Xây dựng và vận hành lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu như thế nào?

Hiện nay, cùng với sự tiến bộ vượt bậc của nền công nghệ - khoa học trên thế giới, năng lượng nguyên tử ngày càng phát triển và được ứng dụng rộng rãi trong nhiều lĩnh vực trong đời sống xã hội. Nó ngày càng đóng vai trò quan trọng trong y tế, môi trường... ở khắp các quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Theo số liệu của Cục Năng lượng nguyên tử, ta có thể thấy được những thành tựu và kết quả nổi bật của hoạt động nghiên cứu, ứng dụng năng lượng nguyên tử vào phục vụ kinh tế - xã hội ở nước ta. Để đạt được những thành quả đó, trước hết phải nói đến tiền đề pháp lý mà nước ta đã tạo ra cho các hoạt động năng lượng nguyên tử này, hướng dẫn và đảm bảo các hoạt động đi vào nề nếp và được quản lý một cách thống nhất.

Trong phạm vi bài viết này, Luật Hoàng Anh sẽ làm rõ thủ tục đề nghị cho phép xây dựng và vận hành lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu theo Điều 41 Luật Năng lượng nguyên tử số 18/2008/QH12 được Quốc hội lần thứ 12 thông qua ngày 03 tháng 06 năm 2008. (sau đây được gọi là Luật Năng lượng nguyên tử năm 2008).

Lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu

Lò phản ứng nghiên cứu luôn là thiết bị hạt nhân đóng vai trò quan trọng trong công tác đào tạo nguồn nhân lực hạt nhân, thực hiện các nghiên cứu ứng dụng như sản xuất đồng vị phóng xạ, sản xuất vật liệu bán dẫn, nghiên cứu cấu trúc vật liệu và các nghiên cứu cơ bản về vật lý hạt nhân và vật lý lò phản ứng.

Có thể thấy, trong giai đoạn đầu của phát triển điện hạt nhân, các lò phản ứng nghiên cứu rất cần thiết trong đào tạo nhân lực khoa học và công nghệ, tạo dựng đội ngũ chuyên gia về hạt nhân, đồng thời đóng vai trò quan trọng trong việc triển khai các nghiên cứu tiên tiến trong lĩnh vực vật lý hạt nhân, vật lý neutron, vật lý lò phản ứng, cũng như các nghiên cứu liên quan tới nhiên liệu hạt nhân, vật liệu chiếu xạ, …

Trình tự xin giấy phép xây dựng và vận hành lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu

Bước 1: Xin giấy phép xây dựng lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu

Tổ chức cá nhân có nhu cầu chuẩn bị 01 bộ hồ sơ đề nghị cho phép xây dựng lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu lên cơ quan có thẩm quyền cấp phép, hồ sơ bao gồm:

- Đơn xin cấp giấy phép xây dựng;

- Thiết kế chi tiết lò phản ứng hạt nhân và các công trình có liên quan;

- Báo cáo đánh giá tác động môi trường;

- Kết quả thẩm định báo cáo đánh giá tác động môi trường;

- Báo cáo phân tích an toàn;

- Quy trình bảo đảm chất lượng liên quan đến việc xây dựng;

- Kế hoạch tháo dỡ lò phản ứng hạt nhân;

- Báo cáo thẩm định an toàn;

- Tài liệu khác có liên quan.

Bước 2: Xin giấy phép vận hành thử lò phản ứng hạt nhân

Theo đó, Lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu phải có giấy phép vận hành thử trước khi nạp nhiên liệu vào lò phản ứng. Việc vận hành thử lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu phải được thực hiện ở các mức công suất thấp đồng thời với việc kiểm tra các chỉ tiêu kỹ thuật, giới hạn vận hành và nâng dần công suất lên mức thiết kế.

Bước 3: Báo cáo quá trình và kết quả vận hành thử lò phản ứng hạt nhân

Tổ chức có lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu phải lập báo cáo vận hành thử và báo cáo phân tích an toàn của lò phản ứng hạt nhân, giải trình rõ các thay đổi về chỉ tiêu kỹ thuật, giới hạn vận hành so với thiết kế khi xin cấp giấy phép xây dựng, gửi cơ quan an toàn bức xạ và hạt nhân.

Bước 4: Thẩm định và cấp giấy phép vận hành

Cơ quan an toàn bức xạ và hạt nhân thẩm định báo cáo kết quả vận hành thử và báo cáo phân tích an toàn của lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu, đề xuất với Bộ Khoa học và Công nghệ về việc cấp giấy phép vận hành chính thức lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu.

Thẩm quyền cấp phép xây dựng và vận hành

Bộ Khoa học và Công nghệ là cơ quan của Chính phủ, thực hiện chức năng quản lý nhà nước về khoa học và công nghệ, bao gồm: hoạt động nghiên cứu khoa học, phát triển công nghệ, đổi mới sáng tạo; phát triển tiềm lực khoa học và công nghệ; sở hữu trí tuệ; tiêu chuẩn đo lường chất lượng; năng lượng nguyên tử, an toàn bức xạ và hạt nhân; quản lý nhà nước các dịch vụ công trong lĩnh vực thuộc bộ quản lý theo quy định của pháp luật.

Theo đó, Bộ Khoa học và Công nghệ cấp giấy phép xây dựng và giấy phép vận hành lò phản ứng hạt nhân nghiên cứu.