Nghĩa vụ cấp dưỡng giữa các thành viên khác trong gia đình với nhau được quy định như thế nào?

Bên cạnh việc quy định nghĩa vụ cấp dưỡng của cha, mẹ và con đối với nhau, pháp luật còn quy định cụ thể nghĩa vụ cấp dưỡng giữa các thành viên khác trong gia đình bao gồm nghĩa vụ cấp dưỡng giữa anh, chị, em với nhau; giữa ông bà nội, ông bà ngoại và cháu; giữa cô, dì, chú, cậu, bác ruột và cháu ruột; giữa vợ và chồng.

Luật hôn nhân và gia đình năm 2014 quy định cụ thể về các trường hợp này như sau:

1. Nghĩa vụ cấp dưỡng giữa anh, chị, em

Trong gia đình, anh, chị, em có mối quan hệ gần gũi do không chỉ cùng huyết thống mà giữa họ còn có sự chênh lệch về độ tuổi không nhiều nên về tâm lý có phần cân bằng với nhau, ít có khoảng cách hơn, ít bị tác động bởi các lễ nghi, phong tục so với các chủ thể khác là cha, mẹ, ông, bà, cô, dì, cậu, chú, bác.

Bảo vệ truyền thống gắn bó của gia đình, sự chia sẻ giữa các thành viên gia đình với nhau, Luật quy định nghĩa vụ cấp dưỡng của anh, chị, em tạo cơ sở pháp lý cho việc gắn bó trách nhiệm giữa các thành viên này.

Quy định về nghĩa vụ cấp dưỡng giữa anh, chị, em được quy định tại Điều 112 Luật hôn nhân và gia đình nhằm cụ thể hóa nghĩa vụ cấp dưỡng giữa anh, chị, em với nhau tại Điều 107 về nội dung. Cụ thể:

- Nghĩa vụ cấp dưỡng của anh, chị: Trong trường hợp không còn cha mẹ hoặc cha mẹ không có khả năng lao động và không có tài sản để cấp dưỡng cho con thì anh, chị đã thành niên không sống chung với em có nghĩa vụ cấp dưỡng cho em chưa thành niên không có tài sản để tự nuôi mình hoặc em đã thành niên không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình

- Nghĩ vụ cấp dưỡng của em: Em đã thành niên không sống chung với anh, chị có nghĩa vụ cấp dưỡng cho anh, chị không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình.

Nghĩa vụ cấp dưỡng chỉ giới hạn trong phạm vi là anh, chị, em phải không sống chung với nhau, trường hợp vẫn sống chung với nhau thì anh, chị, em có quyền và nghĩa vụ theo quy định tại Điều 105 Luật hôn nhân và gia đình năm 2015.

2. Nghĩa vụ cấp dưỡng giữa ông bà nội, ông bà ngoại và cháu

Nghĩa vụ cấp dưỡng giữa ông bà nội, ông bà ngoại và cháu được quy định tại Điều 113 Luật hôn nhân và gia đình như sau:

- Nghĩa vụ cấp dưỡng của ông bà nội, ông bà ngoại với cháu: Ông bà nội, ông bà ngoại không sống chung với cháu có nghĩa vụ cấp dưỡng cho cháu trong trường hợp cháu chưa thành niên hoặc cháu đã thành niên không có khả năng lao động không có tài sản để tự nuôi mình và không có người cấp dưỡng (là anh, chị, em).

- Nghĩa vụ cấp dưỡng của cháu với ông bà nội, ông bà ngoại: Cháu đã thành niên không sống chung với ông bà nội, ông bà ngoại có nghĩa vụ cấp dưỡng cho ông bà nội, ông bà ngoại trong trường hợp ông bà không có khả năng lao động, không có tài sản để tự nuôi mình và không có người khác cấp dưỡng (là con đã thành niên của ông, bà).

Tuy nhiên, nghĩa vụ cấp dưỡng giữa ông bà với cháu cũng chỉ giới hạn trong phạm vi là ông bà với cháu phải không sống chung với nhau, trường hợp vẫn sống chung với nhau thì onog bà và cháu có quyền và nghĩa vụ theo quy định tại Điều 104 Luật hôn nhân và gia đình năm 2015.

3. Nghĩa vụ cấp dưỡng giữa cô, dì, chú, cậu, bác ruột và cháu ruột

Nghĩa vụ cấp dưỡng giữa cô, dì, chú, cậu, bác ruột và cháu ruột được quy định tại Điều 114 Luật hôn nhân và gia đình năm 2014 như sau:

- Nghĩa vụ cấp dưỡng của cô, dì, chú, cậu, bác ruột với cháu ruột: Cô, dì, chú, cậu, bác ruột không sống chung với cháu ruột có nghĩa vụ cấp dưỡng cho cháu trong trường hợp cháu chưa thành niên hoặc cháu đã thành niên không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình mà không có người khác cấp dưỡng (là cha, mẹ, anh, chị, em, ông bà nội, ông bà ngoại).

- Nghĩa vụ cấp dưỡng của cháu với cô, dì, chú, cậu, bác ruột: Cháu đã thành niên không sống chung với cô, dì, chú, cậu, bác ruột có nghĩa vụ cấp dưỡng cho cô, dì, chú, cậu, bác ruột trong trường hợp người cần được cấp dưỡng không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình mà không có người khác cấp dưỡng (là con đã thành niên, cha, mẹ của cô, dì, chú, cậu, bác ruột).

Nghĩa vụ cấp dưỡng giữa cô, dì, chú, cậu, bác ruột và cháu ruột cũng chỉ giới hạn trong phạm vi là cô, dì, chú, cậu, bác ruột và cháu ruột phải không sống chung với nhau, trường hợp vẫn sống chung với nhau thì giữa cô, dì, chú, cậu, bác ruột và cháu ruột có quyền và nghĩa vụ theo quy định tại Điều 106 Luật hôn nhân và gia đình năm 2015.

4. Nghĩa vụ cấp dưỡng giữa vợ và chồng khi ly hôn

Nghĩa vụ cấp dưỡng giữa vợ và chồng khi ly hôn được quy định tại Điều 115 Luật hôn nhân và gia đình năm 2014.

Xuất phát từ tính nhân văn trong truyền thống, các mối quan hệ gia đình đều tồn tại trên nền tảng đạo đức, coi trọng tình nghĩa. Quan hệ vợ chồng cũng không ngoại lệ. Do đó, vợ và chồng đã ly hôn dù chấm dứt về mặt tình cảm nhưng vẫn còn tình nghĩa. Vì vậy việc luật hóa mối quan hệ này là thể hiện tính nhân văn và ghi nhận truyền thống đạo đức trở thành một quy định pháp luật.

Điều luật cũng quy định cụ thể 02 điều kiện để xác lập nghĩa vụ cấp dưỡng giữa vợ và chồng khi ly hôn là:

- Vợ hoặc chồng phải thuộc trường hợp khó khăn, túng thiếu và có lý do chính đáng.

- Người có khó khăn, túng thiếu yêu cầu được cấp dưỡng.

Ngoài ra, luật cũng quy định bên có nghĩa vụ cấp dưỡng chỉ thực hiện nghĩa vụ cấp dưỡng theo khả năng của mình chứ không phải cấp dưỡng theo mức mà bên được cấp dưỡng yêu cầu.

Luật Hoàng Anh