Xác định nạn nhân bị mua bán dựa trên những căn cứ nào?

Mua bán người là hành vi coi con người như là một loại hàng để mua, bán, trao đổi kiếm lời. Phòng, chống mua bán người là nội dung của chương trình phòng, chống tội phạm, tệ nạn xã hội và được kết hợp với việc thực hiện các chương trình khác về phát triển kinh tế - xã hội. 

Theo quy định tại Điều 2, Luật phòng, chống mua bán người năm 2011, nạn nhân là người bị xâm hại bởi các hành vi như bóc lột tình dục, nô lệ tình dục, cưỡng bức lao động. Trong đó: 

+ Bóc lột tình dục là việc ép buộc người khác bán dâm, làm đối tượng để sản xuất ấn phẩm khiêu dâm, trình diễn khiêu dâm hoặc làm nô lệ tình dục.

+ Nô lệ tình dục là việc một người do bị lệ thuộc mà buộc phải phục vụ nhu cầu tình dục của người khác.

+ Cưỡng bức lao động là việc dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc các thủ đoạn khác nhằm buộc người khác lao động trái ý muốn của họ. Hành vi dùng vũ lực là hành vi làm tê liệt sự kháng cự của người bị hại để người phạm tội thực hiện hành vi phạm tội. Bên cạnh đó, đe doạ dùng vũ lực là hành vi của một người dùng lời nói hoặc hành động uy hiếp tinh thần của người khác, làm cho người bị đe dọa sợ hãi như: doạ giết, dọa đánh, dọa bắn... làm cho người bị hại sợ hãi phải để cho người phạm tội đem mình ra trao đổi. 

Điều 27, Luật phòng, chống mua bán người năm 2011 và Điều 5, Nghị định 62/2012/NĐ-CP quy định về các căn cứ xác định nạn nhân như sau: 

Các hành vi chứng minh nạn nhân 

Một người được xác định là nạn nhân khi họ là đối tượng của một trong những hành vi: 

- Mua bán người: Coi người như một loại hàng hóa để trao đổi bằng tiền hoặc lợi ích vật chất khác;

- Chuyển giao hoặc tiếp nhận người để:

+ Ép buộc bán dâm;

+ Ép buộc làm đối tượng sản xuất băng, đĩa hình, sách, tranh, ảnh, lịch và những hình thức khác có nội dung tuyên truyền lối sống đồi trụy, khiêu dâm;

+ Ép buộc biểu diễn cho người khác xem thân thế mình với mục đích kích động tình dục;

+ Làm nô lệ tình dục;

Nô lệ tình dục là việc một người do bị lệ thuộc mà buộc phải phục vụ nhu cầu tình dục của người khác.

+ Cưỡng bức lao động;

Cưỡng bức lao động là việc dùng vũ lực, đe dọa dùng vũ lực hoặc các thủ đoạn khác nhằm buộc người khác lao động trái ý muốn của họ.

+ Lấy các bộ phận cơ thể một cách bất hợp pháp;

+ Ép buộc đi ăn xin;

+ Ép buộc làm vợ hoặc chồng;

+ Ép buộc đẻ con trái ý muốn của họ;

+ Ép buộc thực hiện hành vi vi phạm pháp luật;

+ Vì mục đích vô nhân đạo khác.

- Tuyển mộ, vận chuyển, chứa chấp người để thực hiện các hành vi trên hoặc vì mục đích vô nhân đạo khác.

Tài liệu, chứng cứ chứng minh nạn nhân 

Việc xác định nạn nhân phải dựa vào các nguồn tài liệu, chứng cứ sau:

- Tài liệu, chứng cứ do cơ quan tiến hành tố tụng cung cấp;

- Thông tin, tài liệu do cơ quan giải cứu nạn nhân cung cấp;

- Thông tin, tài liệu do Cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài cung cấp;

- Tài liệu do cơ quan, tổ chức có thẩm quyền nước ngoài cung cấp;

- Lời khai, tài liệu do nạn nhân cung cấp;

- Lời khai, tài liệu do người thực hiện hành vi quy định tại Khoản 1 Điều này cung cấp;

- Lời khai, tài liệu do những người biết sự việc cung cấp;

- Các thông tin, tài liệu hợp pháp khác.

Xử lý trong trường hợp cơ quan chức năng không chứng minh được đó có phải nạn nhân hay không

Trường hợp cơ quan chức năng không chứng minh được một người có phải là nạn nhân hay không, sau khi xác minh lý lịch, thời gian vắng mặt khỏi địa phương nơi họ cư trú, lý do vắng mặt phù hợp với lời khai của họ về việc là đối tượng của một trong những hành vi chứng minh thì xem xét các căn cứ sau để xác nhận họ là nạn nhân:

- Người đó được phát hiện, giải cứu cùng với nạn nhân khác;

- Người đó đã có thời gian chung sống cùng với nạn nhân tại nơi các đối tượng thực hiện hành vi giam giữ, quản lý và bị đối xử như những nạn nhân này;

- Biểu hiện về thể chất và tinh thần: Có dấu hiệu bị bóc lột tình dục, cưỡng bức lao động, bị đối xử tàn tệ, bị thương tích, sợ hãi, hoảng loạn, trầm cảm, ốm yếu;

- Thời gian người đó rời khỏi địa phương nơi cư trú thì thân nhân của họ trình báo cơ quan chức năng về việc họ bị mất tích hoặc là đối tượng của một trong những hành vi tại mục 1. 

- Những thông tin hợp pháp khác giúp có cơ sở để tin rằng người đó là nạn nhân.

Xem thêm: Tổng hợp các bài viết về Luật phòng, chống mua bán người

Luật Hoàng Anh