Có được đăng ký kết hôn khi đang ở tù không?

Trong quan điểm của nhiều người, việc một người đi tù là chấm dứt hoàn toàn quyền công dân, là sống tách biệt với xã hội. Ở một vài trường hợp, khi hai người chuẩn bị đám cưới và đăng ký kết hôn thì có sự kiện xảy ra khiến một trong hai người phải đi tù. Hôm nay, Luật Hoàng Anh sẽ giải đáp thắc mắc xung quanh câu hỏi: "Có được đăng ký kết hôn khi đang ở tù không"?

I, Đi tù có bị tước quyền kết hôn không?

Khi một người có đầy đủ năng lực trách nhiệm hình sự, thực hiện hành vi nguy hiểm cho xã hội được quy định trong Bộ luật Hình sự năm 2015, xâm phạm đến các quan hệ xã hội được luật hình sự bảo vệ thì người đó được gọi là tội phạm. Tùy theo mức độ nguy hiểm, hình phạt dành cho người ấy có thể là án treo, cải tạo không giam giữ, tù có thời hạn, tù chung thân, tử hình. 
Điều 44, Bộ luật Hình sự năm 2015 (sửa đổi, bổ sung năm 2017) quy định rõ:
"1. Công dân Việt Nam bị kết án phạt tù về tội xâm phạm an ninh quốc gia hoặc tội phạm khác trong những trường hợp do Bộ luật này quy định, thì bị tước một hoặc một số quyền công dân sau đây: Quyền ứng cử đại biểu cơ quan quyền lực Nhà nước; Quyền làm việc trong các cơ quan nhà nước và quyền phục vụ trong lực lượng vũ trang nhân dân.
2. Thời hạn tước một số quyền công dân là từ 01 năm đến 05 năm, kể từ ngày chấp hành xong hình phạt tù hoặc kể từ ngày bản án có hiệu lực pháp luật trong trường hợp người bị kết án được hưởng án treo".
Theo quy định trên, không phải mọi công dân bị kết án phạt tù đều bị tước đi quyền công dân. Chỉ có những công dân Việt Nam bị kết án phạt tù về tội xâm phạm an ninh quốc gia như: tội bạo loạn, tội phản bội tổ quốc, tội khủng bố...hoặc các tội phạm quy định trong bộ luật hình sự thì mới bị tước đi một hoặc một số quyền công dân. 
Bên cạnh đó, khoản 2, Điều 5 Luật hôn nhân và gia đình năm 2014 quy định các trường hợp sau đây cấm kết hôn:
"a) Kết hôn giả tạo, ly hôn giả tạo;
b) Tảo hôn, cưỡng ép kết hôn, lừa dối kết hôn, cản trở kết hôn;
c) Người đang có vợ, có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người khác hoặc chưa có vợ, chưa có chồng mà kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng với người đang có chồng, có vợ;
d) Kết hôn hoặc chung sống như vợ chồng giữa những người cùng dòng máu về trực hệ; giữa những người có họ trong phạm vi ba đời; giữa cha, mẹ nuôi với con nuôi; giữa người đã từng là cha, mẹ nuôi với con nuôi, cha chồng với con dâu, mẹ vợ với con rể, cha dượng với con riêng của vợ, mẹ kế với con riêng của chồng;
đ) Yêu sách của cải trong kết hôn;
e) Cưỡng ép ly hôn, lừa dối ly hôn, cản trở ly hôn;
g) Thực hiện sinh con bằng kỹ thuật hỗ trợ sinh sản vì mục đích thương mại, mang thai hộ vì mục đích thương mại, lựa chọn giới tính thai nhi, sinh sản vô tính;
h) Bạo lực gia đình;
i) Lợi dụng việc thực hiện quyền về hôn nhân và gia đình để mua bán người, bóc lột sức lao động, xâm phạm tình dục hoặc có hành vi khác nhằm mục đích trục lợi".
Chiếu theo quy định trên nếu đang đi tù và không thuộc các trường hợp cấm kết hôn thì không bị tước quyền kết hôn nếu đáp ứng được các điều kiện kết hôn quy định tại Điều 8 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014. 

II, Có được đăng ký kết hôn khi ở tù không?

Để thực hiện thủ tục đăng ký kết hôn theo Luật hiện nay thì nam, nữ phải có mặt ở cơ quan có thẩm quyền đăng ký kết hôn để thực hiện việc đăng ký kết hôn. Trong trường hợp một người không có mặt thì có thể ủy quyền cho người còn lại. 
Theo Khoản 5, Điều 3, Thông tư 04 năm 2020 quy định:
"Khi trả kết quả đăng ký kết hôn, đăng ký lại kết hôn, cả hai bên nam, nữ phải có mặt; khi trả kết quả đăng ký nhận cha, mẹ, con, cả bên nhận và bên được nhận là cha, mẹ, con đều phải có mặt".
Ngoài ra, Khoản 17, Điều 3 Luật Thi hành án hình sự năm 2019 quy định: 
"Trích xuất là việc thực hiện quyết định của cơ quan, người có thẩm quyền theo quy định của Luật này đưa phạm nhân, người bị kết án tử hình hoặc người chấp hành biện pháp tư pháp giáo dục tại trường giáo dưỡng ra khỏi nơi quản lý và chuyển giao cho cơ quan, người có thẩm quyền để phục vụ hoạt động điều tra, truy tố, xét xử, khám bệnh, chữa bệnh, quản lý giam giữ, giáo dục cải tạo trong thời hạn nhất định". 
Từ hai quy định trên có thể thấy rằng, cá nhân không thể ra khỏi nơi quản lý nếu như không vì mục đích điều tra, truy tố, xét xử, khám bệnh, chữa bệnh, quản lý giam giữ, giáo dục cải tạo trong thời hạn nhất định. Vì thế, không thể thực hiện thủ tục đăng ký kết hôn nếu như một bên đang ở trong tù. 

Luật Hoàng Anh