Giải quyết việc trực tiếp nuôi con chung của vợ chồng khi ly hôn được quy định như thế nào? (Phần 1)

Sau khi tiếp nhận thụ lý yêu cầu giải quyết việc trực tiếp nuôi con chung của vợ chồng khi ly hôn, Tòa án sẽ thực hiện xác minh thu nhập chứng cứ để làm rõ nội dung vụ việc, giải quyết yêu cầu này của đương sự. Bên cạnh đó, Tòa vẫn sẽ xem xét sự thỏa thuận của các bên đương sự có phù hợp với quy định của pháp luật, không trái đạo đức xã hội và đảm bảo quyền lợi chính đáng của các bên đương sự hay không. Trong bài viết dưới đây, Luật Hoàng Anh sẽ phân tích hai hoạt động tố tụng xác định điều kiện của việc trực tiếp nuôi con chung của vợ chồng khi ly hôn. 

1. Xác định con chung trong giải quyết việc trực tiếp nuôi con chung của vợ chồng khi ly hôn

Theo quy định tại Khoản 1 Điều 88 Luật Hôn nhân và gia đình năm 2014 quy định về việc xác định con chung như sau:
"1. Con sinh ra trong thời kỳ hôn nhân hoặc do người vợ có thai trong thời kỳ hôn nhân là con chung của vợ chồng.
Con được sinh ra trong thời hạn 300 ngày kể từ thời điểm chấm dứt hôn nhân được coi là con do người vợ có thai trong thời kỳ hôn nhân.
Con sinh ra trước ngày đăng ký kết hôn và được cha mẹ thừa nhận là con chung của vợ chồng.
2. Trong trường hợp cha, mẹ không thừa nhận con thì phải có chứng cứ và phải được Tòa án xác định".
- Con sinh ra trong thời kỳ hôn nhân hoặc do người vợ có thai trong thời kỳ hôn nhân là con chung của vợ chồng.
- Con sinh ra trong thời hạn 300 ngày kể từ thời điểm chấm dứt hôn nhân được coi là con do người vợ có thai trong thời kỳ hôn nhân. 
- Con sinh ra trước ngày đăng ký kết hôn và được cha mẹ thừa nhận là con chung của vợ chồng. 
Để xác định con chung Tòa án sẽ căn cứ vào giấy khai sinh của con và giấy đăng ký kết hôn và sự xác nhận con chung của hai vợ chồng. Trường hợp người cha không chấp nhận con của vợ mình thành thai, sinh ra trong thời kỳ hôn nhân của hai vợ chồng là con đẻ của mình, Tòa án sẽ phải yêu cầu đương sự chứng minh quan hệ huyết thống cha con giữa đương sự và con của vợ theo quy định của pháp luật "Trong trường hợp cha, mẹ không thừa nhận con thì phải có chứng cứ và phải được Tòa án xác định". Nếu không chứng minh được yêu cầu của mình dương sự vẫn sẽ đương nhiên có quan hệ cha con với con của người vợ.
Đối tượng con chung trong giải quyết vấn đề nuôi con chung của vợ chồng khi ly hôn là con chung vẫn phụ thuộc vào cha mẹ và cần có sự nuôi dưỡng, chăm sóc, giáo dục bao gồm: con chưa thành niên, con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự hoặc không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình. Để xác định được đối tượng này, Tòa án phải thực hiện xác định vấn đề độ tuổi, con chung có mất năng lực hành vi dân sự, không có khả năng lao động hay không:
- Xác định con chung thành niên hay chưa thành niên căn cứ vào Giấy khai sinh và thời điểm thụ ly giải quyết vụ việc. Trong một số trường hợp, Tòa án có thể xác minh độ tuổi của con chung căn cứ vào giấy tờ nhân thân, chứng minh nhân dân, giấy khai sinh, thông tin do cơ quan đăng ký hộ tịch cung cấp. 
- Xác định con chung không có khả năng lao động, trường hợp này con chung có thể vì lí do sức khỏe, bệnh tật, tai nạn... vẫn có đủ năng lực hành vi dân sự nhưng không đủ khả năng về mặt thể chất để thực hiện việc lao động tự nuôi sống bản thân. 
- Xác định con chung của vợ chồng mất năng lực hành vi dân sự có mất năng lực hành vi dân sự hay không. Các bên đương sự cung cấp Tòa án giải quyết vấn đề nuôi con chung của vợ chồng bản án, quyết định tuyên bố con chung bị mất năng lực hành vi dân sự để Tòa án xác định con chung bị mất năng lực hành vi dân sự. Hoặc các bên yêu cầu Tòa án tuyên bố con chung mất năng lực hành vi dân sự trên cơ sở giám định pháp y tâm thần. 

2. Xác định độ tuổi, ý chí nguyện vọng của con chung của vợ chồng

Tòa án phải xem xét độ tuổi, ý chí nguyện vọng của con chung để xác định được những điều kiện tốt nhất cho trẻ khi giao con chung cho vợ chồng trực tiếp nuôi dưỡng khi ly hôn:
- Khi con chung dưới 30 tháng tuổi thì Tòa án phải giao con cho người mẹ trực tiếp nuôi dưỡng "Trừ trường hợp người mẹ không đủ điều kiện để trực tiếp trông nom, nuôi dưỡng, giáo dục con hoặc cha mẹ có thỏa thuận khác phù hợp với lợi ích của con".
- Khi con từ đủ 36 tháng tuổi đến dưới 7 tuổi thì Tòa án căn cứ vào khả năng đáp ứng tốt nhất cho sự phát triển của trẻ để giao con chung cho cha hoặc mẹ trực tiếp nuôi dưỡng. 
- Khi con từ đủ 7 tuổi trở lên, Tòa án phải xem xét nguyện vọng của con và khả năng đáp ứng tốt nhất cho sự phát triển của trẻ để giao con chung cho cha hoặc mẹ trực tiếp nuôi dưỡng. 
Để xác định ý chí nguyện vọng của con từ đủ 7 tuổi Tòa án phải lấy lời khai của con chung ghi vào bản tự khai được thực hiện như sau: "Đối với vụ án tranh chấp về nuôi con khi ly hôn hoặc thay đổi người trực tiếp nuôi con sau khi ly hôn, Thẩm phán phải lấy ý kiến của con chưa thành niên từ đủ bảy tuổi trở lên, trường hợp cần thiết có thể mời đại diện cơ quan quản lý nhà nước về gia đình, cơ quan quản lý nhà nước về trẻ em chứng kiến, tham gia ý kiến. Việc lấy ý kiến của con chưa thành niên và các thủ tục tố tụng khác đối với người chưa thành niên phải bảo đảm thân thiện, phù hợp với tâm lý, lứa tuổi, mức độ trưởng thành, khả năng nhận thức của người chưa thành niên, bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp, giữ bí mật cá nhân của người chưa thành niên". 

Luật Hoàng Anh