt động khai thác khoáng sản.

Tài nguyên rừng

• Phù hợp với chiến lược phát triển lâm nghiệp, quy hoạch lâm nghiệp và kế hoạch phát triển lâm nghiệp, quy hoạch có liên quan theo quy định của pháp luật về quy hoạch;
• Bảo vệ, chống cháy rừng và phát triển bền vững tài nguyên rừng;
• Kết hợp bảo vệ và phát triển rừng với khai thác hợp lý để phát huy hiệu quả tài nguyên rừng;
• Bảo đảm hài hòa lợi ích giữa Nhà nước với chủ rừng, giữa lợi ích kinh tế của rừng với lợi ích phòng hộ, bảo vệ môi trường và bảo tồn tài nguyên.

Các tài nguyên khác

Có thể thấy, đất, nước, khoáng sản, rừng là 4 nguồn tài nguyên quan trọng nhất đối với cuộc sống của con người. Tuy nhiên, bên cạnh đó, để đảm bảo cuộc sống và xã hội hoạt động một cách trôi chảy và phát triển hơn thì việc tiết kiệm và không lãng phí phải được áp dụng đối với tất cả những nguồn tài nguyên có mặt trên Trái Đất này.

Đối với các tài nguyên còn lại thì phải luôn được quản lý, khai thấc và sử dụng một cách hiệu quả. Cơ quan, tổ chức, hộ gia đình, cá nhân được giao khai thác phải xây dựng kế hoạch, biện pháp cụ thể để không rơi vào tình trạng cạn kiệt.

Tài nguyên tái chế và năng lượng tái tạo

Tái chế được hiểu là nguồn nguyên vật liệu được gửi đến và được chế biến trong nhà máy tái chế chất thải hoặc cơ sở phục hồi vật liệu, và nguồn vật liệu đó sẽ được sử dụng để tạo ra sản phẩm mới.

Năng lượng tái tạo hay còn được biết đến là nguồn năng lượng sạch hoàn toàn và chúng trái ngược với nhiên liệu hóa thạch. Năng lượng tái tạo được tạo ra từ các nguồn hình thành liên tục và gần như là vô hạn như ánh sáng mặt trời, mưa, gió, thủy triều,...

Theo đó, hiện nay sử dụng tài nguyên tái chế và các nguồn năng lượng tái tạo được xác định là phương thức thực hành tiết kiệm, chống lãng phí hiệu quả. Các dự án đầu tư tái chế, sử dụng tài nguyên tái chế và sử dụng các nguồn năng lượng tái tạo được hưởng các ưu đãi đầu tư theo quy định của pháp luật về đầu tư.

Lãng phí trong quản lý, khai thác và sử dụng tài nguyên

Hiện nay pháp luật quy định 6 hành vi gây lãng phí trong quản lý, khai thác và sử dụng tài nguyên bao gồm:

1. Quản lý, khai thác, sử dụng tài nguyên không đúng quy hoạch, kế hoạch, quy trình đã được cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê duyệt.

2. Gây ô nhiễm, hủy hoại tài nguyên; không thực hiện các giải pháp, biện pháp bảo vệ môi trường.

3. Giao đất, cho thuê đất, thu hồi đất, cho phép chuyển mục đích sử dụng đất không đúng quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đã được phê duyệt; sử dụng đất không đúng mục đích, không hiệu quả; chậm đưa vào sử dụng theo quyết định giao đất, hợp đồng thuê đất; không thực hiện đúng thời hạn trả lại đất theo quyết định thu hồi đất của cơ quan nhà nước có thẩm quyền; bỏ hoang, không khai thác hết diện tích được giao.

4. Không xây dựng biện pháp để thực hiện mục tiêu, chỉ tiêu tiết kiệm và yêu cầu chống lãng phí trong quản lý, khai thác, sử dụng tài nguyên.

5. Không thực hiện phân loại, xử lý tái chế chất thải theo quy định của pháp luật; gây khó khăn, cản trở cho cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện nghiên cứu ứng dụng khoa học, công nghệ, thực hiện các dự án sử dụng tài nguyên tái chế.

6. Cấp phép khai thác, chế biến tài nguyên không đáp ứng được yêu cầu sử dụng tiến bộ khoa học, công nghệ.

Hi vọng qua bài viết trên đây, bạn đã nắm bắt được các vấn đề pháp lý cơ bản nhất liên quan đến quy định về thực hành tiết kiệm chống lãng phí trong quản lý tài nguyên. Nếu như có thắc mắc hoặc có vấn đề nào chưa rõ, đừng ngần ngại liên hệ với Công ty Luật Hoàng Anh qua số hotline: 0908 308 123 để trao đổi và làm rõ thêm.

Các luật sư của Luật Hoàng Anh là những luật sư chuyên nghiệp, có nhiều năm kinh nghiệm hành nghề, trực tiếp tiến hành tư vấn và cung cấp dịch vụ theo yêu cầu của bạn một cách nhanh chóng - hiệu quả nhất.